32 nehirden alınan su örnekleri incelendi

23 Haziran 2025

İngiltere genelindeki nehirlerde, insan üremesini etkileyebileceği düşünülen ve “sonsuz kimyasal” olarak adlandırılan triflorasetik asit (TFA) maddesine yaygın şekilde rastlandı.

York Üniversitesi’nden çevre bilimci Prof. Alistair Boxall liderliğinde yürütülen araştırmada, İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’daki 32 nehirden alınan su örnekleri incelendi.

Bu örneklerin 31’inde riflorasetik asit (TFA) tespit edildi. Bin yılın üzerinde çözünmeden kalabilen yapay kimyasallar olan TFA’lar; pestisitler, soğutucular, temizlik ürünleri, kişisel bakım ürünleri ve bazı gıda maddeleri gibi çok sayıda üründe kullanılıyor.

Araştırmacılar, TFA’nın doğurganlık üzerinde olumsuz etkileri olduğunu ve gelişmekte olan bebekler için risk oluşturduğunu belirterek, bu maddenin üreme açısından toksik olarak sınıflandırılması gerektiğini savunuyor.

Çalışma kapsamında, Galler’de 5, Kuzey İrlanda’da 3, İskoçya’da 13 ve İngiltere’nin kuzeyinde 11 nehirden su örnekleri toplandı. Örneklerin yüzde 98’inde TFA izine rastlandı.

En yüksek TFA seviyesi, Glasgow’daki Kelvin Nehri’nde litre başına 78.464 nanogram olarak ölçüldü. Bu oran, dünya genelinde şimdiye kadar kaydedilmiş en yüksek ikinci TFA kirliliği oldu.

TFA’ya rastlanmayan tek nehir ise Loch Ness’ten Moray Firth’e akan Ness Nehri’ydi. Prof. Boxall, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Bu molekül her yerde. Hepimiz her gün TFA içeren su içiyoruz. Asıl sorun, bu düşük doz maruziyetin ömür boyu sürmesi” dedi. TFA, Avrupa’da da alarm veriyor.

Son yıllarda şarap, yiyecekler ve insan kanında TFA tespit edildi. Almanya’da içme sularındaki TFA seviyesi son 20 yılda dört kat arttı. 2016 yılında Neckar Nehri’nde ölçülen 140 bin nanogram/litre değeri, dünya rekoru olarak kayıtlara geçti.

Alman yetkililer, TFA’nın çevreye zararlı ve üreme açısından toksik olarak sınıflandırılması için Avrupa Kimyasallar Ajansı’na başvurdu. Kararın onaylanması halinde, TFA içeren ürünler için yeni düzenlemeler gündeme gelebilir.

Çalışmayı finanse eden çevre kuruluşu Fidra’ya göre, TFA’nın İngiltere yüzey sularında yaygın olarak tespit edilmesi, PFAS kirliliğinin boyutunu gözler önüne seriyor.

Araştırmacılar, bu kirliliğin nedenlerinin acilen analiz edilmesini ve kaynaklara yönelik önleyici adımların atılmasını istiyor.