NHS, Alzheimer tedavisinde etkili ilk iki ilacı onaylamadı

19 Haziran 2025

Birleşik Krallık’ta sağlık otoritesi NICE’ın, Alzheimer hastalığını tedavi eden ilk iki ilacı maliyet gerekçesiyle reddetmesi tepkilere yol açtı.

Hayır kurumları ve sağlık otoriteleri, kararın “ciddi şekilde kusurlu” olduğunu belirterek hükümeti NICE sistemini acilen gözden geçirmeye çağırdı.

Alzheimer’a karşı ilk tedavi edici ilaçlara erişim yok

NHS’in ilaç harcamalarını denetleyen NICE, Alzheimer hastalığının seyrini yavaşlatan ve beyindeki toksik amiloid proteinleri temizleyerek etkili olan lecanemab ve donanemab adlı ilaçların faydalarının, maliyetlerini karşılamaya yetmediği gerekçesiyle onay vermeyeceğini açıkladı. Söz konusu iki ilaç, hastalığın erken evrelerinde bilişsel gerilemeyi dört ila altı ay arasında geciktiriyor.

Eğer onaylansaydı, İngiltere’de yaklaşık 70.000 Alzheimer hastası bu ilaçlardan NHS kapsamında faydalanabilecekti. Ancak ilaçlar şu anda yalnızca özel sağlık kuruluşlarında, yıllık yaklaşık 60 bin sterlin maliyetle temin edilebiliyor.

İlaç şirketlerinden itiraz ve sistem eleştirisi

İlaçları geliştiren Lilly ve Eisai firmaları, NICE’ın değerlendirme sürecine itiraz edeceklerini açıkladı. Şirket yetkilileri, kararın yalnızca doğrudan klinik etkileri değil, aynı zamanda bakım maliyetleri ve sağlık sistemine olan genel ekonomik katkıları da hesaba katması gerektiğini vurguladı.

Lilly’nin Birleşik Krallık ve Kuzey Avrupa Başkanı Chris Stokes, “Bilim ilerliyor ancak sistem bu gelişmelere ayak uyduramıyor. NHS hastaları için bilimsel ilkleri sunamıyorsak, bu sistem kırılmış demektir,” dedi.

Eisai Başkanı Gary Hendler ise, değerlendirme sürecinin tamamen gözden geçirilmesi gerektiğini belirterek “Gelecekteki Alzheimer ilaçlarının doğru şekilde değerlendirilmesi ve hastalara umut olması için bu alarmı çalmak görevimiz,” ifadelerini kullandı.

Hayır kurumları: Bilim uçuyor, sistem çöküyor

Alzheimer’s Society Politika ve Araştırma Direktörü Fiona Carragher, kararı “büyük bir hayal kırıklığı” olarak nitelendirdi: “Kanser gibi diğer hastalıklarda zamanla daha etkili, güvenli ve ucuz tedaviler geliştirildi. Demansta da aynı ilerlemeyi görmek şart.”

Alzheimer’s Research UK CEO’su Hilary Evans-Newton da kararı eleştirerek, “Bu ret kararı sadece hastalar için değil, Birleşik Krallık’ın bilimsel itibarını ve klinik araştırmalarını da tehdit ediyor. Hükümetin verdiği ‘demans tedavisinde dünya lideri’ olma sözüyle bu karar çelişiyor,” dedi.

• Alzheimer İlacı, NHS tarafından reddedilme tehlikesinde

NHS hazır değil, sistem yetersiz

Uzmanlar, NHS’in bu tarz yeni nesil Alzheimer tedavilerine hazır olmadığını ve teşhis için gerekli testlerin hızlı şekilde sağlanması gerektiğini belirtiyor. NICE İlaç Değerlendirme Direktörü Helen Knight ise, “Bu tedavilerin umut verici olduğunu kabul ediyoruz, ancak eldeki veriler şu anda sadece sınırlı fayda sunduğunu gösteriyor,” diyerek kararın arkasında durdu.

Alzheimer tedavisinde yeni dönem mi başlıyor?

Dünya genelinde 130’dan fazla yeni Alzheimer ilacı geliştirme aşamasında. NICE, bu ilaçlardan birçoğunu değerlendirme listesine almış durumda. Uzmanlar, yeni jenerasyon Alzheimer ilaçlarının daha güvenli ve etkili olacağına inanıyor. NICE’ın son kararı ise, Birleşik Krallık sağlık sisteminin bilimsel yeniliklere ne kadar hazırlıklı olduğuna dair ciddi sorular doğurmuş durumda.