İngiltere, Kosova’dan, ‘geri dönüş merkezi’ olarak göçmen kabul etmesini isteyecek

26 Mayıs 2025

Balkan ülkesinin Cumhurbaşkanı, İngiltere’nin ‘göç merkezlerinden’ birine ev sahipliği yapmaya açık olduğunun sinyalini verdi ancak görüşmeler henüz başlamadı.

The Times’ın ortaya çıkardığına göre, Britanya, yurtdışında bir dizi “geri gönderme merkezi” açma planları kapsamında, küçük teknelerle gelen göçmenleri kabul etmesi için Kosova’ya başvuracak.

Batı Balkan ülkesi, bakanlar ve yetkililer tarafından reddedilen sığınmacıların Birleşik Krallık’taki tüm itiraz yollarını tükettikten sonra gönderileceği potansiyel merkezler için belirlenen dokuz ülkelik kısa listeye alındı.

Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani de ülkesinin, Britanya’nın başarısız sığınmacılarını kabul etmeye yönelik olası bir anlaşma için görüşmelere “açık” olduğunu ifade etti.

Kosova, bakanların görüşmek istediği ülkeler arasında yer alan Sırbistan, Kuzey Makedonya, Bosna-Hersek ve Avrupa dışındaki bazı ülkelerle birlikte kısa listeye girdi.

Şu ana kadar hiçbir ülkeyle resmi görüşmeler başlamadı, ancak bakanların, yasa dışı göçün ana gündem maddesi olacağı sonbaharda Londra’da yapılacak Batı Balkan liderleri zirvesine kadar ilerleme kaydetmeyi hedeflediği kaydedildi.

Bakanlar, Arnavutluk’un Britanya’nın geri gönderme merkezlerinden birine ev sahipliği yapmaya açık olacağını umuyordu, ancak Başbakan Edi Rama geçen hafta bunu kesin bir dille reddetti.

Üst düzey hükümet kaynakları, Kosova’nın bir geri gönderme merkezi kurulması için “makul” bir ülke olduğunu belirtti; çünkü burası, yasa dışı göçmenlerin Avrupa Birliği’ne doğru ilerlerken kullandığı ana güzergâhlardan biri üzerinde yer alıyor. Dışişleri Bakanlığı’na göre, geçen yıl yaklaşık 22.000 yasa dışı göçmen Batı Balkan güzergâhını kullanarak AB’ye girdi.

Geri gönderme merkezine ev sahipliği yapan ülkeden göçmenlerin geçişine dair kanıtlar, sınır dışı sürecini kolaylaştırmak için hukuki açıdan kritik bir adım olarak görülüyor. Bu sayede Birleşik Krallık, göçmenlerin “güvenli” bir ülkede sığınma başvurusu yapma fırsatına sahip olduklarını ancak bunu tercih etmediklerini öne sürebilecek.

AB Sınır Güvenliği Ajansı Frontex’e göre, yılın ilk dört ayında Batı Balkanlar üzerinden 3.000’den fazla göçmen AB’ye giriş yaptı; bunların 804’ü nisan ayında gerçekleşti. En çok gelen göçmenler Afgan, Türk ve Suriyelilerden oluşuyordu.

Starmer, küçük teknelerle gelen göçmen sayısındaki artışı durduramaması nedeniyle giderek artan bir baskı altında. Bu yıl şu ana kadar rekor seviyede, 13.573 göçmen küçük teknelerle Britanya’ya ulaştı; bu, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 37’lik bir artış anlamına geliyor.

Avrupa’nın en yoksul ülkelerinden biri olan Kosova, yaklaşık 1,6 milyonluk bir nüfusa sahip ve kuzey ve doğuda Sırbistan, güneydoğuda Kuzey Makedonya, güneybatıda Arnavutluk ve batıda Karadağ ile komşu.

Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani, geçen hafta yaptığı açıklamada ülkesinin Britanya’nın geri gönderme merkezlerinden birine ev sahipliği yapma fikrine açık olduğunu söyledi. Osmani, “Bu konuyla ilgili olarak Birleşik Krallık ile herhangi bir resmi görüşme yapılmadı. Şimdiye kadar gündeme gelmedi,. Bunu görüşmeye açık oluruz, ancak detayları bilmediğim için daha fazla bir şey söyleyemem. Şimdiye kadar yapılmış bir talep olmadığı için bir yanıt veremem” dedi.

İtalya, Danimarka, Almanya, Hollanda ve İsviçre dâhil olmak üzere birkaç Avrupa ülkesi daha, yasa dışı göçmenler için denizaşırı merkezler kurmayı araştırıyor.

Herhangi bir anlaşma, Britanya’nın yerleştirilen her başarısız sığınmacı için ödeme yapmasını gerektirecek.

Kosova, Avrupa’nın istemediği göçmenleri kabul etmek üzere uluslararası anlaşmalar yapmaya istekli olduğunu gösterdi. 2021 yılında, Danimarka ile 300 yabancı mahkûmun Kosova’ya gönderilmesini içeren 200 milyon avroluk bir anlaşma imzaladı. Bu mahkûmlar, kendi ülkelerine sınır dışı edilene kadar cezalarının geri kalanını Kosova’da çekecek. Ancak anlaşma henüz hayata geçirilmedi.

Dışişleri Bakanı David Lammy, geçen ay Kosova’yı ziyaret etti ve ülkenin, Britanya’ya yönelen yasa dışı mallar ve göçmenlerin kaçakçılığında organize suç grupları tarafından kullanılmasını önlemek amacıyla Britanya teknolojisinin sağlanmasını içeren bir anlaşmaya imza attı.

Avrupa Birliği, mart ayında üye devletlerin geri gönderme merkezleri kurma girişimlerini onayladığını duyururken, Starmer’ın da diğer Avrupa ülkeleriyle iş birliği yapmaya istekli olduğu belirtiliyor. Hollanda ise, geri gönderme merkezi açılması konusunda Uganda hükümetiyle müzakereler yürütüyor.

Bu ayın başlarında ki Arnavutluk gezisi sırasında konuşan Başbakan Starmer, Britanya hükümetinin geri gönderme merkezleri kurma fikrini takip ettiğini doğrulayarak, “Bunları gerçekten önemli bir yenilik olarak görüyorum” dedi.

Geçen ay The Times, geri gönderme merkezleri konseptinin BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) tarafından onaylandığını ve bunun hükümet yetkilileri tarafından “oyun değiştirici” olarak nitelendirildiğini ortaya koydu.

İçişleri Bakanı Yvette Cooper, Balkanda ki ülkelere Britanya’nın başarısız sığınmacılarını kabul etmeleri için ödeme yapma olasılığını, BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi ile yaptığı bir görüşmede tartıştı.

UNHCR’nin bu merkezlere verdiği destek, uygulanabilirlikleri açısından kritik görülüyor; çünkü UNHCR’nin Muhafazakar hükümetin Ruanda planına karşı Yüksek Mahkeme davasına müdahalesi, planın hukuka aykırı bulunmasıyla sonuçlanmıştı.

İşçi Partisi’nin planları, Muhafazakar hükümetin Ruanda sınır dışı programından farklı olacak. Ruanda programı, yasa dışı göçmenleri Birleşik Krallık’a geldikten birkaç gün içinde tek yön uçuşla Afrika ülkesine gönderip sığınma başvurularını dinlemeden sınır dışı etmeyi amaçlıyordu ancak Starmer’ın Başbakan olarak attığı ilk adımlardan biri olarak iptal edildi.

İşçi Partisi’nin Ruanda’yı güvenli bir ülke olarak görmediği için Ruanda’da geri gönderme merkezi kurulması ihtimalini dışlayan Hükümet kaynakları, herhangi bir geri gönderme merkezi planının Starmer’ın “uygun maliyetli, uygulanabilir ve yasal” olma kriterlerini karşılaması gerektiğini belirtti.