Rachel Reeves’ten geri adım: 9 milyon emekliye ‘kış yakıt desteği’ yeniden başlatıldı

10 Haziran 2025

 

Emeklilere yıllık 200-300 sterlin ödeme yapılacak – Ancak 1,25 milyar sterlinlik maliyetin nasıl karşılanacağı belirsiz.

Maliye Bakanı Rachel Reeves, emeklilere yönelik tartışmalı kış yakıt ödemeleri kararında geri adım atarak, yıllık geliri 35.000 sterlinin altında olan yaklaşık 9 milyon emekliye bu kış yeniden ödeme yapılacağını duyurdu. Bu adım, İşçi Partisi iktidarının bugüne kadarki en önemli politika değişikliklerinden biri olarak değerlendiriliyor.

Yeni düzenleme kapsamında, tüm uygun emeklilere otomatik olarak ödeme yapılacak:

• 80 yaş altındakilere 200 sterlin,
• 80 yaş üzerindekilere 300 sterlin,
• Çiftlerde her birey için 100 sterlin ödeme yapılacak.

Ancak geliri 35.000 sterlini aşan emeklilerden bu ödemeler vergi yoluyla geri alınacak. Yaklaşık 2 milyon emekli ise bu sınırın üzerinde kaldığı için ödeme alamayacak.

Politik Gerilim ve Tepkiler

Reeves, göreve geldiğinde 10 milyon emekliyi ödemelerden mahrum bırakan yeni bir sistem duyurmuştu. Bu sistemde, yalnızca emekli kredisi (pension credit) alan, yani geliri yıllık 11.400 sterlinin altında olanlara destek sağlanacaktı. Ancak uygulama kamuoyunda tepkiyle karşılandı, özellikle de son yerel seçimlerde İşçi Partisi’nin oy kaybı yaşamasına neden olduğu yorumları yapıldı.

Reeves, pazartesi günü yaptığı açıklamada, önceki sistemin ciddi eleştiriler aldığını kabul ederek, “Halkın endişelerini dinledim” dedi. Yeni sistemle birlikte daha yüksek gelirli emeklilere ödeme yapılması, ancak bunun gelir vergisi aracılığıyla geri alınması planlanıyor.

Finansal Belirsizlik: 1,25 Milyar Sterlin Nereden Bulunacak?

Yeni uygulamanın bu kış için yaklaşık 1,25 milyar sterlinlik ek maliyet yaratması bekleniyor. Reeves, söz konusu kaynağın nasıl karşılanacağına dair detayları sonbahar bütçesinde açıklayacağını söyledi ve şu güvenceyi verdi:

“Kimsenin mali disipline olan bağlılığım konusunda şüphesi olmasın. Hesaplar mutlaka tutacak.”

Ancak Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü (IFS) Direktörü Paul Johnson, hükümetin bu geri adımı “iyileşen ekonomi” gerekçesiyle savunmasını “gerçek dışı” olarak değerlendirdi. Johnson’a göre, mart ayında büyüme tahminleri zaten aşağı çekilmişti ve sonbaharda bu tahminlerin daha da düşmesi muhtemel.

IFS’ye göre, eğer ek borçlanmaya gidilmeyecekse, bu miktarın karşılanması ek vergi artışları anlamına gelecek.

Tartışmalı Tasarruf Rakamları

Hükümet, sistemin genel olarak 450 milyon sterlinlik bir tasarruf sağlayacağını iddia etse de, bu rakam tartışmalı. Ödemelerin gelir testine bağlanmasıyla emekli kredisi başvurularında ciddi artış yaşandı ve bu artışın ek maliyeti 229 milyon sterlin olarak hesaplandı. Böylece, bu kış için net tasarrufun yalnızca 30 ila 50 milyon sterlin arasında olması bekleniyor.

Resolution Foundation uzmanlarından Alex Clegg, yeni sistemin daha karmaşık olduğunu ve “önemsiz mali faydalar” sağladığını ifade etti.

“Sistem daha karmaşık hale geldi, ancak ciddi bir bütçe tasarrufu sağlamıyor.”

Gelir Eşiği Tartışması

Yeni sistem, gelir eşiği (cliff edge) nedeniyle eleştiriliyor. Örneğin:

• Geliri 34.999 sterlin olan biri ödeme alırken,
• 35.001 sterlin geliri olan hiçbir destek alamayacak.

Emeklilik Bakanı Torsten Bell, bu tür farklılıkların “büyük sonuçlar doğurmayacağını” savundu ve şunları söyledi:

“Yılda 35.000 sterlin kazanan biri için 200 sterlinlik fark, hayat standardında büyük fark yaratmaz.”

Sistemin bir açığı da dikkat çekiyor: Bir milyonerin eşi, geliri 35.000 sterlinin altındaysa 100 sterlin ödeme alacak. Öte yandan, her biri 36.000 sterlin kazanan iki emekli bu yardımdan mahrum kalacak.

Destekleyen ve Eleştirenler

Sosyal yardım kuruluşu Age UK’nin direktörü Caroline Abrahams, geri adımı “doğru bir karar” ve “yaşlılar için iyi bir gün” olarak değerlendirdi.

Ancak İşçi Partisi’nin en büyük sendika destekçisi Unite’ın lideri Sharon Graham, “Bu hatalı karar neden alındı? Hasar kolay kolay giderilemez” diyerek, Reeves’i sert bir şekilde eleştirdi.

Muhalefetteki Muhafazakâr Parti’nin gölge bakanı Helen Whately ise kararı “aşağılayıcı bir geri çekilme” olarak niteledi. Whately ayrıca geçen yıl ödeme alamayan yaşlılardan resmi bir özür talep etti:

“Bu hata yüzünden kış boyunca 100 bin yaşlı acil servislere başvurdu. Bu insanların zararını kabul etmemek korkaklıktır.”

Refah Reformu Sürecek

Emeklilere yönelik bu adımın ardından, kamuoyundaki çağrılara rağmen 4.8 milyar sterlinlik tartışmalı iş göremezlik yardımı kesintilerinden geri adım atmayacağını belirten Reeves, “Refah reformuna devam edeceğiz” dedi.

Başbakan Sir Keir Starmer ise geri adımı “iyileşen ekonomik koşullarla” savundu.

The Times’ta yer alan habere göre , Rachel Reeves’in geri adımı, kamuoyunun ve partinin baskısı karşısında alınan önemli bir politika değişikliği olarak öne çıkıyor. Ancak bu değişiklik, beraberinde ciddi mali belirsizlikleri ve sistemsel adaletsizlik tartışmalarını da getiriyor. Sonbaharda açıklanacak bütçe, Reeves’in hem politik hem de ekonomik dengeleri nasıl koruyacağını netleştirecek.