English Pen’den Uygur Aktivist Rahima Mahmut’a ‘Örnek Çeviri Ödülü’

7 Temmuz 2017

Hayatını İngiltere’de sürdüren Uygur sanatçı veaktivist Rahima Mahmut’a English Pen tarafından ‘Örnek Çeviri’ ödülü verildi.

Uygur yazar Söyüngül Chanisheff’in Çin’de 1958 Sağcı Devrim ile 1966 yılında yapılan Kültür Devrimi sürecinde, kendisinin ve rejimin baskısıaltında yaşayanların dramını anlatan,‘The Land Drenched in Tears’ (Gözyaşında Islanan Toprak) kitabını İngilizceye çeviren Rahima Mahmut, English Pen’in “Örnek Çeviri” ödülünün sahibi oldu. Üniversite çağındayken, 1989’daPekin Tienman meydanı direnişinekatılan, bir dönem öğretmenlik yapan ve petro kimya mühendisi olarak çalışırken, Uygurlara’a yönelikkatliam ve baskıların artması nedeniyle Doğu Türkistan’ı terketmek zorunda kalan Rahima Mahmut, 2000yılında geldiği İngiltere’de LancasterÜniversitesi’nde yaptığı masterin ardından activist olarak İngiltere’de yaşamaya başladı.Aynı zamanda ses sanatçısı olanve İngiltere’de faaliyet gösteren Uyghur Ensamble Müzik Topluluğu’nunkurucusu ve solisti olan Rahima Mahmut, dünyanın birçok ülkesinde verdiği konserlerde Uygur müziği ve kültürünü şarkılarıyla tanıttı.Kitap ve çeviriyle ilgiliEurovizyon’a bilgi verenMahmut, Doğu Türkistandavasını ve Uygurların insan hakları mücadelesiniher platformda savunduğunu hatırlatarak, 2011 yılında Uygur – Macar Per ortak konferansı için gittiğiBudapeşte’de kitabın yazarı Söyüngül Chanisheff ile tanıştığını ve o zaman tercüme etmeye karar verdiğinikaydetti.Daha sonra kanser hastalığına yakalandığı için tercümenin geciktiğineişaret eden Mahmut, “İsmini duymuştum ama kitabı görmemiştim. Macaristan’daki konferansta Süyüngül hanımile tanıştım. Kitabı 10 senede tamamladığını anlattı ve Batılı ülkelerin DoğuTürkistan konusunu ve Uygurların yaşadığı dramı bilmediğini belirterek, kitabının İngilizceye çevrilmesi için mütercim aradığını söyledi. Toplam 670sayfalık büyük bir kitap olduğu içinzaman alacaktı ama önemli olduğunubildiğimden kabul ettim. Tercüme devam ederken 2013 yılında kanser hastalığına yakalandığımda, ‘başıma biriş gelirse oğlum, annem ve kitap neolacak’ diye endişelenmiştim. Allah’aşükür kanseri yendim ve gecikmeli deolsa kitabın tercümesini 2015 yılındatamamladım” diye konuştu.Rahima Mahmut, ‘Gözyaşında Islanan Toprak’ kitabının Uygurca’danİngilizce’ye çevrilerek English Pen’inödülünü alan ilk kitap olduğuna dikkat çekerek, birçok başvuru olmasınarağmen, 14 ayrı dilden 18 kitaba ödülverildiğini ve ‘The Land Drenched inTears’ın da bunlar arasında yer aldığını kaydetti. Mahmut, kitabı Hartfordshire Press’in basmayı kabul etmesiyle ödüle başvuru sürecinin başladığını, Rumi şiirlerini tercüme edenRaficq Abdullla gibi önemli bir otoritenin ‘reader raport’unu yazmasınınardından da English Pen’e teslim edildiğini anlattı.Uygur yazar Söyüngül Chanisheff, ‘Gözyaşında Islanan Toprak’kitabında, 1958 yılında üniversiteyegirişinden itibaren başlayan rejiminbaskıları, 1962 yılında Doğu Türkistan Halk Partisi’ni kurması ile devameden ve 1963 yılında girdiği hapishane hayatı, ardından 1966 yılındayapılan Kültür Devrimi sonrasında,1976 yılında Mao’nun ölümüne kadarkendisinin ve rejimin baskısı altındayaşayanların hapishanelerde, çalışmakamplarında yaşadıklarını aktarıyor.Söyüngül Chanisheff kitapta, 1980 yılında ailesiyle birlikte Avustralya’yagöç edinceye kadar geçen göz hapsisüresi ile sadece Uygurların değil,baskı ve zulme maruz kalan farklı etnik kökenli binlerce masum insaneve din adamlarının hayatta kalma savaşını, yani bir milletin dramını konuediniyor.

Rahima Mahmut, English Pen’in‘Örnek Tercüme’ ödülünü çok önemsediğini belirterek sözlerini, “hayatımboyunca bütün çabam ve yaptıklarımsadece Uygur Milli Davası içindir. Söyüngül hanım benim kahramanımdır.Çünkü onda, ne kadar zor olsa da kararlılık ve sönmeyen bir umut var.Elinde hiç bir imkan olmadığı haldehapishane ve çalışma kamplarındayanındaki insanlara umut veriyor.Cesaret veriyor.

Kendisine işkence yapanlara bile kızmayıp, ‘onlar, sistemin mağduru’ diyerek hoşgörüyor.Bu çok ciddi bir duruş. Ve Çin’de yaşananları Batı’da yaşayanların bilmesi,anlaması, görmesini sağlayacak” diyetamamladı.