Yeni iddia; Kraliçe 2. Elizabeth “başbakanı görevden alabilir

30 Eylül 2019

İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth’in, danışmanlarından ülkenin başba­kanını hangi koşullar altında gö­revden alabileceğine ilişkin görüş istediği iddia edildi.

“Independent” gazetesinin Buc­kingham Sarayı kaynaklarına da­yandırdığı haberine göre, Kraliçe 2. Elizabeth, danışmanlarına baş­bakanı hangi koşullarda görevden alabileceğini sordu. Kraliçe’nin bu adımı, İngiliz Anayasa Mahke­mesinin, geçen hafta hükümetin parlamentoyu tatil kararını yok hükmünde saydığı kararını açıkla­masından önce geldi. Habere göre Kraliçe, 1953’te tahta çıktığından bu yana ilk kez böyle bir senaryo üzerinde durma ihtiyacı hissetti.

Başbakan Boris Johnson, geçen ay Kraliçe’den parlamentonun 5 hafta tatil edilmesi talebinde bu­lunmuş, Kraliçe de buna onay ver­mişti. Johnson, parlamentoyu tatil kararına gerekçe olarak, hükümet programını hazırlamak için zamana ihtiyaç duymasını göstermişti. An­cak İngiltere’de hükümet programı hazırlamak için alınan tatil kararları geleneksel olarak 4-5 günle sınırlıy­ken, Johnson’ın 5 hafta süre iste­mesi, asıl amacının parlamentoyu Brexit sürecinde devre dışı bırak­mak olduğu yönündeki iddiayı güç­lendirmişti.

Kraliçe’nin “fermanı” da hü­kümsüz kaldı

Siyasi gözlemcilere göre John­son, bu hamlesiyle Kraliçe’yi de yanılttı ve anayasal açıdan zor du­rumda bıraktı.

Anayasa Mahkemesinin geçen hafta salı günü açıkladığı ve John­son hükümetinin parlamentoyu ta­til etme talebini yok hükmünde say­dığı kararı üzerine, Kraliçe’nin bu yöndeki “fermanı” da “boş bir kağıt parçası” diye nitelendirilmişti.

İngiltere’de Kraliçe, devletin sembolik başkanı olarak görülse de yasalar ve bazı kritik kararlar ancak onun onayıyla yürürlüğe gi­riyor. Kraliçe’nin yetkileri arasında, başbakanı ve bakanları atamak da yer alıyor. Ancak Kraliçe, teamül­ler gereği parlamentonun ve hü­kümetin kararlarıyla karşı karşıya gelmekten geri duruyor.

Johnson’ın istifayı reddetme ihtimali

Gazete, bununla birlikte, Kraliçe’nin danışmanlarından is­tediği görüşün Johnson’ın parla­mentoyu tatil kararı bağlamında olmadığını ileri sürdü. Habere göre, Kraliçe 2. Elizabeth, bir güvensiz­lik oylamasıyla devrilmesi ancak is­tifa etmeyi reddetmesi durumunda, Johnson’a karşı nasıl bir yaptırım uygulayabileceğini hesaplıyor ola­bilir. Başbakan Johnson, parlamen­tonun anlaşmasız Brexit’i engelle­yen bir yasa çıkarmış olmasına rağ­men İngiltere’yi 31 Ekim’de AB’den anlaşmalı veya anlaşmasız olarak ama mutlaka ayıracağını yineliyor.

Ülkede muhalefet partileri bu­gün ana muhalefet lideri Jeremy Corbyn’in ev sahipliğinde toplana­rak, Johnson’ın parlamentoyu ve yasaları yok sayması durumunda atılacak adımları görüşecek. Bu kapsamda, hafta içinde Johnson hükümetine karşı bir güvensizlik oylamasına gidilmesi de bulunu­yor. Johnson liderliğindeki Mu­hafazakar Partinin 650 sandalyeli Avam Kamarasındaki milletvekili sayısı, partiden ihraçlar ve istifala­rın ardından son bir ay içinde 288’e kadar düştü. Johnson’ın güvensiz­lik oylamasını kaybetmesi ancak is­tifa etmeyi reddederek fiili durum yaratması halinde, İngiltere’de bir anayasal kriz yaşanacak. Muhale­fet partilerinin böyle bir durumda geçici hükümet kurma girişimle­rinde Kraliçe 2. Elizabeth’in ala­cağı tutum belirleyici olacak. İngil­tere 2016’da yapılan referandumla AB’den ayrılma kararı almış ancak 29 Mart’ta gerçekleşmesi gereken ayrılık, parlamentonun AB ile varı­lan Brexit anlaşmasını reddetmesi nedeniyle 31 Ekim’e ertelenmişti.

Brexit krizinin dönemin başba­kanı Theresa May’i istifaya sürük­lemesinin ardından, Johnson parti üyelerinin oylarıyla temmuz ayında liderlik koltuğuna oturmuştu.