Başbakan Starmer, ‘acı verici’ bir bütçe uyarısında bulundu

28 Ağustos 2024

 

Başbakan, kamu maliyesinde 22 milyar sterlinlik bir açık bulduktan sonra, Muhafazakarlardan kalan sorunları temizlemenin yıllar alacağını kaydetti.

Keir Starmer, Ekim ayındaki bütçede vergi artışlarının gelebileceğine dair bugüne kadarki en güçlü işaretini vererek, İşçi Partisi’nin kamu maliyesinde 22 milyar sterlinlik bir açık bulduğunu söylemesinin ardından “acı verici” kararlar almak zorunda kalacağını belirtti.

Starmer, Başbakan olduktan sonra, salı günü, No 10’dan yaptığı ilk büyük konuşmada, 14 yıllık çürümeyi yönettiğini söylediği önceki Muhafazakar hükümetlerden sonra temizlik yapmanın yıllar alacağını söyledi.

Kampanya sırasında tanıştığı yaklaşık 50 kişilik bir halka, güneşli Downing Street bahçesinden hitap eden Starmer, konuşmasını Boris Johnson döneminde karantina kurallarının çiğnendiği partilere ev sahipliği yapan bahçenin kullanım şekliyle karşılaştırdı.

Ortam ve genel hava olumlu olsa da başbakanın mesajı karamsardı ve kamuoyunu Ekim ayında yapılacak bütçede daha çok sevilmeyen kararlar beklemeleri konusunda uyardı.

Starmer, “Ekim ayında bir bütçe geliyor ve bu acı verici olacak. İçinde bulunduğumuz durum göz önüne alındığında başka bir seçeneğimiz yok. En geniş omuzlara sahip olanlar daha ağır yükü taşımalı. Bu yüzden yerleşik olmayan vergi statüsünü zorlaştırarak, kısıtlamaya gidiyoruz ” dedi.

Starmer ekledi: “Bütün yaşadıklarınızdan sonra bunun çok büyük bir talep ve duyulması gerçekten zor bir şey olduğunu biliyorum. Olmamız gereken durumda değiliz. Olmak istediğim durumda değiliz ama hiçbir şeyi çözmeyen kolay yanıtlar politikasını sona erdirmeliyiz.”

Starmer ve Reeves, bütçede gelir vergisi, ulusal sigorta veya KDV artırmayı seçenek dışı bıraktı. Ancak hükümet planlarının daha fazla vergi artışı gerektirmediğini tekrar tekrar söyledikten sonra, şimdi karşılaştıkları bütçe sorunlarının boyutundan şaşkın olduklarını ifade etti.

Başbakan, “İlk birkaç hafta içinde kamu maliyesinde 22 milyar sterlinlik bir açık keşfettik. Ve biri ‘bu sadece gösteriş veya siyaset oynama’ demeden önce, OBR’nin (Bütçe Sorumluluk Ofisi) bunun hakkında hiçbir şey bilmediğini hatırlayalım; bunu belirten bir mektup yazdılar.

“Onlar bunu bilmiyorlardı çünkü önceki hükümet gizlemişti ve  tam olarak geçen Çarşamba, önceki hükümetin dikkatsizliği sayesinde son üç ayda OBR’nin beklediğinden neredeyse 5 milyar sterlin daha fazla borç aldığımızı öğrendik. Bu gösteriş değil, bu bir gerçek” dedi.

Reeves, ilk büyük mali etkinliği için sermaye kazancı vergisini ve miras vergisini artırmak da dahil olmak üzere para artırmanın çeşitli yollarını inceliyor. Ayrıca, önceki hükümetin harcama planları çerçevesinde belirlenen sıkı departman bütçe kısıtlamalarına bağlı kalmayı planladığı ve borcun ölçülme yöntemini Bank of England’ı hariç tutacak şekilde değiştirmeyi düşündüğü, düşünülüyor.

Maliye Bakanı, yaklaşık 10 milyon emekliye kışı yakıt ödemelerini sonlandıracağını duyurdu. Bu karar, İşçi Partisi milletvekilleri arasında huzursuzluğa neden oldu ancak Starmer salı günü bu durumu; “Kış yakıt ödemesini gelir testine tabi tutmak istemedim ama bu vermek zorunda kaldığımız bir karardı” sözleriyle savundu.

Hükümet, eylülün ötesinde, yoksulluk riski altındaki on binlerce haneye yardımcı olan 2 milyar sterlinlik hane destek fonunu uzatmak için İşçi Partisi arka sıralarından gelen baskılara boyun eğebilir.

Starmer, kış yakıt ödemelerinin kesilmesi ve suçluların erken tahliyesi gibi kararlar için büyük bir seçmen tepkisini önlemek umuduyla, önceki hükümeti suçlayarak bu durumdan kurtulmayı umuyor.

Salı günü, isyanlar sırasında Downing Street’teki, Cobra acil durum toplantı odasında çoğu zaman geçirdiği süreyi anlatarak, gözaltına alınanların barındırılması için yeterli cezaevi yeri olup olmadığını anlamaya çalıştığını belirtti:

“Cezaevlerimizle ilgili olarak onların yaptıkları şeylerin kapsamını keşfettiğimde ne kadar şok olduğumu size anlatamam ve bunu düzeltmek zaman alacak. Cumartesi günü bir cezaevi inşa edemem. Ülke genelinde günbegün karışıklıkla nasıl başa çıkacağımızı anlamaya çalışırken, cezaevi yerleriyle ilgili bir listeyle Cobra odasında oturmak zorunda olmamalıyım,  Ama bu, içinde bulunduğum durum” ifadelerini kullandı.

İsyanları cezaevi krizine atfederek, şiddet eylemlerini gerçekleştirenlerin bir kısmının ceza alacaklarını beklemediği için bunu yaptıklarını ifade eden Starmer,  “14 yıllık başarısızlığın ardından toplumumuzdaki çatlakları gördüler ve bunları kullandılar. Bu, yalnızca ekonomik bir kara delik değil, aynı zamanda toplumsal bir kara delik devraldığımızı gösteriyor. Bu yüzden harekete geçmemiz ve işleri farklı yapmamız gerekiyor” dedi.

Ancak bu ton, sol kanatta herkes tarafından hoş karşılanmadı. Unite sendikasının genel sekreteri Sharon Graham, durumu “korkutucu” olarak nitelendirerek, “İşçi Partisi’nin vaat ettiği değişimi görme zamanı” dedi.

Graham ekledi: “Mali sorumluluk veya zenginlik yaratma hakkında daha fazla bahane duymaya ihtiyacımız yok. Emeklileri çalışanlarla karşı karşıya getirmemeliyiz; bu masada olmaması gereken bir seçim.”