Sultan Abdülaziz’den günümüze Londra’nın ‘Freeman’ Türkleri!

26 Ekim 2023

İngiltere’nin başkenti Londra’da 1300’lü yıllardan bu yana devam eden ‘Freeman Onur Ödülü’ne sahip olan Türk kökenlilerin sayısı artıyor.

Sultan Abdul Aziz’den günümüze, yedi Türk’e Freeman payesi verildi. Asırlık gelenekleriyle bilinen Birleşik Krallık, geleneksel kraliyet yönetimi ile demokrasi birlikteliğini günümüzde sürdüren ender ülkelerden biri.

Londra’da, sembolik bile olsa günümüzde devam eden bu geleneklerden biri “Freeman Onur Ödülü” payesi. ‘Fahri Hemşehri’ diye de tanımlanabilen ve kentin kimi imtiyazlarından faydalanma hakkına sahip bu ödüle sahip Türkler de mevcut. Mazisi 1300’lü yıllara uzanan “Freeman Onur Ödülü”, Türklerden ilk olarak 1867 yılında, Kraliçe’nin ağırladığı Sultan Abdül Aziz’e verildi.

Efes restorantlarının kurucusu Kazım Akkuş ile Ramsey’in sahibi iş insanı Remzi Gür bu payenin ilk sahiplerinden. Halen Türk-İngiliz Ticaret ve Sanayi Odası’nın başkanlığını yürüten Emma Edhem, iş insanları Emine Arslan, İbrahim Uzun ve Enver Kannur da bilinen diğer Türk kökenli ‘Freeman’ ödülünün sahiplerini oluşturuyor.

LONDRA’DA KILIÇLA GEZEBİLECEK, İPEK SİCİMLE ASILABİLECEK!

Başkentte halen devam eden bir geleneğe göre Londra Belediyesine bağlı “Freedom of The City London” tarafından, Londra”nın yerlilerine ve soylularına şehrin köprü, geçit gibi imkanlarından ücretsiz olarak yararlanma, şehir içerisinde kılıçla dolaşma, asılırken ipek ip tercih etme ve şehirde tutuklanma korkusu olmadan sarhoş olarak dolaşma hakkı tanıyan “Freeman Payesi” veriliyor. Birtakım değişikliklere uğrayarak günümüze kadar gelen Freeman Payesi, bilinen Türklere de verildi.

İLK TÜRK FREEMAN SULTAN ABDÜLAZİZ

İngiliz arşivlerinde yer alan belgeye göre, Londra Belediye Meclisi, Britanya’yı ziyaret eden Sultan Abdülaziz’i 18 Temmuz 1867’de konuk Etti ve “Freeman Payesi” verdi.

Düzenlenen törende, yapılan konuşmalar, İngilizlerin Sultan Abdülaziz’e olan hayranlığını da ortaya koyuyor; “Meclisimiz, ülkemizle dost olan müttefik yabancı ülkelerin egemenliğine saygı göstermeyi ciddi bir şekilde arzulamaktadır. Sultan Hazretlerinin bu şehri ziyaret etmek üzere olduğunu öğrenmiş bulunuyoruz. Majestelerine bir davet gönderilerek, meclisimizin kendilerini bir ziyafetle (eğlence) şehrin locasında ağırlamasına izin vermesini talep etme fikrindeyiz.”

İngiltere Türk toplumunun yakından tanıdığı Enver Kannur, bu payeye sahip olan altıncı Türk kökenli ‘Freeman’ oldu.

FREEMAN ONUR ÖDÜLÜ NEDİR?

Türkiye’de ‘Fahri Hemşehrilik ve Dokunulmazlık Beratı’ olarak bilinen “Freeman Onur Ödülü” bir bölgeye yaptığı yatırım ve başarılı girişimleriyle o bölge yönetimi tarafından onore edilmenin benzeri bir müessese olarak biliniyor. İngiltere’de uzun bir tarihi geçmişi olan Freeman Payesi, “Freedom of The City London” tarafından veriliyor. Paye verilirken görkemli bir tören düzenleniyor. Freedom müessesesi eski dönemlerde Londra’nın yerlilerine ve soylularına köprü, geçit gibi şehrin imkanlarından ücretsiz olarak yararlanma, şehir içerisinde kılıçla dolaşma ve hatta asılırken ipek ip tercih etme ile şehirde tutuklama korkusu olmadan dolaşma gibi imkanlar tanıyan paye, birtakım değişikliklere uğrayarak günümüze kadar geldi. Şimdilerde Londra’da faaliyet gösteren ve şehre herhangi bir şekilde hizmet veren kişilere sunulan Freeman Payesi tarihi Chamberlains Court’ta düzenlenen törenle sahibini buluyor.

FREEMEN DEKLERASYONU İMZALIYOR

Freemen Payesi verilecek olan seçkin payesini almadan önce, hazırlanmış olan; “Egemen Kraliçemiz İkinci Elizabeth’e karşı iyi ve dürüst olacağıma, bu şehrin Belediye Başkanı’na itaat edeceğime, oy hakkı ve geleneklerini muhafaza edeceğime, şehre ve kraliçeye gelebilecek herhangi bir tehditi kendime gibi kabul edeceğime. Kraliçeye karşı herhangi bir birleşime veya komploya dahil olmayacağıma ve bu gibi durumlarda Belediye Başkanı’nı uyaracağıma veya kendi gücüm dahilinde engel olacağıma ve şehrin tüm kural ve kaidelerine uyacağıma söz veririm” şeklindeki deklerasyonu imzalıyor.

DAHA ÖNCE VERİLEN ÜNLÜLER

“Honoraray Freedon” olarak adlandırılan ve özel şahıslara sunulan paye bugüne kadar Nelson, Wellington, Disraili, General Booth, Margaret Thatcher, Florence Nightingale, Kitchener, Baden Bowel, Winston Churchill, Nelson Mandela ve Kraliyet ailesinin birçok ferdine verildi. Freeman Payesine Sahip Olan (bilinen) Türkler Sultan Abul Aziz, Remzi Gür, Kazım Akkuş, Emma Edhem, Emine Arslan, İbrahim Uzun ve Enver Kannur.