İngiltere’de ‘kâr amaçlı’ çöp cezalarına sıkı denetim geliyor

27 Kasım 2025

 

Hükümet, özel şirketlerin kesilen cezaların %50–100’ünü aldığı uygulamaları sonlandırmak için yeni yasal rehberlik yayımlayacak.

İngiltere’de özel firmaların çöp ve PSPO cezalarından kâr elde ettiği sözleşmeler yasaklanıyor. Hükümet yeni yasal rehberlik yayımlayacak.

Özel şirketlere ceza başına ödeme dönemi sona eriyor

İngiltere’de bakanlar, özel şirketlerin kesilen her sabit ceza (FPN) üzerinden %50 ila %100 arasında gelir elde ettiği “kâr amaçlı çöp cezası” uygulamalarını bitirmek üzere harekete geçti. Hükümetin uzun süredir beklenen yasal rehberliğine göre, yerel yönetimler bu tür sözleşmeleri tamamen sonlandırmak zorunda kalacak.

Rge Guardian’ın haberine göre, İngiltere’de çöp atma ve Kamuya Açık Alanları Koruma Emri (PSPO) ihlalleri için verilen sabit cezalar genellikle 100–200 sterlin arasında değişiyor. Daha ciddi vakalarda ise mahkemede 1.000 sterlin veya daha fazla para cezası uygulanabiliyor.

PSPO nedir?

Yerel yönetimler PSPO’ları:

• Çevreyi kirleten köpek dışkısı,
• Sokakta içki içme,
• Tükürme,
• Araç kaynaklı bazı rahatsızlıklar

gibi belirli anti-sosyal davranışları belirlenmiş bölgelerde engellemek için kullanıyor.

Konuyla ilgili açıklama yapan Konut, Topluluklar ve Yerel Yönetimler Bakanlığı, kâr amaçlı ceza uygulamalarını yasaklayacak bu yeni rehberliğin “yerel yönetimlere yetkilerini tutarlı ve uygun şekilde kullanmaları için yardımcı olacağını” belirtti.

“Kâr için ceza kesmek adaletsizlik yaratıyor”

Sivil özgürlükler grubu Manifesto Club’ın direktörü Josie Appleton, hükümetin adımını memnuniyetle karşılayarak:

“Kâr amaçlı ceza sektörü, çöp ve PSPO cezalarının büyük çoğunluğunu oluşturuyor – PSPO cezalarının en az %75’i özel şirketlerden geliyor. Hükümet bu adaletsizliği bitirmek istiyorsa kararlı olmalı.”

dedi.

Ancak uzmanlar, yeni rehberliğin “yasal bağlayıcılığı” konusunda hâlâ belirsizlik olduğunu belirtiyor. 2023 Ekim’inde güncellenen mevcut uygulama kodu zaten cezaların “orantılı ve kamu yararı doğrultusunda” uygulanması gerektiğini vurgulasa da bu kurallar birçok bölgede bağlayıcı değil.

Eleştirmenlere göre gerçek çözüm tamamen yasal bir yasağın getirilmesi.

Appleton, mevcut sistemi “kamusal utançtan kurumsallaşmış kâr üretimi” olarak nitelendirdi.

Haksız yere ceza kesilenler ne yaşıyor?

Tonbridge, Kent’ten Nayan Kisten, Mart ayında iki özel güvenlik görevlisi tarafından haksız yere tükürmekle suçlandığını anlattı.

Kisten’e göre:

• Görevliler kimliğini talep etti,
• Suçlamayı kanıtlayacak hiçbir delil sunmadı,
• Açıklama yapmadan 125 sterlin ceza kesti.

Kisten itiraz etti ve ödemeyi reddetti.
Altı ay süren yazışmaların ardından belediye cezayı iptal etti.

Ancak Kisten şöyle dedi:

“Masum olsanız bile bu cezalardan korkup ödeyen çok kişi var. Bu süreç korkutucu ve üzerinizde criminal record tehdidi var.”

Hedef: Küçük ve tartışmalı suçlara yüksek ceza kesilmesini önlemek

Uzun süredir, özel şirketlerin çöp cezalarını üstlenmesinin “ufak ve sınırda ihlallerden bile yüksek ceza kesilmesine” neden olduğu dile getiriliyordu.

Bazı sözleşmeler, açıkça kesilen ceza sayısına göre prim veriyor.

Appleton’a göre:

“Bir özel şirket her ceza başına ödeme alıyorsa, kaçınılmaz olarak absürt cezalar ve büyük adaletsizlikler ortaya çıkıyor.”

İtiraz hakkı büyük sorun: Mahkemeye gitmek zorundasınız

Mevcut sistemde, FPN cezalarına karşı resmi bir idari itiraz yolu yok. Ödemeyi reddeden vatandaşlar doğrudan mahkemede savunma yapmak zorunda kalıyor. Kaybederlerse:

• 2.500 sterline kadar para cezası,
• Mahkeme masrafları,
• Sabıka kaydı

riskiyle karşı karşıya kalıyorlar.

Bu nedenle uzmanlar yeni rehberlikte itiraz mekanizmasının zorunlu hale getirilmesi gerektiğini savunuyor.

Cezalar artıyor; üst sınır 500 sterline çıkıyor

Temmuz ayından itibaren İngiltere’de çöp atma cezalarının üst sınırı 150 sterlinden 500 sterline yükseliyor.

Liberal Demokrat Lord Tim Clement-Jones, ceza sınırının bu kadar artırılmasının, kâr amaçlı uygulamalar engellenmeden yapılması halinde “mevcut eşitsizlikleri derinleştirebileceğini” söyledi.

Clement-Jones’e göre:

• Özel şirketler “orantısız cezalar” kesiyor,
• PSPO ihlallerinin çoğu ciddi anti-sosyal davranışlarla ilgisi olmayan “masum eylemler”.

Ayrıca, FPN sisteminin yargısal bir denetim içermemesini eleştiriyor:

“Cezalar tek bir görevlinin kararına dayanıyor ve mahkemede delil sunulmasını gerektirmiyor.”

Hükümet: Yeni yasal rehberlik yeni yılda yayımlanacak

Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı (Defra), çöp atma cezalarına ilişkin yasal rehberliği yeni yılda yayımlayacağını doğruladı.