Üniversitelerde ifade özgürlüğü güvence altına alan yeni yasa

1 Ağustos 2025

 

İngiltere’deki üniversite ve yüksekokullarda ifade özgürlüğünü korumaya yönelik kapsamlı yeni yasalar, 1 Ağustos 2025 Cuma günü itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu adım, hükümetin yükseköğretimdeki bütünlüğü yeniden tesis etmeyi amaçlayan “Değişim Planı”nın önemli bir parçasını oluşturuyor.

Yeni yasal düzenlemelerle birlikte, üniversitelerin akademik özgürlüğü aktif biçimde teşvik etmesi ve kampüslerin öğrenciler, akademisyenler ve dış konuşmacılar için yasal görüşlerin özgürce ifade edilebildiği alanlar olması zorunlu hale geldi.

Ayrıca, üniversiteler artık cinsel taciz, istismar veya diğer kötü muameleye uğrayan mağdurları susturmak için gizlilik anlaşmaları (NDA) kullanamayacak. Bu sayede kampüs içi suistimallerin üzerinin örtülmesinin önüne geçilecek.

OfS Müdahale Edecek, Cezalar Artabilecek

Yasalara uygun şekilde ifade özgürlüğü korunmadığı takdirde, İngiltere Öğrenciler Ofisi (OfS) devreye girerek üniversiteleri soruşturabilecek ve gerekli durumlarda yaptırım uygulayabilecek.

OfS’nin ifade özgürlüğü ve akademik özgürlükten sorumlu direktörü Arif Ahmed, mart ayında Sussex Üniversitesi’ne uygulanan 585.000 sterlinlik tarihi para cezasına atıfta bulunarak, gelecekte cezaların daha da yüksek olabileceği uyarısında bulundu.

Ahmed, üniversitelere şu mesajı verdi:

“İfade özgürlüğü kırmızı çizgidir. Bu kuralları ihlal eden kurumlar artık ciddi sonuçlarla karşılaşacaklarını bilmeli.”

Büyüme ve Yenilik İçin Özgür Üniversiteler

Hükümetin “Değişim Planı” kapsamında hayata geçirilen bu yeni düzenlemeler, üniversitelerin entelektüel tartışmaların merkezi olarak saygınlığını geri kazanmasını hedefliyor. Eğitim Bakanlığı’na bağlı Yeteneklerden Sorumlu Bakan Jacqui Smith, konuyla ilgili yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:

“Akademik özgürlük, dünya çapında tanınan kurumlarımız için pazarlık konusu olamaz. Bu korumalar artık yasalarla açıkça güvence altına alınmıştır. Üniversitelere verilen rekor para cezası, kurallara uymayanların sonuçlarına katlanacağını net biçimde göstermiştir.”

Smith ayrıca, üniversiteleri “büyümenin, fırsatların ve inovasyonun motorları” olarak konumlandırmak istediklerini ve bunun ancak özgür düşüncenin teşvik edilmesiyle mümkün olabileceğini vurguladı.

Yeni Şikâyet Mekanizmaları ve Öğrenci Birlikleri Denetimi

Yeni düzenlemelere göre:

• Akademisyenler, üniversite çalışanları ve dış konuşmacılar, OfS’ye doğrudan şikâyette bulunarak soruşturma başlatılmasını sağlayabilecek.
• Öğrencilerin şikâyetleri ise Bağımsız Yargı Ofisi (Office of the Independent Adjudicator) tarafından ele alınacak.
• Üniversiteler, öğrenci birliklerinin faaliyetlerinden de sorumlu tutulacak ve bu birlikler de yeni kurallar kapsamında denetime tabi olacak.

Bazı Maddelerde Geri Adım Atıldı

Eğitim Bakanı daha önce, yasa kapsamında öngörülen bazı maddelerin üniversitelere aşırı yasal maliyet yükleyeceği gerekçesiyle kaldırılacağını açıklamıştı. Hükümet, bu yüklerin kuralların işleyişini engelleyeceğini değerlendirerek düzenlemelerde değişikliğe gitmişti.

Ayrıca, Yahudi toplum kuruluşları, yasanın bazı bölümlerinin nefret içerikli söylemlere öncelik tanınabileceği endişesi taşıdığını dile getirmiş, bu uyarıların dikkate alındığı belirtildi.

Yasa kapsamında getirilen “Yabancı Etki Kayıt Sistemi” ile ilgili şeffaflık önlemleri ise şu anda inceleme aşamasında. Hükümet, bu sistemin etkilerini değerlendirmeye devam ediyor.

OfS halihazırda, ifade özgürlüğü ve akademik özgürlükle ilgili endişelerle bağlantılı olarak yurt dışı müdahale veya fonlamalara ilişkin bilgi talep etme yetkisine sahip bulunuyor.

 

kaynak: GOV