Ruanda tasarısı: Sunak oy kaybetti, uçuşlar hazirana ertelendi

Rishi Sunak, Lordlar Kamarası’nda aldığı bir dizi ağır yenilginin ilk uçuşları Haziran ayına kadar ertelemesinin ardından, milletvekillerine arkasında birleşmeleri için çağırırken, Ruanda tasarısına bir darbe daha aldı.

Lordlar, Sunak’ın göçmenleri Ruanda’ya sınır dışı etmeye yönelik sert yasasını sulandırmayı amaçlayan değişiklikleri desteklerken, hükümet, çoğunlukları 30 ile 55 arasında değişen yedi oy kaybetti. Hükümete karşı oy kullananlar arasında 1993-97 yılları arasında Maliye Bakanı olarak görev yapan Muhafazakar akran Lord Clarke of Nottingham da vardı.

İçişleri Bakanı James Cleverly, Lordlar Kamarasındaki muhalifleri göçmenlerin hayatlarını riske atmakla suçladı. Cleverly, “İşçi Partisi ve müttefikleri bu planı geciktirmek, bozmak ya da yok etmek için her yolu denerken, insanlar hayatlarını, ödeme yaptıkları sürece ölmelerini umursamayan insanların ellerinde riske atıyorlar. Hayat kurtarma ve tekneleri durdurma işine devam edebilmemiz için konuşmaların sona ermesi gerekiyor” dedi.

Bu yenilgiler, Sunak’ın en önemli politikalarından biri olan Ruanda’nın Güvenliği tasarısını, Pazartesi günü üst meclis tarafından oylanan önceki on değişikliği reddeden Lordlar ve Avam Kamarası arasında çıkmaza soktu. Sunak, milletvekillerini arkasında birleşmeye çağırırken, destekçilerine sadece “çok küçük bir azınlığın” başbakanlığını istikrarsızlaştırmaya çalıştığını söyledi.

Sunak’ın savunması, Lee Anderson’ın geçen hafta Reform partisine geçmesi ve Muhafazakar partinin en büyük bağışçısı Frank Hester’ın yaptığı iddia edilen yorumlarla ilgili ırkçılık tartışmasını ele almasının ardından kendisini görevden alma planları üzerine günlerce süren spekülasyonlardan sonra geldi.

Sunak ayrıca, enflasyonun Şubat ayında beklenenden daha fazla düşerek yüzde 3,4’e gerilemesinin ardından İngiltere’nin “yeni bir ekonomik anın” eşiğinde olduğunu söyledi. Ekonomistler, İngiltere Merkez Bankası’nın Haziran ya da Ağustos ayında faiz oranlarını düşürmeye başlayabileceğini söyledi.

Sunak, BBC’ye verdiği demeçte,  “Bu yılın başında, son birkaç yılın şoklarından sonra köşeyi döndüğümüze ve yeni bir ekonomik anın içinde olduğumuza inanıyorum. 2024 ekonominin geri döndüğü yıl olacak” dedi.

Hükümet kaynakları, parlamento üç haftalık tatile girmeden önce Ruanda yasasını geçirmeye çalışmayacaklarını doğruladı. Tasarı 15 Nisan’a kadar Avam Kamarasına geri dönmeyecek. Hükümet bir uzlaşma sağlanana kadar o haftanın geri kalanında her iki mecliste de art arda oylamalar yapmayı planlıyor.

The Times’in haberine göre bu, Ruanda’ya ilk uçuşların en erken Haziran ayına kadar ertelenebileceği anlamına geliyor çünkü İçişleri Bakanlığı’nın lojistik ve yasal engelleri aşması, yasanın Kraliyet onayını almasından itibaren altı ila on hafta sürecek.

Yasadışı Göç Bakanı Michael Tomlinson, Çarşamba günkü yenilgilerin ardından ilk Ruanda uçuşlarının ne zaman başlayacağını söyleyemedi. Tomlinson, ITV’nin Peston programına, hükümetin nasıl ilerleyeceği konusunda “düşünmek” için zamana ihtiyacı olduğunu söyledi.

Bakanların, ilk uçuşlar başlamadan önce parlamentoda Ruanda’nın sığınmacılar için güvenli bir ülke olmasını sağlayacak özel düzenlemeleri, ortaya koyacak bir açıklama yapmayı taahhüt edecek bir uzlaşmayı düşündükleri söyleniyor.

Hükümet önümüzdeki hafta Salı gününe kadar kalan tüm aşamaları tamamlamayı planlıyordu ancak Lordlar Kamarasındaki muhalefetin büyüklüğü nedeniyle zamanın tükeneceği sonucuna vararak önümüzdeki haftaki oylamaları iptal etmeye karar verdi.

İşçi Partisi’nin gölge İçişleri Bakanı Yvette Cooper, hükümeti ilk uçuşlara hazır olmadığını gizlemek için tasarıyı Paskalya sonrasına ertelemekle suçladı.

Cooper şöyle dedi: “Muhafazakârlar bunu uygulamaya hazır olsalardı, tasarıyı önümüzdeki hafta geri kalan aşamaları tamamlamak üzere geri getirirler ve uygulamaya başlarlardı. Ancak planları hazır olmadığı için tasarıyı da ertelemeye karar verdiler, böylece yarattıkları kaos ve düzgün bir planları olmadığı için herkesi suçlamaya çalışabilirler.”

Ruanda tasarısının daha da gecikmesi, Çarşamba günü bir göçmenin küçük bir tekneyle Manş Denizi’ni geçerken bıçaklandığının ortaya çıkmasıyla gerçekleşti. Kent polisi, “bıçak yaralarıyla uyumlu yaraları” olan bir adamın öğle saatlerinde küçük bir tekneyle geldiği ihbarını aldıktan sonra soruşturma başlattığını açıkladı.

Olay, sekiz tekneyle yaklaşık 450 göçmenin geçtiğine inanılan ve bu yıl şimdiye kadar geçişlerin en yoğun olduğu tahmin edilen günde meydana geldi. İçişleri Bakanlığı bu olayla birlikte bu yıl şimdiye kadar yapılan toplam geçiş sayısının neredeyse 4,000’e ulaştığını doğruladı.

İçişleri Bakanlığı daha önce göçmenleri pahalı otellerden çıkarma konusunda ilerleme kaydettiğini ısrarla vurgulamış ve önümüzdeki hafta 100’üncü otelinin kullanımına son vereceğini duyurmuştu, ancak halen 300 otelin faaliyette olduğu anlaşılıyor.

Bir diğer değişiklik ise Afgan tercümanlar gibi denizaşırı ülkelerde İngiliz silahlı kuvvetlerine yardım eden kişilerin Ruanda sınır dışı programından muaf tutulmasını ve diğer tedbirlerin de modern kölelik mağdurlarının ya da yaşı tartışmalı çocukların sınır dışı edilmesini önlemek için ekstra güvenceler sağlamasını öngörüyordu.

Hükümetin aldığı yenilgiler, Muhafazakâr Parti kamçılarının mümkün olduğunca çok sayıda Muhafazakâr Partiliyi oylamaya katılmaya ikna etme çabalarına rağmen gerçekleşti.

Clarke gibi önde gelen akranların isyan etmesiyle sadece 211 Muhafazakâr yasayı destekledi. Diğer 24 çapraz parti ve bağlantısız akran da hükümet lehine oy kullandı. Ancak 129 İşçi Partili, 71 Liberal Demokrat, dört piskopos, iki Yeşiller, bir Plaid Cymru, dokuz bağlantısız ve 57 çapraz parti akranı dengeyi muhalefet lehine değiştirerek onları mağlup etti.

“Ne iltica ve hukuk sistemlerimizin bunalmasına, ne kamu hizmetlerimizin zorlanmasına ne de İngiliz vergi mükelleflerinin her gün otel masrafları için harcanan milyonlarca poundu finanse etmeye devam etmesine izin verebiliriz. Ruanda’nın genel güvenliğine ilişkin sistemik zorluklar nedeniyle bu ülkeye yerleştirme işlemlerinin aksamasına ve gecikmesine izin vermeye devam edemeyiz.”

Lord Stewart of Dirleton,  daha önce de meslektaşlarına şunları söylemişti: “Hesap vermesi gereken hükümettir, mahkemeler değil. Mahkemeler kimseye karşı sorumlu değildir. Bu konuda kendileriyle gurur duyuyorlar. Ancak hesap verebilirlik demokrasinin kalbinde yer alır. Hükümet tasarıyı gündeme getirme hakkına sahiptir ve bu nedenle kendilerine yöneltilen eleştirilerin çoğu temelden yanlıştır.”

Hazine bakanlarından Bim Afolami ise LBC’ye verdiği demeçte Ruanda tasarısını geciktirdikleri için “seçilmemiş” Lordlar Kamarasına yüklendi: “Lordlar Kamarası en nihayetinde Avam Kamarasının iradesine boyun eğmelidir.”

Ancak İşçi Partisi’nin gölge bakanlarından Lord Coaker, hükümeti Lordlar tarafından daha önce yapılan değişiklikleri “açık çekle” reddederek anayasal teamülleri çiğnemekle suçladı.

Coaker ayrıca hükümeti, yasanın geri gönderilmesini Paskalya tatili sonrasına erteleme kararı alarak “kaos” ve “karmaşa” yaratmakla suçladı. Hükümet başlangıçta, milletvekilleri Salı günü dağılmadan önce önümüzdeki hafta yasayı geri getirmeyi planlamıştı.

Coaker şunları söyledi: “Neler oluyor; kaos, karmaşa, hiçbir fikrim yok. Paskalya’dan sonra geri gelmesi bizim suçumuz değil, hükümetin kendi zaman çizelgesini yönetmesi.”