Gereksiz antibiyotik kullanımı mikrobiyatayı bozuyor, hasta ediyor!

9 Ocak 2020

Uzmanlar, gereksiz antibiyotik kullanımının, sağlık açısından son derece önemli olan mikrobiyata dengesini bozduğunu belirterek, bu durumda yeni enfeksiyonlara açık hale gelinebildiği, ishal ve mikroplara karşı direnç gelişebil­diği uyarısında bulundu.

Antibiyotik kullanan her hasta­nın probiyotik alması gerekmedi­ğini ifade eden uzmanlar, probi­yotik takviyesinin, daha önce an­tibiyotik kullanımı sonrası ishal öyküsü olan, altta yatan bağırsak hastalığı veya sık antibiyotik kulla­nımı öyküsü olan hastalarda kulla­nılabileceğini belirtti.

Prof. Dr. Hasan Tezer, son yıl­larda gereksiz antibiyotik kullanı­mının oldukça yaygınlaştığını ifade ederek şunları söyledi:

“Gereksiz ve yanlış kullanıma bağlı olarak, antibiyotik direnci, yüksek ilaç maliyetleri ve yan et­kiler ortaya çıkmaktadır. Antibiyo­tik direnci, bakterilerin herhangi bir antibiyotiğin varlığına rağmen üreyebilmesi ve enfeksiyon yapa­bilmesine neden olmaktadır.”

Tezer, antibiyotiklerin, mutlaka hekim tarafından reçete edildiğinde kullanılması gerektiğini vurgulaya­rak, “Antibiyotikler ağrı kesici, ateş düşürücü ilaçlar değildir, grip ve soğuk algınlığı gibi viral enfeksi­yonlarda etki göstermemektedir. Antibiyotikler sadece bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlarda kul­lanılmalı. Hekim tarafından doğru tanı sonrası doğru antibiyotik, uy­gun dozda ve uygun süreyle veril­meli.” uyarısında bulundu.

Antibiyotik kullanımı sırasında ishal, kabızlık, şişkinlik, karın ağrısı gibi sindirim sistemi sorunlarıyla da karşılaşıldığını anlatan Tezer, “Antibiyotikler zararlı bakterileri yok ederken vücutta yaşayan sağ­lığımıza faydalı bakterilere de zarar verebilmektedir. Hem vücut için yararlı bakterileri korumak hem de antibiyotik direnci önlemek için an­tibiyotikleri sadece etkili oldukları bakteriyel hastalıklara karşı kullan­mak önem taşımaktadır.” diye ko­nuştu.

Antibiyotik tedavisinde probi­yotik kullanımı hakkında bilgi ve­ren Dr. Tezer, probiyotiklerin ye­terli miktarda verildiğinde sağlık yönünden yarar sağlayan canlı mikroorganizmalar olduğunu söy­leyerek şunları aktardı:

“Antibiyotikler, bağırsakların doğal dengesini bozar. Bunun so­nucunda da ishal, bulantı, şişkin­lik gibi sindirim sistemi sorunları ortaya çıkabilir. Probiyotikler za­rarlı bakterilerin çoğalmalarını engelleyerek dengesi bozulmuş bağırsak florasını normalleştirir. Probiyotikler genellikle fermente gıdalarda bulunur veya takviye olarak da alınabilir. Birçok araştır­mada, probiyotik kullanımının an­tibiyotik kaynaklı ishal oluşumunu azalttığı gösterilmiştir. Ancak anti­biyotik kullanan her hastaya pro­biyotik kullanması önerilmemeli. Bu süreçte probiyotik takviyesini, öncelikle daha önce antibiyotik kul­lanımı sonrası ishal öyküsü olan, altta yatan bağırsak hastalığı veya sık ve geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı öyküsü olan hastalarda kullanılabilir.Hangi probiyotiğin kullanılacağı, iyi yönetilen kont­rollü çalışmalarda belirlenmiş ve ajanın bileşimi ile içeriği kalite kont­role sahip üreticiden doğrulanmış olmalı. Probiyotiğin, ne kadar süre ve dozda, hangi antibiyotik alırken kullanılacağı hakkında veriler sı­nırlı olmakla birlikte kullanım süre­sinin antibiyotik kesildikten sonra en az 1 hafta devam etmesini öne­ren çalışmalar vardır.”

Prof. Dr. Dilek Yılmaz Çiftdoğan da antibiyotiklerin çoğuna karşı bakterilerde direnç gelişmesiyle antibiyotik sonrası çağda ‘’antibi­yotik direnci sorunu” yaşanmaya başladığını anlatarak şunları söy­ledi: “Günümüzde dünyada her yıl yaklaşık olarak 700 bin kişi, antibi­yotiklere dirençli bakteriyel enfek­siyon hastalıkları nedeniyle yaşa­mını yitiriyor. Gereken önlemlerin alınmaması durumunda, dirençli bakteriyel enfeksiyon hastalıkların­dan dolayı her yıl ölen kişi sayısı­nın 2050’ye kadar 10 milyon kişiyi bulacağı tahmin ediliyor. Bu sayı, kanserler ve kalp damar hastalıkla­rına bağlı tahmin edilen ölümlerin çok daha üstünde yer alıyor. Veri­ler, antibiyotiğe dirençli bakteriyel enfeksiyonların tüm dünyada eko­nomiye 100 trilyon dolar ek maliyet getireceğini gösteriyor.”

Çiftdoğan, antibiyotiklerin vü­cutta çeşitli organ ve sistemlerde yaşayan trilyonlarca canlı mikroor­ganizma tarafından oluşturulan bir ekosistem olan ‘’mikrobiyota’’ üze­rinde de etkili olduğuna işaret ede­rek, “Belirli antibiyotik grupları, vü­cut için yararlı mikroorganizmaları öldürüp, yararlı olmayan-kötü mik­roorganizmaları artırıyor.” dedi.

Antibiyotiklerin kısa vadede mikrobiyota üzerindeki en sık olumsuz etkisinin antibiyotik iliş­kili ishal olduğunu ifade eden Çift­doğan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ancak günümüzde antibiyotikle­rin mikrobiyota üzerindeki uzun vadeli sonuçları araştırılıyor. Son yıllarda yapılmış çalışmaların so­nuçları, özellikle yaşamın erken dö­neminde gereksiz antibiyotik kulla­nımı neticesinde mikrobiyotadaki dengenin kötü mikroorganizmlar lehine bozulmasının yarattığı du­rumla diyabet, obezite, astım ve egzama gibi alerjik hastalıkların gelişimi arasında ilişki olduğunu gösteriyor.

Ayrıca, gereksiz antibiyotik kul­lanımının mikrobiyota üzerinde yarattığı olumsuz etkiler, yeni en­feksiyonlar için de risk yaratıyor. Gereksiz kullanılan her antibiyotik mikrobiyotanın dengesini bozarak yeni enfeksiyonlara yol açabiliyor. Tüm bu olumsuz etkileri en aza indirgeyebilmek için mikrobiyota sağlığına iyi gelecek şekilde bes­lenmeyi düzenlemek, çevresel kir­leticilerden uzak durmak ve probi­yotik kullanımları yanında hekimin önerdiği dozda ve sürede antibiyo­tik kullanmaktır.”