İngiltere’de 2019 Brexit yılı oldu

30 Aralık 2019

Brexit süreci çıkmaza giren İngiltere’de 2019 yılına yürütmenin yasama ve yargı ile yaşadığı çatış­malar damga vururken son sözü sandığa giden halk söyledi.

Ülke 2019 yılına geçen yılın sonunda eski Başbakan Theresa May’in Avrupa Birliği (AB) ile vardığı Brexit anlaşmasıyla girdi. May’in anlaşmayı parlamentodan geçirmesinin ardından ülkenin AB’den 29 Mart’ta resmen ayrıl­ması öngörülüyordu.

Ancak 2017’de gittiği erken seçimde parlamentodaki ço­ğunluğunu kaybeden ve Kuzey İrlanda’nın İngiltere ile birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisinin (DUP) desteğiyle azınlık hükümeti kurabi­len May, karşısında Brexit karşıtı muhalefet blokunu ve kendi partisi içindeki muhalifleri buldu.

May’in Brexit anlaşması par­lamentonun alt kanadı Avam Ka­marasında biri tarihi çoğunlukla olmak üzere 3 kez üst üste redde­dildi. Parlamento, çıkardığı özel bir yasa ile May’i Brexit’i ertelemeye mecbur bıraktı.

İki erteleme

Parlamento engelini aşamayan May, Brexit tarihini önce 12 Nisan’a sonra da 31 Ekim’e ertelemek zo­runda kaldı. May, AB ile anlaşma­nın İngiliz Parlamentosunda tepki çeken maddelerini değiştirmeye dönük görüşmelerinden de sonuç alamadı. Parlamentoyla mücadele­sinde zayıf düşen May’e son darbe 22 Mayıs’ta yapılan Avrupa Parla­mentosu seçimlerinde geldi. Mu­hafazakar Parti tarihinde ilk kez ulusal çapta yapılan bir seçimde 5. sıraya düştü. May parti içi mu­halefetin baskısıyla parti liderliğini 7 Haziran’da bırakacağını, başba­kanlığı ise yeni lider seçilene kadar sürdüreceğini ilan etti.

Muhafazakar Parti içinde başla­yan liderlik yarışında katı Brexitçi cephenin lideri Boris Johnson ile May kabinesinin ılımlı Brexitçi Dı­şişleri Bakanı Jeremy Hunt öne çı­kan iki isim oldu.

3 yılda 3. başbakan

Parti üyelerinin oylarının ço­ğunluğunu alan Johnson, 24 Temmuz’da May’den başbakanlık görevini devraldı.

Johnson böylece İngiltere’nin 2016’da yapılan referandumda Bre­xit kararı almasınının ardından ge­çen 3 yıldaki 3. başbakanı oldu.

Referandum sürecinde de Bre­xitçi cephenin lider figürü olarak öne çıkan Johnson, başbakan ola­rak temel vaadini “Brexit’i ne paha­sına olursa olsun gerçekleştirmek” olarak ilan etti.

Ancak Johnson’ın katı Brexit yö­nünde attığı adımlar kabinesinde ve partisinin parlamento grubunda bir dizi istifayı tetikledi. İstifa eden bakanlar arasında Johnson’ın, “ai­lesi ile ulusal çıkarlar arasında kal­dığını” ifade eden kardeşi Jo John­son da yer aldı.

Mahkemelik oldular

Johnson, AB ile Brexit anlaşma­sını yeniden müzakere etmek ve 31 Ekim’de ülkeyi birlikten ayırmak için verdiği sözü gerçekleştirmek üzere İngiltere tarihinde ilk niteli­ğinde radikal bir adım attı. John­son, May’e Brexit sürecindeki en büyük engelini teşkil eden parla­mentoyu 5 hafta süreyle kapatma kararı aldı. Muhalefet partileri ve kendi partisi içindeki muhalif fi­gürlerin “anayasal rezalet” diye nitelendirdiği bu adım, yargıya taşındı. İlk derece mahkemeleri Johnson hükümetini haklı bulsa da Anayasa Mahkemesi parlamentoyu kapatma kararının yok hükmünde olduğu yargısına vardı.

Erken genel seçim

Yasama organını devre dışı bı­rakma kararı yargıdan dönen John­son, ülkeyi erken seçime götürmek için girişimlere başladı. Johnson’ın erken seçim teklifleri parlamen­toda iki kez reddedildi.

Ancak Johnson’ın erken seçim tekliflerini geri çevirmenin san­dıktan kaçtıkları algısına yol aç­masından endişe eden muhalefet partileri, Brexit tarihinin bir kez daha, bu sefer 31 Ocak 2020’ye er­telenmesinin ardından ülkeyi 12 Aralık’ta sandık başına götürmeye evet dedi.

Seçim kampanyasını “Gelin Brexit’i gerçekleştirelim” sloganı üzerine kuran Johnson, 650 sandal­yeli parlamentoya 365 milletvekili sokarak ezici bir galibiyet ve Brexit siyaseti için güçlü bir halk desteği kazandı. Seçmen tabanı Brexit ko­nusunda bölünen ve ülkeyi yeni bir Brexit referandumuna götürme va­adi nedeniyle geleneksel seçmenini kaybeden ana muhalefetteki İşçi Partisi ise son 80 yılın en büyük seçim mağlubiyetini aldı.

En büyük sürpriz ise Brexit’i iptal etme vaadiyle kampanya yü­rüten Liberal Demokrat Partinin li­deri Jo Swinson’ın milletvekili bile seçilmeyi başaraması oldu.

İskoçya’da yeni bağımsızlık re­ferandumu

Johnson’ın yanı sıra erken seçi­min galibi olarak öne çıkan siyasi aktör İskoç Ulusal Partisi oldu.

Milletvekili sayısını 35’ten 48’e çıkaran parti, İskoçya’da yeni bir bağımsızlık referandumu için mer­kezi hükümet üzerindeki baskıyı ar­tırmaya başladı.

İskoçya’da bölgesel hükümette de olan parti, yeni bağımsızlık re­ferandumunu 2020’nin ikinci yarı­sında gerçekleştireyi hedeflediğini ilan etti.

Başkan istifa etti

Yılın önemli gelişmelerinden biri de Avam Kamarasının Brexit sürecine damga vuran başkanı John Bercow’un istifası oldu.

Avam Kamarasında Brexit tar­tışmalarında ve oylamalarında, takdir hakkını muhalefet partileri ile “arka sıra” milletvekilleri için kullanan ve renkli yönetim tar­zıyla uluslararası ün kazanan Ber­cow, Brexit’İn iki defa ertelenme­sinde de kilit rol oynadı. Başbakan Johnson’ın, gidilecek ilk seçimde teamülün aksine kendisini aday göstermeme tehdidi üzerine Ber­cow, 10 yıldır sürdürdüğü görevi 31 Ekim’de bıraktı.

Londra Köprüsünde 2. saldırı

İngiltere’nin başkenti Londra 29 Kasım’da bir terör saldırısıyla sarsıldı. Terör suçundan hapis ya­tarken şartlı tahliyeden yararla­narak serbest kalan Usman Khan adlı saldırgan, 2017’de de bir te­rör saldırısına sahne olan Londra Köprüsü’nde iki kişiyi bıçakla öl­dürdükten sonra polis tarafından vurularak can verdi.

İngiltere’de saldırıdan birkaç hafta önce bir en üst ikinci kade­meden bir alt kademeye çekilen te­rör tehdit seviyesi yükseltilmedi.

Kraliyet ailesi

2019 İngiliz kraliyet ailesi için de fırtınalı geçti. Kraliçe 2. Elizabeth’in oğullarından Prens Andrew, cinsel istismar suçlamasıyla yattığı hapis­hanede intihar eden ABD’li milyar­der Jeffrey Epstein ile arkadaşlığı ve reşit olmayan kızlarla cinsel iliş­kiye girdiği yönündeki iddialar ne­deniyle kraliyet ailesi içindeki gö­revlerinden çekildi.

Veliaht Prens Charles’ın küçük oğlu Prens Harry ile ABD’li eşi Meg­han Markle, İngiliz basınıyla mah­kemelik oldu. Markle, Daily Mail’e babasına yazdığı bir mektubu izin­siz yayımlaması nedeniyle, Harry de The Sun ve Daily Mirror gazete­lerini İngiltere’de 2000’li yılların ba­şında patlak veren telefon dinleme skandalı kapsamında dava etti.

Prens Harry, yayımladığı yazılı açıklamayla da tabloid basına “sa­vaş açtı.” Basının, Markle’a da pa­parazziler tarafından takip edilir­ken geçirdiği trafik kazasında ölen annesi Prenses Diana gibi davran­dığını belirten Harry, “tarihin teker­rür edeceği” endişesini dile getirdi.

Kraliyet ailesi 2019’da bir de yeni üye kazandı. Harry ve Markle çiftinin mayıs ayında dünyaya ge­len oğullarına Archie adı verildi. Arcihe’yi BBC Radyo 5 yayınında “şempanzeye” benzeten gazeteci Danny Baker ise İngiliz kamu ya­yın kuruluşundaki işinden kovuldu.

Çevreci İşgal eylemleri

İngiltere’de nisan ayına çev­reci grup Extinction Rebellion’ın yaklaşık iki hafta süren işgal ey­lemleri damga vurdu. Londra’nın merkezinde köprü ve meydanları işgal eden ve toplu ulaşım hatlarını bloke eden grubun binin üzerinde üyesi gözaltına alındı.

Trump

ABD Başkanı Donald Trump, ha­ziran ayında, kendisine karşı topla­nan 2 milyona yakın imzaya rağmen İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth’in resmi konuğu olarak ülkeyi ziya­ret etti. Trump’ın 3 günlük ziyare­tinin üzerinden bir ay geçmişti ki İngiltere’nin Washington Büyükel­çisi Kim Darroch’un ABD Başkanını “beceriksiz” diye nitelendirdiği ya­zışmaları basına sızdı. İki ülke ara­sında diplomatik krize evrilen olay, Darroch’un istifasıyla sonuçlandı.

Tırda 39 ceset

Yılın sarsıcı olaylarından biri ekim ayında Essex’de meydana geldi. Bölgede bir sanayi sitesinde park edilmiş tırda 38 ceset bulundu. Soruşturma sonucunda cesetlerin ülkeye yasa dışı yoldan giren Viet­nam vatandaşlarına ait olduğu an­laşıldı. Kaçak göçmenlerin, soğutu­culu konteynerde donarak hayatla­rını kaybettiği tespit edildi.

İngiltere’de 2019 Brexit yılı oldu