İngiltere’de Adnan Menderes’in 60 yıl önce sağ kurtulduğu uçak kazası bölge sakinlerinin hafızasındaki yerini koruyor.
Türkiye’nin 9. Başbakanı Menderes’in, Kıbrıs müzakereleri için gittiği İngiltere’de 17 Şubat 1959’da Londra’nın Gatwick havalimanına 4,5 kilometre kala Surrey bölgesindeki Newdigate köyü yakınlarında ormanlık bir alana düşen Türk Hava Yolları uçağından sağ kurtulması bölge sakinleri tarafından hala hatırlanıyor.
Uçağın düştüğü mevki Jordan’s Wood’da AA muhabirine konuşan Newdigate Yerel Tarih Derneği Başkanı John Callcut, kaza sırasında 11 yaşında olduğunu söyledi.
Olayı bugün gibi hatırladığını anlatan Calcutt, kazanın uluslararası medyanın bütün dikkatini bölgeye çektiğini kaydetti.
Calcutt, Menderes’in dönemin İngiltere Başbakanı Harold Macmillan ile Kıbrıs meselesini görüşmeye geldiğini belirterek, “Ardından da Yunanistan Başbakanı ile buluşacaktı. Çok önemli bir toplantı için geliyordu. Kazanın ardından bu tabii ki bütün manşetlerde yer aldı.” diye konuştu.
Kaza sırasında bölgede yoğun sis olduğunu belirten Calcutt, Menderes’in de içinde olduğu Sev adlı uçağın ağaçlık bölgeye düştüğünü ve Menderes’in bölgedeki çiftçilerin yardımıyla alevler içindeki enkazdan çıkıp uzaklaştığını anlattı.
Calcutt, bölgede yaşayanların bir gürültü duyduğunu belirterek, “Bölge sakinlerinden Tony and Margaret Bailey bir gürültü duymuşlar. Tony evden çıkıp arabasına atlamış ve doğruca olay yerine sürmüş. Sisin içinden 3 kişinin geldiğini görmüş. Biri Menderes’miş.” ifadelerini kullandı. Bailey çiftinin kaza sonrasında aralarında Menderes’in de bulunduğu 3 kişiyi evlerine götürdükleri ve hemşire olan Margaret Bailey’nin ilk müdahaleyi yaptığını dile getiren Calcutt, Menderes’in daha sonra aileyi Türkiye’ye davet ettiği bilgisini de paylaştı. Kazanın bölge tarihinin en önemli olayları arasında yer aldığına vurgu yapan Calcutt, başkanlığı yaptığı dernek için yazdığı kitabından da olaya bir bölüm ayırdığını kaydetti.
– Menderes’e yardım eden hemşire Bailey AA’ya konuşmuştu
Hemşire Margaret Bailey, daha önce AA muhabirine verdiği röportajda, kazadan kurtulan ve eve götürdükleri 3 kişinden birinin başbakan olduğunu bilmediğini söylemiş ve olayı şu ifadelerle anlatmıştı:
“Şoktaydılar, pek konuşmuyorlardı. Dolayısıyla onlara soru sormadım, sadece rahatlamalarını sağladım. Onlara battaniye verdim ve sandalyeye oturmalarını sağladım. O sırada (Başbakanlık Özel Kalem Müdür Muavini Şefik) Fenmen Türkiye Büyükelçiliği’yle irtibata geçti ve bu ana kadar bu kişilerden birinin Türkiye’nin Başbakanı olduğunu anlamadım. Yaklaşık 1 buçuk saat evimizde kaldılar.”
Olayın ardından Menderes’in davetiyle 1959 Ağustos’ta Türkiye’ye geldiklerini ve ülkeyi çok beğendiklerini anlatan Bailey, 1961’de ise Menderes’in asılmasını çok büyük üzüntüyle öğrendiklerini dile getirmişti.
Bailey, “Haberi öğrendiğimizde çok çok üzüldük. Eşim, Menderes’in ölümünün ardından ailesine bir mektup yazdı. Çok etkilenmişti ve çok üzülmüştü. Menderes çok kibar ve samimi bir insandı.” ifadesini kullanmıştı.
Kaza
Menderes ve beraberindeki heyet, 17 Şubat 1959 tarihinde Londra’da yapılacak Kıbrıs görüşmelerine katılmak için Ankara Esenboğa Havalimanı’ndan yola çıktı. Viscount tipi dört motorlu “Sev” isimli uçak, önce yakıt ikmali için İtalya’nın başkenti Roma’da mola verdi, daha sonra ise Londra’daki Heathrow havaalanına hareket etti. Ancak yoğun sis nedeniyle uçağın Heathrow havaalanına inişine izin verilmedi. Uçağın önce Paris’e indirilmesi planlandı, ardından Londra’nın 40 kilometre güneyindeki Gatwick havaalanına yönlendirildi.
Ancak “Sev” uçağı yine yoğun sisin etkili olduğu Gatwick havaalanına yaklaşık 5 kilometre kala Surrey bölgesindeki Newdigate köyü yakınlarında ormanlık bir alana düştü. Ağaçlara çarpan uçağın iki kanadı koptu ve ters döndü. Uçakta bulunan 8 mürettebattan 5’i, 16 yolcudan ise 9’u hayatını kaybetti.