Brexit sınır kontrolleri, kaliteli gıda ithalatını engelleyebilir

26 Nisan 2024

Gıda sektöründen temsilciler, 30 Nisan’da uygulamaya girecek yeni kuralların İngiltere’nin gıda ve içecek çeşitliliğini bozma riski taşıdığına dikkat çekiyor.

İngiltere 2016 yılında Avrupa Birliği’nden ayrılma yönünde oy kullandı, ancak tedarik zincirlerini çözme ve gümrük sınırlarını oluşturma görevinin büyüklüğü nedeniyle yeni kuralları ancak bu yıl belirledi.

AB’nin soğutulmuş ve dondurulmuş et, balık, peynir, süt ürünleri ve bazı kesme çiçek ihracatçıları 31 Ocak’tan bu yana zorunlu olarak bir veteriner ya da fabrika müfettişi tarafından imzalanmış sağlık sertifikası sunmaya başladı. Küçük İngiliz perakendecileri ve toptancıları bu durumun malların gelişini haftalarca geciktirebildiğini söylüyor.

Şimdi ise 30 Nisan’dan itibaren fiziksel kontroller ve yüksek tarife uygulanması başlıyor. İhracatçılar yeni uygulamayla birlikte şarküteri, peynir, makarna ve zeytinyağı gibi kaliteli “artisan” yani geleneksel yöntemlerle el emeği ile üretilen gıdaların çeşitlilik ve tazeliğinin kısıtlanacağı ve fiyatların yükseleceği uyarısında bulunuyor.

“Küçük üreticiler pes edecek” İngiltere’de peynir ve süt ürünleri üzerine çalışan perakendeci ve toptancı La Fromagerie’nin sahibi Patricia Michelson, “Kendi bölgelerinin dışında göremeyeceğiniz muhteşem şeyler yapan küçük bağımsız üreticiler buluyoruz ve onları Londra’ya getiriyoruz ama bu giderek zorlaşıyor çünkü bazıları evrak işlerini yapmak istemiyor” sözleriyle karşılaştıkları durumu dile getirdi.

Bağımsız 12 bin gıda işletmesini temsil eden Guild of Fine Food’un genel müdürü John Farrand da “Sadece çok büyük işletmeler ve perakendeciler bu bürokrasi ve kontrollerin kapsamı ile başa çıkabilecekler” diyerek yeni engellerin İngiltere’nin gıda ve içecek çeşitliliğini bozma riski taşıdığına dikkat çekti.

Farrand bu riski “Daha küçük üreticiler ve perakendeciler pes edecek ve sonuçta daha az seçenek ve daha az iyi yiyecek ve içecekle karşı karşıya kalacağız” sözleriyle açıkladı.

AB’den ithalat yapan şirketler Brexit’in işletmeleri için birer felaket olduğunu bildiriyor. İşletmeler ocak ayında artan mailyetlere ek olarak 30 Nisan’da başlayacak fiziksel kontrollerle birlikte ürünlerin teslimat süresinin uzamasından kaygılanıyor.

30 Nisan’dan itibaren kar marjının en az yüzde 10 düşeceğini belirten işletmeler, bunu tüketicilere yansıtmayı planlıyor. İngiliz ihracatçılar işin “eşitlik” Hükümet yeni kontrollerin hastalık ve zararlıların Britanya’ya girişini önlemeye yardımcı olacağını belirtiyor ve bu uygulamanın İngiliz ihracatçılar için eşitlik anlamına geleceğinin altını çiziyor.

AB 2021 yılında kontrollere ilişkin kuralları derhal uygulamaya koyarak limanlarda gecikmelere yol açmış ve bazı İngiliz ihracatçıların en azından başlangıçta bloğa satış yapmayı durdurmasına neden olmuştu.

Öte yandan henüz kontrollerin ne sıklıkla yapılacağına dair bilgi karmaşası yaşanıyor. Hükümet “pragmatik bir yaklaşım” benimseyeceğini ve ithalatta önemli bir aksama beklemediklerini belirtiyor.

Hükümetin tahminlerine göre yeni sınır kuralları ithalatçıların maliyetlerini yılda 330 milyon sterlin artıracak ve gıda enflasyonunu üç yıl içinde sadece yüzde 0,2 yükseltecek.

İngiltere’de gıda enflasyonu Mart 2023’te artan enerji maliyetleri, işgücü sıkıntısı ve Ukrayna’ya ihracatın sekteye uğraması nedeniyle yüzde 19,2 ile son 45 yılın en yüksek seviyesine ulaşmış, ancak Mart ayında yüzde 4’e gerilemişti.