“Vergiyle ilgili belirlenen kırmızı çizgiler, Maliye Bakanı’nın elini bağlı bırakıyor”

22 Eylül 2024

Düşünce kuruluşu IFS, İşçi Partisi’nin vergiyle ilgili belirlediği kırmızı çizgilerin, Maliye Bakanı Rachel Reeves’i bütçe konusunda “bir eli bağlı” bıraktığını söylüyor. IFS, dört ana vergide artış yapmama kararının, bakanı “ekonomik açıdan zarar verici” kararlar almaya itebileceğini belirtiyor.

Önde gelen bir ekonomik düşünce kuruluşu, “Rachel Reeves, gelecek ayki ilk bütçesinde mali dengeleri sağlamak için yollar düşünürken “bir eli arkasına bağlı” durumda” dedi. Reeves, tüm gelirlerin %75’ini oluşturan dört ana vergide artış yapmayı dışladıktan sonra bu durum meydana geldi.

Mali Çalışmalar Enstitüsü (IFS), İşçi Partisi’nin bütçeden önce gelir vergisi, ulusal sigorta, KDV veya kurumlar vergisini artırmama sözü verdiğini ve Reeves’in sermaye kazançları vergisi, miras vergisi ve gayrimenkul satışlarında damga vergisini artırarak, gelirleri artırma yolunu arayacağı spekülasyonlarını artırdığını belirtti.

IFS, maliye bakanının sadece hükümetin harcama açığına kısa vadeli bir rahatlama getiren “ekonomik açıdan zarar verici” vergi artışlarından ekstra gelir arama tehlikesi olduğunu söyledi.

IFS, İşçi Partisi’nin, bir önceki hükümetin vergi gelirlerini 1940’lardan bu yana en yüksek seviyeye çıkarmış ve aynı zamanda “kamu yatırımları ve bazı kamu hizmetlerinde büyük kesintiler” yapmış olması nedeniyle “imrenilecek bir aritmetik” ile karşı karşıya kaldığını söyledi.

Raporda, “Sadece harcama kesintilerinden kaçınmak bile borcun düşmesi isteniyorsa, 2028-29’a kadar on milyarlarca ek gelir artırmayı gerektirebilir” denildi.

Resmi veriler, Britanya’nın ulusal borcunun 1960’lardan bu yana en yüksek seviyelere yükseldiğini gösterdikten sonra, Cuma günü hükümet üzerindeki vergi artışı baskısını daha da artırdı.

Reeves, göreve geldikten kısa bir süre sonra Muhafazakarların kamu maliyesinde, kamu sektörü çalışanları için yetersiz finanse edilen maaş artışları ve İçişleri Bakanlığı bütçesindeki 6 milyar £’dan fazla açık nedeniyle 22 milyar £’luk bir boşluk bıraktığını söyledi. Bu açık, emeklilerin kış yakıt ödeneğine getirilen sınırlamalardan elde edilen 1.4 milyar £’lık tasarrufla yalnızca kısmen dolduruldu.

IFS, “Reeves, işleri kendisi için kolaylaştırmadı” diyerek, hükümet harcamalarının büyük dört verginin dışındaki vergilerden elde edilecek büyük fon enjeksiyonları ile desteklenebileceğini, ancak gerekli değişikliklerin gerçekleştirilmesinin cesaret gerektireceğini belirtti. İngiltere’nin, 2017’deki İskoçya örneğini izleyerek, E bandından H bandına kadar sıralanan evlere uygulanan belediye vergisini artırarak 1.5 milyar £ ek gelir sağlayabileceğini söyledi.

IFS, Vergilerin Artırılması için Seçenekler raporunda, “Ayrıca, en yüksek değerli mülklere; F’den H’ye kadar olan bantlara oranları %50 artırmak, yaklaşık 3.5 milyar £ getirir” dedi.

Bu mali yılda 7.5 milyar £ toplamaya aday olan miras vergisine yapılacak değişikliklerin Hazine’nin mali gücünü artırabileceği belirtildi. “İyi bir başlangıç, emeklilik varlıkları, iş varlıkları ve tarım arazileri için haksız muafiyetlerin sona erdirilmesi veya en azından sınırlandırılması olacaktır. Bu, herhangi bir davranışsal yanıt olmadığı varsayılarak yılda yaklaşık 2 milyar £ artıracak bir değişikliktir” diye ekledi.

IFS, gayrimenkul satışlarında damga vergisinin artırılmasına karşı uyarıda bulunarak, bunun insanları sigorta almaktan caydıracak bir düzeye sigorta prim vergisini yükselten George Osborne’un yaptığı hatayı tekrarlayacağını söyledi. Raporda, “Gayrimenkul üzerindeki damga vergisi azaltılmalı veya daha da iyisi kaldırılmalı ve kesinlikle artırılmamalı” denildi.

IFS araştırma ekonomisti Isaac Delestre, “İşçi Partisi’nin manifesto taahhütleri nedeniyle vergi sisteminin geniş bir kısmı erişim dışı gibi görünürken, maliye bakanı bu yılki bütçeye bir eli arkadan bağlı halde giriyor. Ekonomik olarak zarar verici yollarla gelirleri artırma cazibesi olacaktır. Ama Rachel Reeves’in, vergi sistemimizin en belirgin eksikliklerinden bazılarını düzeltme gücü de var; sadece üç tanesini saymak gerekirse;  emeklilik, sermaye kazançları ve miras üzerindeki vergiler reform için çığlık atıyor. Eğer vergileri artırmanın yanı sıra iyileştirme fırsatını değerlendirirse, sadece daha fazla gelirle değil, aynı zamanda daha adil ve büyümeye daha az engel olan bir vergi sistemiyle de ödüllendirilebilir.”