Tartışma büyüyor: Rachel Reeves bütçeyle manifestosunu ihlal etti mi?

27 Kasım 2025

Reeves, tüm vaatlerine sadık kaldığını söylerken, Muhafazakâr lider Badenoch bunun tam tersini iddia ediyor. The Guardian’da yer alan habere göre; gerçek hangisi?

Reeves bütçede manifesto vaatlerini koruduğunu söylüyor. Muhalefet ise gelir vergisi ve ulusal sigorta adımlarıyla sözünü bozduğunu savunuyor.

Reeves: “Tüm manifesto vaatlerine sadık kaldım”

Maliye bakanı Rachel Reeves, Çarşamba günü Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada:

“Fatura indirimleri ve fiyat dondurmalarıyla hayat pahalılığını düşürdüm — hem de tüm manifesto taahhütlerimize sadık kalarak.”

dedi.

Bu iddia oldukça cesurdu; zira İşçi Partisi seçim döneminde ulusal sigorta, KDV veya gelir vergisi oranlarını artırmayacağına söz vermişti — ancak alınan bazı kararların bu sözle çeliştiği öne sürülüyor.

Muhalefet: “Gelir vergisi sözü bozuldu”

Muhafazakâr Parti lideri Kemi Badenoch, Reeves’in konuşmasına sert karşılık verdi:

“Evinize, arabanıza, birikimlerinize ve emekliliğinize vergi kesmek yetmedi; maliye bakanı gelir vergisi sözünü de bozduğunu kendi itiraf ediyor.”

Peki kim haklı?

Manifesto ne diyordu?

İşçi Partisi seçim manifestosunda vergilerle ilgili şu açık ifade yer alıyordu:

“Muhafazakârlar vergi yükünü 70 yılın en yüksek seviyesine çıkardı. Çalışan insanlar üzerindeki vergileri mümkün olduğunca düşük tutacağız.
Ulusal sigorta, gelir vergisi (temel, yüksek ve ek oranlar) veya KDV artırılmayacak.”

Bu söz, Reeves’in bugün aldığı kararların merkezinde inceleme konusu hâline geldi.

Reeves geçen yıl ne yapmıştı?

Geçen yıl sunulan bütçede Reeves:

• kamu harcamalarını ciddi ölçüde artırdı,
• bunu 40 milyar sterlinlik vergi artışıyla finanse etti.

Bu düzenlemelerin en büyüğü:

• İşveren ulusal sigorta katkılarının 1,2 peni artırılmasıydı.

Bu adımın 2028–29 itibarıyla yılda 25 milyar sterlin kazandırması bekleniyor.

Bu da birçok uzman için manifesto sözünün açık ihlali anlamına geliyor.

Bu yıl ne yaptı?

Reeves bu yıl gelir vergisi oranlarını artırmayı düşünüyordu — ki bu, manifesto ihlalinin en açık örneği olurdu. Konuşmasından iki hafta önce:

“Manifestoya bağlı kalmak mümkün olurdu ama bu, sermaye harcamalarında büyük kesintiler gerektirirdi.”

demişti.

Sonunda bu planı rafa kaldırdı.

Onun yerine:

Gelir vergisi ve ulusal sigorta eşiklerini üç yıl daha dondurdu

Bu karar:

• maaşlar arttıkça daha fazla kişinin vergi ödemeye başlamasına,
• mevcut vergi verenlerin daha yüksek bandlara geçmesine

neden olacak.

OBR’ye göre bu dondurma 2029–30’a kadar yıllık 8 milyar sterlin ek gelir sağlayacak.

İhlal edildiğini savunanlar ne diyor?

İddialar iki noktada yoğunlaşıyor:

1. İşveren ulusal sigorta artışı açık bir manifesto ihlaliydi.

Manifesto, “ulusal sigorta artırılmayacak” diyordu.
İşveren katkısının artırılması doğrudan bu ifadeyle çelişiyor.

2. Gelir vergisi eşiğini dondurmak, çalışanların vergisini artırır.

Bu teknik olarak vergi oranı artışı olmasa da:

• daha fazla kişinin vergi ödemesi,
• çalışan kesimin daha yüksek vergi bandına çıkması

sonucunu doğuruyor.

Reeves, geçen yıl tam da bu uygulamayı:

“Çalışan insanlar için bir vergidir.”

diye tanımlamıştı.

Bu nedenle eleştirmenlere göre manifesto sözünün “ruhu” ihlal edilmiş durumda.

İhlal edilmediğini savunanlar ne diyor?

Hükümetin argümanı iki noktaya dayanıyor:

1. Geçen yılki ulusal sigorta artışı yalnızca işverenleri ilgilendiriyordu.

Reeves’e göre manifesto “çalışan insanları” korumayı vaat ediyordu.
Dolayısıyla söz, işveren katkılarına değil çalışan katkılarına uygulanıyordu.

2. Bu yıl gelir vergisi oranları değil, sadece eşikleri değişmedi.

Manifesto, oranların artırılmayacağını söylüyordu.
Eşiklerin dondurulması oran değişikliği değil.

Hükümete göre:

“Sözümüzü tuttuk; oranları değiştirmedik.”

OBR: Vergi yükü tarihin en yüksek seviyesine çıkıyor

Doğrudan vaat olmasa da, İşçi Partisi manifestosu Muhafazakârları vergi yükünü 70 yılın zirvesine çıkarmakla eleştiriyordu.
Ancak OBR’ye göre Reeves’in son bütçesi:

→ Vergi yükünü tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkaracak.

Bu da hükümetin siyasi açıdan zorlanacağı bir alan yaratıyor.

Sonuç: İki taraf da kendi açısından haklı

• Teknik olarak, Reeves gelir vergisi oranlarını artırmadığı için manifesto satır satır ihlal edilmemiş görünüyor.
• Ancak uygulamada, çalışanların daha fazla vergi ödemesine yol açan kararlar manifesto ruhunun çiğnendiği eleştirilerine neden oluyor.

Bu nedenle tartışma, önümüzdeki günlerde İngiliz siyasetinin ana gündem maddelerinden biri olmaya devam edecek.