Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden, Dünya sahnelerine

25 Ekim 2024

Köklü müzik bilgisi, derin kültürel birikimi ve güçlü sezgileriyle dokunuyor piyanonun tuşlarına… Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkiye’nin önde gelen konser piyanistlerinden Rüya Taner, çocukluk yıllarından bu yana dünyanın farklı coğrafyalarını müziğiyle arşınlıyor. Hayatı enstrümanıyla adımlayan Kuzey Kıbrıs Devlet Sanatçısı Rüya Taner, sanatını adım adım şekillendirdiği yolculuğunu anlattı.

Kıbrıs Türk toplumunda müzik kültürüne katkılar sunan bir aileden geliyorsunuz. Piyano eğitmeni ve orkestra şefi bir babanın kızısınız. Dahası büyükbabanız ve halanız da çok kıymetli isimler. Böylesi bir ailede yetişmek size neler kattı?

Büyükbabam Zeki Taner, Kıbrıs’ta bir bando kurucusuydu. Bu bando başlangıçta Mücahitler Bandosu olarak adlandırıldı, daha sonra Güvenlik Kuvvetleri Bandosu ismini aldı. Büyükbabam, burada yüzbaşı rütbesiyle bando şefi olarak görev yaptı. Müziğe, sanata ve sanatçılara karşı büyük bir özverisi olan biriydi. Onun izinden giden babam Yılmaz Taner, Gazi Eğitim Fakültesi’nde piyano eğitimi aldı ve sonrasında Almanya’dan burs kazanarak orada orkestra şefliği eğitimi aldı. Halam Yıldan Birand da aynı şekilde Gazi Eğitim Fakültesi mezunu ve piyano öğretmeni oldu.

Böyle bir ailede büyümenin benim üzerimde büyük etkisi oldu. Belki müzisyen bir aileden gelmeseydim şu an olduğum yerde olamazdım. Babam yeteneğimi fark etti ve beni doğru yönde yönlendirdi. Küçük yaşlarda bu farkındalığa sahip olmak elbette kolay değildi. Özellikle 70’li ve 80’li yıllarda, mahalle kültürünün daha yaygın olduğu Kıbrıs’ta arkadaşlarımla dışarıda oynamak yerine piyanonun başına geçip çalışmak gerektiğini anlamak zordu. Altı-yedi yaşlarında, arkadaşlarım sokakta oynarken onların seslerini duyup pencereye koştuğumu hatırlıyorum.

Ancak zamanla bu disiplinin ve çalışmanın ne kadar önemli olduğunu anladım. Bu aile mirası her zaman bana büyük bir katkı sağladı. Rahmetli büyükbabam hayattayken ve Kıbrıs’ta verdiğim konserlerde her zaman seyircilerin arasında, beni görebileceğim bir yerde otururdu. Parmağını yukarıya doğru kaldırarak, “Bir numarasın” dercesine bana küçük bir işaret yapardı. Onun bu desteği hep aklımda. Müzik yolculuğumda İngiliz kültürünün ve Kıbrıs’taki müzik eğitiminin büyük katkıları oldu. Büyükbabamın bandoda görev alması, babamın orkestra şefliği yapması gibi etkenler müzik kariyerimde önemli bir miras.

Henüz onlu yaşlarınızda, İdil Biret’in destekleriyle yürürlüğe giren “Üstün Yetenekli Çocuklar Yetiştirme Yasası”ndan yararlanarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bursuyla Londra’da Guildhall School of Music and Drama’da eğitim gördünüz. O yılları düşündüğünüzde küçük yaşlardaki bir çocuk için tüm bunlar ne ifade ediyordu?

Küçük bir çocuğun müziği bu şekilde algılaması çok kolay değildi. Ancak on yaşında Ankara’ya geldiğimde işler değişmeye başladı. Mithat Fenmen Hoca ile çalışmaya başlamıştım ve üç yıl boyunca hazırlık yaptım. Yedi yaşından on yaşına kadar her iki üç ayda bir Mithat Hoca’dan ödev alıp babamla çalışıyordum. Fakat okula başladığım gün Mithat Hoca vefat etti. Daha sonra Tulga Cetiz hocamla çalışma fırsatım oldu. Onlar gibi değerli hocalarla çalışmak büyük bir ayrıcalıktı benim için.

Sonra yaz tatili için Kıbrıs’a dönmüştüm ve Ankara Devlet Konservatuarı’na tekrar dönecektim. Ancak İdil Biret’in yazın oraya gelmesi her şeyi bir anda değiştirdi. Hatta o sırada ailem Ankara’ya yerleşmeye hazırlanıyordu ve evde rahat çalışabilmem için ikinci bir piyano bile almışlardı. Ama hayat bazen planları değiştirir, bu değişiklikler de iyi yönde oldu.

On yaşında İngilizce bilmeden bu fırsatla karşılaşmak büyük bir şoktu, ancak iki üç ay içinde alışabildim. Çekirdek bir ailem var, ama kuzenlerimle aynı bahçede büyüdüm. Günde altı saat yolculuk yaparak okula giderdim. Ailem soğuk havalarda arabada beklerdi, ben içeride ders alırdım. Ailem bu süreçte hep büyük fedakârlıklar yaptı, bugünlere gelmemde en büyük pay onların.

“Bir Kıbrıs Rüyası” turnesi kapsamında Güney Afrika’ya gideceksiniz. Daha önce gitmiş miydiniz o bölgeye?

Güney Afrika’ya iki yıl önce 29 Ekim etkinlikleri için gitmiştim. O dönemden kalan güzel anılarım ve edindiğim dostluklar var. Bu sefer Yunus Emre Enstitüsü ve Türkiye Cumhuriyeti Pretorya Büyükelçiliği’nin organize ettiği iki konser kapsamında gidiyorum. 31 Ekim’de Turkish Residence’ta ve 2 Kasım’da Hatfield Campus Pretoria’daki Musaion Theatre’da konserim olacak.

Konserde birkaç yıl önce Doğan Solibri Yayınevinden çıkan ‘Kıbrıs Rüyası’ nota albümündeki eserlerim de yer alacak. Bu konserin izleyici kitlesi arasında Türkler ve Türkçe eğitim alan Maarif Okulları’ndaki öğrenciler de olacağı için klasik Batı müziğinin yanı sıra Türk müziğinden de eserler yorumlayacağım. Yunus Emre’nin çok sevilen ‘Aşkın Aldı Beni Benden’ adlı eserini piyanoda kendi aranjmanımla çalacağım. Orada Türkçe eğitim gören bir koroya da eşlik edeceğim, güzel bir hatıra olacağına inanıyorum.

Sık sık dinlediğiniz başucu müzisyenleriniz var mı?

Bu aralar ilgi alanım biraz farklı yönlere kaydı. Özellikle Rus besteciler ve eserleri üzerine yoğunlaştım. Yeni bir proje kapsamında şu an üzerinde çalıştığım eserlerden biri de Sergei Lyapunov’un ‘Lezghinka’ adlı eseri. Bunun yanı sıra, Kürşat Başar’la yaptığımız projeyle ilgili caz temalı bir teklif var. O nedenle çok sık gittiğim Azerbaycan’dan Aziza Mustafa Zadeh’in bir eserini ele aldım. Bu, benim için oldukça yeni bir çalışma yöntemi. Bir caz sanatçısının yaklaşımıyla değil, klasik müzik piyanisti olarak bu esere farklı bir yorum katmayı planlıyorum.

Kürşat Başar ile festivallerde bir araya geliyorsunuz. En son Makedonya’da sahne aldınız. Saksafon ve piyano birlikteliği dinleyenlere ne vadediyor?

Yaklaşık iki üç yıl önce birlikte sahne almaya başladık. Kendi şarkılarımızdan örnekler sunuyoruz ve bu özellikle yabancı izleyicilerden büyük ilgi görüyor. Çünkü alıştıkları müziğin dışında, biraz daha etnik ve farklı bir şeyler duyuyorlar. Bu tür çalışmaların zamanla daha da önem kazandığını görüyorum.

Kürşat Bey, çaldığımız her eser hakkında dinleyiciye bilgiler aktarıyor ve bu sohbetler, konserlere hoş bir iletişim katıyor. Hatta, projemizin sonunda ‘Orda Bir Köy Var Uzakta’ şarkısı adeta imza eserimiz haline geldi. Gittiğimiz her ülkede; Finlandiya, İtalya, Makedonya ve İngiltere’de insanları bu şarkının “Lay lay lay” kısmına eşlik etmeye davet ediyoruz. Saksafon ve piyano eşliğinde bir nevi zamanda yolculuk yapıyoruz.

2022’de “Bir Kıbrıs Rüyası – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti Türkü ve Marşları” adlı nota albümüne imza attınız. Arşiv niteliğinde bir çalışma değil mi?

‘Kıbrıs Rüyası’, aslında sizin de belirttiğiniz gibi, bir arşiv niteliği taşıyor. Yıllar önce babamın Mahmut İslamoğlu ile birlikte gerçekleştirdiği bir çalışma vardı. Bu çalışmada, köy köy dolaşıp bize has halk ezgilerini kayıt altına almışlardı ve bunu bir kitap haline getirmişlerdi. Bu kitaptan bazı parçalar alarak mesela sizin ‘Mağusa Limanı’ olarak bildiğiniz ama esas ismi ‘Arap Ali Ağıtı’ olan parçayı, sonra ‘Bahçede Kuzu’ eserini mesela bu da Lefke yöresinden, bunlar gibi yöresel ezgileri de ekledim.

Kendi yazdığım bir eser de var; kurucu Cumhurbaşkanımız Rauf Denktaş için yazdığım ve onu kaybettiğimiz gün uçağa giderken mırıldandığım melodiyi sonrasında ‘Özgürlük Marşı’ olarak ona ithafen besteledim. Ayrıca, babamın ‘Mücahitler Marşı’ olarak bestelediği ve Kuzey Kıbrıs’ın milli marşı gibi bilinen, herkesin dilinde olan marş da bu kitapta yer alıyor. ‘Çanakkale Türküsü’, ‘Batum Türküsü’, ‘Yine Bir Gülnihâl’ ve ‘Aman Avcı’ gibi eserler de bulunuyor. Bu eserlerin çoğu, piyanoyu çalan herkes için çok fazla virtüözite istemeyen ama armonik zenginliği olan çalışmalar. Şimdi ise bu projeyi daha ileriye taşıyarak ikinci kitabı hazırlamaya başladık.

Sizi heyecanlandıran yeni çalışmalarınız var mı?

Bir albüm projesi var ancak bunu bir CD olarak mı yoksa dijital ortamda mı yayınlayacağıma henüz karar vermedim. 2025 yılında İngiltere’de gerçekleşecek yeni bir proje söz konusu, henüz tarihi kesinleşmedi. Fakat bu projenin bilgilerini zamanı yaklaşınca ilk olarak Londra Olay Gazetesi’yle paylaşmak isterim.