ADHD hastalarına özel tedavi hakkı verilecek

18 Mayıs 2024

Hastalar, dönüm noktası niteliğindeki bir karar sayesinde, NHS tarafından ödenen ADHD (Attention-deficit/hyperactivity disorder) (DEHB – Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) için özel değerlendirme ve tedaviyi seçebilecek.

NHS hasta seçimi patronlarının, sağlık hizmetinin insanların tercih ettikleri sağlayıcıyı seçmelerini engelleyemeyeceği sonucuna varmasının ardından, NHS standartlarını karşılayan herhangi bir özel DEHB hizmeti artık GP’lerden sevk alabilecek.

Davayı açan özel klinik, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun değerlendirilmesi ve tedavisi için NHS bekleme listelerini azaltmaya yardımcı olacak bağımsız tedavi seçeneklerinin akınını öngördü. Ancak diğerleri, birçok özel kliniğin de yüksek taleple mücadele ettikleri için bekleme sürelerinin uzadığını bildirdiği bağımsız sektörde gerçekten önemli bir yedek kapasite olduğunun net olmadığını söyledi.

Rishi Sunak, NHS patronlarının başka önceliklere odaklanması nedeniyle özel bakım seçme hakkının yasal olarak ortadan kalktığı yılların ardından, NHS’yi hastalara tedavi gördükleri yerde daha fazla seçenek sunmaya zorladı.

Bakanlar bu hafta yaptıkları açıklamada, bekleme sürelerini azaltmaya çalışırken, hastaların podiatri ve besin danışmanlığı gibi hastane dışı bakım için bir dizi NHS ve bağımsız seçenek arasından seçim yapabilmeleri gerektiğini söyledi.

Bu yıl kurulan NHS bağımsız hasta seçimi ve satın alma panelinin ilk kararı, sağlayıcı seçme hakkının DEHB tedavisi için zaten mevcut olduğu yönünde oldu.

Panelin başkanı Andrew Taylor şunları söyledi: “Uzun bekleme listelerinin olduğunu bildiğimiz DEHB için, insanlar kendilerini kabul etmeye istekli herhangi bir sağlayıcıya erişebilir. Kalça protezi ya da başka bir şey için hastane seçebildiğiniz gibi, hastaların bir süredir ruh sağlığı ile ilgili bir seçeneği vardı, ancak bu hiçbir zaman kalça ve dizlerde olduğu gibi kamu bilincine sızmadı – dürüst olmak gerekirse, NHS’nin bilincine sızdığından emin değilim.”

Taylor, kararının başından beri var olan bir hakkı açıklığa kavuşturduğunu söyledi. Karar, hükümetteki seçim savunucuları için hoş bir sürpriz oldu. Taylor, net bir karara sahip olmanın, GP’lere kendilerine bir seçenek sunulması gerektiği konusunda ısrar etmelerini sağlayarak, “hizmetlere erişen hastaların yolunu kolaylaştıracağını” söyledi.

Kuzeydoğudaki bir sağlık kuruluşunun DEHB değerlendirmesi ve yönetimi için tek bir sağlayıcıya sözleşme teklif etmesinin yanlış olduğuna karar vererek, hastalara seçim hakkı tanıması gerektiğini kaydetti.

Davayı açan klinik olan Owl Centre’dan Charlotte Forsyth, hizmetlerinin özele geçmek isteyen daha fazla NHS hastasıyla başa çıkmak için “oldukça hızlı bir şekilde ölçeklenebileceğini” söyledi.

Hastalara, özel bir sağlayıcı seçmelerine yardımcı olması için Trustpilot ve Mumsnet gibi sitelerdeki çevrimiçi yorumları okumalarını tavsiye ederek şunları ekledi: “Dışarıda çok sayıda var ve genellikle güvenilirler. Nöroçeşitlilik topluluğu internette sesini çok duyuruyor. Nihayetinde, seçme hakkı ruh sağlığı için bir norm haline gelecek ve NHS bütünsel bakıma ihtiyaç duyan insanlar için sadece çok küçük bekleme listelerine sahip olacak. Ancak NHS’nin DEHB değerlendirmesi bekleyen insanlar için büyük bekleme listeleri tuttuğu günler geride kalacak.”

Bununla birlikte, Nuffield Trust düşünce kuruluşunun CEO’su Thea Stein şunları söyledi: “Anekdot olarak, bazı özel sağlayıcıların da bekleme listeleri var, çok önemli beklemeler var, bu yüzden basit bir çözüm olmayacak.”

Herkesin seçim yapabilmesini ve özel kliniklerin titiz standartları karşılamasını sağlamak için adalet ve eşitliğin şart olduğunu söyledi. Seçimin uzun beklemeler konusunda yardımcı olabileceğini söyledi ancak uyardı: “Birisi özel bir sağlayıcıyı her seçtiğinde bunun için ödeme yapılması gerekiyor ve bu nedenle bu para daha büyük bir NHS hizmeti oluşturmak ve sürdürmek için kullanılmıyor. Yani seçme hakkının bir bedeli var.”

Özel Schoen Kliniği’nde danışman psikiyatrist olan James Woolley, daha fazla seçimin, “DEHB değerlendirmelerinin eşitliğini ve erişilebilirliğini iyileştirmek açısından harika bir hareket olabileceğini söyledi ve ‘NHS genelinde ve özel sektörde de görülen talepte büyük bir artış oldu. Bazı NHS bölgelerinin yönlendirmelerle o kadar dolduğunu ve değerlendirme hizmetlerini etkin bir şekilde kapatmak zorunda kaldıklarını çünkü bekleme listelerinin bazı durumlarda iki yılı aştığını’ ekledi.

Bununla birlikte, bazı çevrimiçi değerlendirmelerden sonra “düzensiz” bakım deneyimine atıfta bulunarak, hastaların deneyimlerinin uygun şekilde denetlenmesi gerektiğini kaydetti; “Mesele sadece nitelikli sağlayıcıların değerlendirme yapmasını sağlamak değil, aynı zamanda ilaç yan etkileri gibi sorunlar için takip ve güvenli bakım sağlamaktır” dedi.

Bir Sağlık Bakanlığı sözcüsü şunları söyledi: “Hasta seçiminin iyileştirilmesi hastalar için bekleme sürelerinin kısalmasına yol açabilir. Hükümet ve NHS hastaların seçim hakları konusundaki farkındalıklarını arttırmak için bir kamuoyu bilinçlendirme kampanyası yürütmektedir.”

Artan farkındalık daha fazla insana tedavinin sağlayabileceği faydalar hakkında bilgi veriyor

The Times’in haberine göre, ebeveynler için endişe, tedaviye ulaşmak için verilen uzun mücadele iken, Bakanlar içinse , bunu başardıklarında artan maliyet. Ancak hiç kimse NHS’de DEHB değerlendirmesi ve tedavisine yönelik artan taleple başa çıkmaya yönelik mevcut sistemin işe yaradığını düşünmüyor.

NHS İngiltere, talebin neden bu kadar arttığını ve hizmetlerin nasıl iyileştirilebileceğini belirlemek üzere bir görev gücü oluşturacak kadar endişeli. Şu anda DEHB için ilaç alan 200.000’den fazla hasta var ve bu rakam yüzyılın başından bu yana iki katına çıktı. Ancak durumun gerçekten daha yaygın hale geldiği açık olmaktan uzak, çalışmalar sürekli olarak yaygınlığın yaklaşık yüzde 5 olduğunu tahmin ediyor.

Olumlu argüman, artan farkındalığın daha fazla insana tedavinin getirebileceği dönüşümsel faydaları sunması ama daha az titiz davranan özel tedarikçilerin, çocuklarına okulda ekstra yardım almak ya da sosyal yardımlara erişmek isteyen ebeveynlere aceleye getirilmiş teşhisler sattığına dair endişeler de var.

Engelli yardımı talebinde bulunan çocuklar arasında en büyük artış DEHB ve benzeri davranış problemleri olanlar arasında gerçekleşmiş olup bu sayı beş yıl içinde iki kattan fazla artarak 140,000’e ulaştı. Sayılar yetişkinler arasında da artıyor ve hükümette öyle bir endişeye yol açıyor ki, bakanlar ruh sağlığı sorunlarındaki artış nedeniyle engellilik yardımı ödemelerini durdurmayı öneriyor.

Bu tür korkular, değerlendirilmek için bile mücadele eden hastalar arasında anlaşılabilir bir hayal kırıklığına neden oluyor; NHS değerlendirmesi için bekleyenlerin dörtte biri bir yıldan çok daha uzun süredir bunu yapıyor. Ancak daha fazla özel seçenek sunulmasının her iki soruna da yardımcı olacağı söylenebilir. Tıpkı özel kalça protezi seçme hakkının rutin prosedürler için hastanede bekleme sürelerini azaltmaya yardımcı olması gibi, bağımsız kliniklerin daha iyi kullanılması da en azından basit DEHB tedavisi için uzun gecikmeleri azaltacaktır.

Özel kliniklerin NHS’ye dahil edilmesi aşırı teşhis riskini artırıyor gibi görünse de NHS hasta tercihleri şefi Andrew Taylor bunun tam tersini savunuyor; “Bu hizmetlere özel sektör yerine NHS aracılığıyla erişildiği ölçüde, belki de daha iyi denetim mekanizmaları sağlanıyor.”

Örneğin kliniklerden, NHS’dekilerle karşılaştırmak üzere teşhis oranlarını sunmaları istenebilir. Daha fazla seçenek sunulması pek çok kişi tarafından memnuniyetle karşılanacak olsa da, bu durum tek başına aşırı hizmet yükü sorununu çözmeyecektir. Bunun için öncelikle talep artışının gerçek nedenlerinin anlaşılması gerekiyor.