NHS’ten bunama hasta­ları için çığır aşabilecek deneme; kan testleri başladı

29 Ocak 2025

Bu program, yeni ilaçların gün yüzüne çıkmasıyla, Alzheimer’ı her zamankinden daha erken teşhis etmeye yardımcı olabilir.

Bilim insanlarının bu durumu teşhis için bir “önemli an” olarak nitelendirdikleri bir deneme kapsamında, ilk İngiltere hastalarına, bunama için kan testleri yapıldı.

Kognitif sağlıkları hakkında endişeli olan 3,000’den fazla Britanyalı, çalışmaya kaydedilecek. Amac, bu ucuz ve basit testlerin NHS’ye beş yıl içinde getirilmesi için dünyaya gerçek kanıt sağlamak.

Alzheimer Derneği’nden Fiona Carragher, bunu yaparak, Alzheimer ve diğer türlerdeki bunama için “teşhis yolunu devrim niteliğinde değiştirmeyi” umduklarını belirtti.

Carragher, “Teşhisin, doğru bir şekilde yapılmasının son derece önemli. Şu anda, insanların yeterince erken veya doğru şekilde teşhis edilmesinde gerçek zorluklar yaşıyoruz. Yaklaşık üçte biri hiç teşhis alamıyor, alanlarda  yıllarca sürebiliyor ve  sıklıkla yeterince doğru olmuyor” dedi.

The Times’ta yer alan haberde verilen bilgiye göre, kan testleri, Alzheimer ve diğer bunama türleriyle ilişkili proteinleri arıyor. İleri aşama denemelerde, kan testleri hem etkili hem de uygulanması kolay olduğu konusunda umut verici sonuçlar gösterdi. Tek başına kesin bir teşhis sağlamasalar da, klinik değerlendirmelerle bir araya geldiğinde, insanların etkilenip etkilenmediğine dair önemli bir gösterge sunmayı amaçlıyor ve eğer etkilenmişlerse, hangi tür bunama ile etkilendiğini belirlemek için kullanılıyor.

People’s Postcode Lottery tarafından desteklenen son denemede,  başlangıçta hafızası konusunda endişe duyan kişiler için NHS’de kullanımı ve faydalarına dair kanıt sağlanması amaçlanıyor.

Şu anda teşhis için altın standart, beynin PET taraması veya bel omuriliği sıvısının lumbar ponksiyonla analizi olarak belirleniyor. Maliyet ve invazivlik nedeniyle, bunama hastalarının yalnızca %2’si bu testleri alabiliyor; çoğu kişi ise hafıza testleri ve klinik değerlendirmelere dayanarak teşhis ediliyor.

Doğru teşhis koymamanın hastaların yaşamlarını önemli ölçüde etkilediğini söyleyenCarragher, “İnsanlar bakım, destek veya tedaviye erişemiyor. Araştırmalara katılamıyor ve sonuç olarak yeni tedavilere ulaşamıyor. Alzheimer’ın ilerlemesini yavaşlatacağı umulan, nihai aşamalardaki yeni ilaçların var; bu ilaçların en etkili olması muhtemel. Erken teşhisle en iyi sonuç alınacak ki NHS şu anda bunu sağlamakta yetersiz kalıyor. Bugün, NHS’de bir kan örneği aldığımız için gerçekten önemli bir an” dedi.

Deneme, Birleşik Krallık genelinde 28 farklı merkezde yürütülüyor. Testlerin işe yaradığına dair kanıtlar şimdiden güçlü ve bazıları, PET taraması ile karşılaştırılabilir bir seviyede çalışıyor gibi görünüyor. Alzheimer Araştırmaları Derneği’nden Dr. Sheona Scales, amacın “gerçek sağlık hizmeti ortamlarında bunların nasıl kullanacağını anlamak” olduğunu söyledi.

Oxford Üniversitesi’nden Profesör Vanessa Raymont, denemeye ortak liderlik ediyor. “Bu, geniş çapta uygulamanın mümkün olup olmadığıyla ilgili” diyen aymont, araştırmacıların, testlerin uzaktan yapıldığında ve postayla gönderildiğinde işe yarayıp yaramadığını görmek istediklerini ve sonuçları hastalara en iyi şekilde iletmenin yolunu anlamak istediklerini de belirtti. “Birincil sonuç ölçütü, hastaların yaşam kalitesidir, ancak “sağlık harcamalarının azalabileceğini kanıtlayabilirsek, bu büyük bir şeydir” dedi.

Uygun fiyatlı bunama testleri, araştırmacıların uzun süredir hedeflerinden biri oldu; çünkü hastalar erken tanımlanmadıkça ilaçları test etmek, geliştirmek ve uygulamak zor oluyor.

Nihayetinde bu testlerin, özellikle yeni ilaçlar geldiğinde, hafızaları konusunda zaten endişeli olan kişilerin ötesinde genişletebileceği umudunun taşıdıklarını söyleyen Raymont, “Belki bir sonraki aşama, aile hekiminde kan testleri yapmak. Son aşama ise toplum taraması olacaktı. dedi. ”

Ancak şimdilik, bu testler sadece belirtiler gösteren kişiler için kullanılacak.