Rachel Reeves, Whitehall’a sonbahar bütçesinden önce büyük kesintiler yapmasını söyledi.
Maliye Bakanı, hükümetin vergi artışlarına zemin hazırlaması nedeniyle Whitehall’da “gerçekten minimum seviyelere inen” ayrıntılı tasarruf hedeflerini belirliyor. Rachel Reeves, hükümet departmanlarından bütçe öncesinde milyarlarca sterlin tasarruf yapmalarını isteyerek “kamusal harcamaların sürdürülebilir olmadığını” belirtti.
Sir Keir Starmer’ın sonbaharda gelecek “acı verici” ek harcama kesintileri uyarısının ardından, pek çok departmanın her birine 1 milyar sterlinin üzerinde tasarruf yapmaları söylendiği, diğerlerine ise kamu sektörü maaş artışlarını finanse etme çabasının çok ötesinde, yüz milyonlarca sterlin tasarruf etmelerinin bildirildiği anlaşılıyor.
Ancak, Reeves’e, gerekli tasarrufları sağlamak için devlet emekli maaşlarını gelir testine tabi tutma gibi daha radikal reformları değerlendirmesi gerektiği uyarısında bulunuldu.
Bu durum, Resolution Foundation düşünce kuruluşunun bu yılın aile mali durumları için en iyi yıl olabileceği konusunda uyarıda bulunması nedeniyle ortaya çıktı. Kuruluş, hane gelirlerindeki artışların büyük çoğunluğunun gelecek bahardan önce, genel itibarıyla parlamento süresi boyunca gerçekleşeceğini belirtiyor.
Başbakan seçmenlerden “uzun vadeli faydalar için kısa vadeli acıları kabul etmelerini” istedikten sonra, bakanlar vergi artışları ve harcama kesintilerine zemin hazırlamaya başladı. Büyümeyi artırmaya odaklanacağına söz vererek “ekonomimizin temellerini yeniden inşa etmek için çok çalışılması gerektiği” konusunda uyaran Reeves, “Ekonomiyi büyütmezsek, vergilerin çok yüksek olduğu ve kamusal harcamaların sürdürülemez olduğu bir durumda kalmaya devam edeceğiz. Bu karamsar döngüden çıkmalıyız” dedi.
Reeves, miras vergisi veya sermaye kazançları vergisini artırmayı dışlamayı tekrar tekrar reddetti ve bütçeyi iki ay öncesinden oluşturmayacağını belirtti. Ancak, maliye bakanı, milyonlarca çalışanın maaş artışlarını finanse etmek için 3,2 milyar sterlin tasarruf istedikten sonra harcamalarda daha fazla kesinti yapmaya hazırlanıyor. İçerden gelen bilgilere göre, bu rakam 22 milyar sterlinlik “kara deliği” doldurmak için gereken kesintiler için bir taban, bir tavan değil.
The Times’a bilgi veren kaynaklar, Sağlık Bakanlığı’nın Ekim bütçesine yetişecek şekilde yaklaşık 1,3 milyar sterlin tasarruf bulmasının istendiğini belirtti. Eğitim Bakanlığı yetkilileri de yaklaşık 1 milyar sterlin tasarrufun nasıl karşılanabileceğini inceliyor.
Bir başka Whitehall departmanına da Hazine tarafından 1 milyar sterlinlik kesinti yapması söylendi ve işten çıkarmalar ile işe alım dondurmaları değerlendiriliyor. Departmanlara, danışmanlar ve diğer yükleniciler gibi hizmetlerin maliyetlerinin yanı sıra arka ofis harcamalarını azaltmayı önceliklendirmeleri talimatı verildi.
Bir hükümet kaynağı, “Hepimiz, başka hangi kesintilerin dikkate alınması gerekebileceği konusunda gerçekten en alt seviyeye inmemiz isteniyor; bu gerçekten kasvetli bir durum” dedi.
Hazine’nin departmanlardan istediği kesintiler müzakereye tabi olup, nihai rakamların bütçe zamanı geldiğinde değişebileceği anlamına geliyor. Reeves tarafından ekim ayında açıklanacak olan kesintiler, gelecekteki parlamento yıllarını kapsayan harcama incelemesinde kamu maliyesinin daha geniş bir şekilde yeniden düzenlenmesinin ilk adımı olabilir.
Bir Hazine temsilcisi, “Sızıntılar veya spekülasyonlar hakkında yorum yapmıyoruz. Başbakan ve maliye bakanı, bu hükümetin, 22 milyar sterlinlik bir kara deliği devraldıktan sonra, kamu maliyesini düzeltmek için şu anda zorlu kararlar almak zorunda olduğunu açıkça belirtmiştir. Ekonomimizin temellerini düzelterek Britanya’yı yeniden inşa edebilir ve ülkenin her bir bölümünü daha iyi hale getirebiliriz” dedi.
Reeves, “çok zorlu koşullarda, zor kararlar aldığını” belirtti ve kendisi ile Starmer, Muhafazakarlar tarafından geride bırakıldığını iddia ettikleri fonlanmamış vaatler nedeniyle, en yoksul emekliler dışındaki herkes için kış yakıt ödeneğinin kaldırılmasını tekrar savunmak zorunda kaldı.
Starmer, Berlin gezisi sırasında, “Bu durumda olmak istemiyorum. Bu kararı almak zorunda kalmak istemiyorum ama 22 milyar sterlinlik bir kara delik, 22 milyar sterlinlik bir kara deliktir.Yokmuş gibi davranabiliriz, görmezden gelebiliriz, erteleyebiliriz ya da bununla yüzleşebiliriz. Yokmuş gibi davranmak ve ertelemek 14 yıldır denendi. Bu, bizi büyük bir karmaşaya sürükledi. Bu yüzden bu durumu ele almalıyız ve yapacağımız şey de bu” dedi.
Mali Çalışmalar Enstitüsü’nden Ben Zaranko, Reeves’in Whitehall tasarruf talepleriyle ilgili olarak, “Muhafazakarların yaptıklarından çok fazla devamlılık var. Ancak yıllar süren tasarrufun ardından, büyük tasarruflar sağlamanın nasıl mümkün olacağını görmekte zorlandığınız bir çok temel devlet işlevi bulunmaktadır. Hükümet için tehlike, küçük meblağlar üzerinde birçok büyük tartışmanın içine girmek olabilir.
“Büyük tasarruf yapmaya başlamak istiyorsanız, devletin yapmayı bırakacağı şeyleri söylemek zorundasınız; altıncı sınıf eğitiminde öğrenim ücretleri alabilirsiniz; en zengin emeklilere yönelik fonlamayı önlemek için devlet emekli maaşlarını gelir testine tabi tutmamanızın bir nedeni yok. Büyük meblağlar tasarruf etmek istiyorsanız, bazı popüler olmayan şeylere dokunmanız gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Gölge maliye bakanı Jeremy Hunt, “Maliye bakanının, zaten her zaman planladığı vergi artışlarını, ekonomik mirası suçlayarak kamuoyuna kabul ettirmesi mümkün değil. Reeves ve Starmer haftalarca ekonomiyi kötüleyip dururken, eş zamanlı olarak sendika destekçilerine enflasyonu aşan maaş artışları sağlıyorlar” dedi.
Muhafazakar liderlik adayı Tom Tugendhat, bakanları dürüst olmamakla suçladı. Bugün yapacağı konuşmada, vergi artışları ve kesintiler konusunda İşçi Partisi’nin başka seçeneği olmadığı iddiasının “yanlış” olduğunu söylemesi bekleniyor.
Resolution tarafından yapılan bir analize göre, hane gelirleri 2024-25’te yüzde 3 artarken, parlamentonun geri kalanında sadece yüzde 2 daha artacak. Düşünce kuruluşunda ekonomist olan Alex Clegg, “Bu endişe verici görünüm, yeni hükümetin devraldığı tahminleri aşması gerektiğini vurguluyor” dedi