One to One Academy: Otizm farkındalığı toplum arasında günden güne arttıyor

27 Haziran 2019

Otizmli bireylerin her geçen gün daha da arttığı günümüzde, bu ko­nuda atılan güzel bir adımdan bah­setmem gerekiyor. Otizmli çocukla­rın eğitimi, ailelerin bilinçlendirilmesi ve farkındalığın arttırılması amacıyla üç ay kadar önce açılan One to One Academy toplumumuzdaki büyük bir eksikliği gideriyor, sorunlara çare olu­yor. Londra`da kurulu bulunan DAY-MER`in (Kürt ve Türk Toplum Merkezi) Newington Green`deki binasında hiz­met veren okulda şimdiden 20 özel çocuk eğitim alıyor. Yeniden düzenle­nen binada spor salonu ve oyun odası bulunuyor. Okul kurucularından spor ve oyun eğitmeni Ali Salih Eroğlu ile görüşerek otizmle ilgili bilgi aldık, faa­liyetlerini sorduk.

Sizi tanıyabilir miyiz?

Ankaralıyım, Gazi Üniversitesi Spor Bilimleri mezunuyum. Masterimi Muğla Üniversitesi`nde yaptım Otizm ve Spor İlişkisi`ne dair. Almanya ve Hollanda`da engelli hakları ve otizm tesisleri üzerine üç ay boyunca araş­tırmalar yürütttüm. En son durağım Londra oldu; iki buçuk yıldır bura­dayım. Yaklaşık on yıldır da otizm ve spor ilişkisi konusunda çalışmalarımı sürdürmekteyim.

Otizm nedir ve belirtileri nelerdir?

Otizm ilk üç yaşına kadar çıkan, ai­lenin 12- 24 ay arasında farkettiği sö­zel ve sözel olmayan gelişim geriliğidir. Günümüzde otizm bir hastalık olarak değil, bir farklılık olarak kabul ediliyor. Çünkü bu çocuklar yoğun bir eğitim ile öğrenebiliyorlar, yeter ki sabır göste­rilsin. Otizmden şüphelenen aileler de bize geliyorlar. Kimileri soruyor “Çocu­ğuma sesleniyorum bakmıyor, acaba otizmli mi?” diye. Bir diğeri davranış problemleri olan çocuğunu bize gös­teriyor. Aslında bu açıdan iyi, farkın­dalığın günden güne arttığını göste­riyor. Ancak burada tehlikeli bir şeyi de belirtmek istiyorum: mesela çocu­ğun konuşma geriliği varsa ailelerde “Amcasının oğlu da geç konuşmuştu, o da geç konuşur” veya “Kardeşi de beş yaşında konuşmuştu, o da geç konuşur” şeklinde yargilar var. Yani farkındalığı durduran sözcükler bun­lar. Erken teşhis bu anlamda bir ki­lit. Aileler farkettiğinde hemen NHS, sağlık ocağı, çocuk nöroloğuna veya bize de başvurabilir. Biz aileyi aydın­latabilir, yönlendirebiliriz. Belirtileri konusunda altı tane işaret var. Birin­cisi göz teması kuramamak, çocuğun bunda zorlanması. İkincisi yaşıtlarıyla ilgilenmemek, grup çalışmasına katıl­mamak, tekli oyun oynamak, anne ve babayla bile oynamamak. Üçüncüsü oyun oynayamamak, oyun kurmakta zorlanmak. Mesela oturup bir puzzle yapamamak gibi. Dördüncüsü normal mimik ve duygusal ifadeleri tam yaşa­yamamak; korku duygusunun eksik olması. Örneğin elektrikli bir şeye do­kunmak gibi. Yani bu çocuklar korku duygusunu bilmiyor. Beşincisi iletişim başlatma ve sürdürmede zorlanmak. Sonuncusu ise tekrarlanan ve takıntılı hareketler. Bu belirtilerin birden faz­lasını aile farkettiğinde kesinlikle bir uzmana başvurmalılar.

Otizmin tedavisi var mı? Erken teş­his önemli midir?

Erken teşhisin önemli olduğunu bir kere daha vurgulamak istiyorum. Bahsettiğimiz belirtilerde bir şüphe varsa hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekiyor. Örneğin erken teşhisle 2 yaşında eğitime başlayan bir çocukla 5 yaşında başlayan arasında büyük bir fark oluyor. 2 yaşından 5 ya­şına kadar bireysel bir eğitim programı olursa ve aileler de bilinçlendirilse o zaman çocuğun gelişimi daha iyi olu­yor. Ailelerin kesinlikle çocuklarla nasıl oynanabileceğini bilmesi ve davranış terapisi alması gerektiğini anlatıyoruz. Otizmde erken teşhis, çocuğun bağım­sız olabilmesinde büyük bir adım atar.

Dikkat edilmesi gereken bir baska nokta da su ki otizmde “iyileştirme, otizmi yenme, yok etme” gibi baslik­larla ınternet ve televizyonlarda aile­leri yanlış yönlendirebiliyorlar. Otiz­min belirtileri günümüzdeki bilinen hali ile yaşam boyu devam etmekte­dir. Burada ailelere karşı samimi olmak istiyorum. Aileler bize geldiğinden bir mucize bekliyorlar ve o “iyileştirme” sözcüğünü kullanmamızı bekliyorlar. Biz çocukların sosyal ve bireysel be­cerilerini geliştirmeye çalışıyoruz, ih­tiyaçlarına yöneliyoruz. Çocukların kapasitelerini zorluyoruz, öğretebile­ceğimiz her şeyi yapmaya çalışıyoruz bireysel hazırlanmış programlarla. On­dan sonra çocuk renkleri, rakamları, konuşmayı öğreniyor, kelime hazinesi gelişiyor. Şu anda yoğun eğitim alan bi­reylerde yinede bazı septomlar kalabi­liyor. Örneğin göz temasında zorlana­bilir, yine belki iletişimi başlatamamak ya da devam ettirememek gibi sorun­lar yaşayabilir. Burada esas amacımız çocuğu bağımsız yaşar hale getirmek.

Aileler veya bakıcılar otizm ko­nusunda nasıl bilinçlendirilmeli ve neler yapmalılar?

Burada (İngiltere) kesintilerden sonra ailelere eğitim verme işi biraz yavaşlamış benim gözlemlerime göre. Aileler boş durmamalı, konuyla ilgili kitaplar okumalı, seminerlere, toplan­tılara katılmalı. Aynı zamanda mutlaka çocuklarla oyun oynamayı öğrenmeli ve davranış terapisi eğitimi almalılar. Aileler çocuklarının otizmli olduğunu ilk duyduklarında malesef bunu kabul­lenmekte zorlanıyorlar ve inanmadık­larını ifade ediyorlar. Genellikle baba­larda bu problemi çok yaşıyoruz . Ba­balar çalıştığı için eve geç geliyor ve daha az çocuklarla birlikte oluyor. An­cak anneler bütün gün çocuklarla bera­ber olduklarından farklılığını gözleye­biliyor ve daha erken kabul ediyor. Bu anlamda babalara biz de biraz destek vermek istiyoruz; ailelere terapiler baş­latmayı düşünüyoruz. Aileler çocukla­rını tanıyamaya odaklanmalı. Önyargı ile yaklaşmasınlar, çocuklarını iyi ta­nımaya odaklanıp ihtiyaçlarına yönel­sinler. Bazı aileler tanıyorum ki otizmli çocuklar onların her şeyi oluyor, hayat kaynağı oluyor, neşesi oluyor. Olum­suz bir durum yok, aileler yalnız değil birlikte başarabiliriz.

Buradaki eksiklikler nelerdir, na­sıl giderilmeli?

Bize daha iyi kadrolar ve daha büyük bir yer gerekiyor. Burada (İn­giltere) devlet sistemi gelişmiş, özel sektör zayıf. Devletin şu an uygula­dığı sistemle otizmli bireylerin bağım­sız olma durumu imkansız. Çocuklar evde kaldıkça tekrarlayıcı ve takıntılı hareketleri çoğalıyor, bu da aileleri yoruyor. Özel cocukların eğitimi sü­rekli ve yoğun olması gerekiyor. Bu­rada eğitim daha çok annelerin üzerine kalıyor. Babalar çalıştığı için kadınlar biraz daha yalnız mücadele ediyorlar. Biz onlara yalnız olmadıklarını hisset­tirmek istiyoruz. Anne ve babalara bu­rada ödevler vererek eğitime katılma­larını sağlıyoruz. Ben özellikle babaları da buraya istiyorum. Onlar biraz uzak kalıyor ve çocuklarını tanımıyorlar. Ço­cuklarına nasıl davranması gerektiğini, en basit bir isteğini; örneğin bir tuva­let işaretini bile bilmiyor. Bu nedenle bütün yük annnelerin üzerine kalıyor. Anneler bütün vakitlerini çocuklarına ayırınca kendilerine özel vakitleri kal­mıyor ve depresyona girip gergin ola­biliyorlar. Kimi anneler bazen kendini çaresiz hissedip normal eğitimin dı­şında alternatif şeylere yöneliyor. Ozel çocukların bu durumdan faydalanmak isteyen hırslı, rantçı bireyler dünyanın her yerinde var; merdiven altı yapılan, sözde otizmi yenen ilaç ve kürler gibi. Yani bilimsel bir yönü olmayan, destek­lemediğimiz ve önermediğimiz şeylere yöneliyorlar ki otizmin bu şekilde ge­çebileceğini düşünüyorlar. Kesinlikle aileler çaresiz değildir, eğitim bu işin ilacıdır. Eğitimle birlikte başarabiliriz, onun dışındaki alternatif tedavileri önermiyoruz. Tedavi için başka ülke­lere gitmekten ziyade kendi yaşadıkları yerlerde kalarak eğitim görmelerini, onların uçaktan ve diğer ulaşım araç­larından rahatsız olabileceklerini, ru­tinlerinin bozulabileceğini, büyük büt­çeler sarfetmek zorunda kalabilecekle­rini göz önünde tutmalari gerekiyor.

Bir başka eksiklik okullardaki öğret­menlerin otizmin konusunda yeterince bilgi sahibi olmamasıdır. Bu öğretmen­lere gerekli eğitimler verilmelidir. Daha önce NHS bu tarz çalışmalar yapıyor­muş ancak son kesintilerden sonra sa­dece SEN (Special Educational Needs) birimine broşür gönderip öğretmen­lerin buradan okuyup öğrenmelerini bekliyorlar. Böylece masraflardan da düşmüş oluyorlar. Bu tarz sıkıntılarda öğretmenler çocuklara nasıl yaklaşaca­ğını bilmiyor, aileleri ve diğer kurum­ları yanlış yönlendirebiliyorlar. Male­sef bize gelen iki öğrencimizin birisinde dispraksi problemi (motor becerisi za­yıflığı), diğerinde de davranış bozuk­luğu vardı. Bu çocuklara otizm teşhisi koymuşlar, yani yanlış teşhis koymuş­lar. Özel öğrenme güçlüğü ya da diğer özel gereksinimli bireyler otizmden çok farklı şeyler. Bu yanlış teşhisler için mektup yazdık, tekrar uzman kişiler ta­rafından değerlendirimesini talep ettik ve geri dönmelerini bekliyoruz.

Böyle bir okul açmak fikri nasıl oluştu ve nasıl başladınız?

Ben Ankara Anlaşması ile bu ülkeye geldim. Burayı kiralayıp bir okula dö­nüştürmeden önce evlere gidiyordum. Ankara anlaşmasını da otizm trainer olarak yapmıştım. Yedi-sekiz öğrencim zaten vardı. Onların da talebi üzerine bir potansiyel oluştu ve daha fazla aile istedi, ama gün içinde otobüs ile ulaşım yaptığım için en fazla dört aileye gidebi­liyordum. Zaman geçtikçe memnun ka­lan aileler diğerlerine söyledi ve gelen yeni ailelere bir imkan sağlayamadım. En sonunda bu istekler beni böyle bir projeye itti ve bu okulu açtık. Burada benim dışında oyun terapisi veren bir arkadaşım daha var, biz birlikte çalışı­yoruz. Çocuklar su an bu küçük tesiste oyun terapisi, spor terapisi ve grup ça­lışması hizmeti alabiliyorlar.

Elinizde otizmle ilgili istatistikler var mı?

Dünyada otizmli bireylerin sa­yısı gittikçe yükseliyor. Türkiye`de 600 bine yakın otizmli birey var. İngiltere`de otizm vakfı istatistiklerine göre bu rakamın 700 bin olduğu açık­landı. Bizim burada Türkiyeli toplum içinde ise 700`e yakın otizmli birey bu­lunmaktadır.

Çalışma sisteminizi anlatır mısı­nız?

Önce ailelere randevu veriyoruz. Buraya çocukla birlikte geldiklerinde bilgilendirme formumuzu dolduru­yorlar. Daha sonra dört adet değer­lendirme seansımız oluyor ve son­rasında sözel ve yazılı bir rapor su­nuyoruz ailelere. Bu değerlendirme üzerinden aile ile birlikte oturup eği­tim programımızı paylaşıyoruz. Oyun terapisi ve spor terapisi üzerine haf­tanın belli günleri, çocukların ihtiyaç­ları kadar seanslar düzenliyoruz. Bir seansımız 55 dakika, 5 dakika da aile ile birlikte görüşme yapıyoruz. Bizim 3 yaşında da, 10 yaşında da öğrencimiz var. Okuldan önce veya okuldan sonra aileler çocuklarını getirebiliyor. Hafta­sonu ise sabah 8`den, akşam 7`ye ka­dar seanslarımız devam ediyor. Oyun terapisi ile spor terapisi birbirini ta­mamlayan şeyler. Oyun terapisinde çocuklara kavramları öğretiyoruz, oyun oynama kültürünü aşılıyoruz. Renkler, rakamlar, yönler ve karşı­lıklı iletişim becerilerini geliştiriyo­ruz. Spor terapisinde ise ince ve kaba motor dediğimiz çalışmaları ve duyu bütünleme çalışmalarını yapıyoruz.

Sizin ayrıca vurgulamak istediği­niz bir konu var mı?

Evet, aileler burada dil problem yaşıyor. Bize gelen çocukların çoğu konuşamıyor. Bir kısmı tekli, kısa cümleler kuruyor; su, yemek, tuva­let gibi. Evde Türkçe, okulda İngilizce konuşuyorlar. Ailelerin kesinlikle İn­gilizceye yönelmeleri ve destek alma­ları gerekiyor. Çünkü okulda ne kadar iyi çocuğunu anlatır ve kendini ifade ederse o kadar rahat ederler. Yoksa sorunun çözümünü Türkiye`de arı­yorlar, bu da aileye büyük bir maddi yük oluşturuyor. Buna gerek yok; bu­rada aileler bize başvururlarsa bir­likte sorunlarını çözebiliriz.

Yine aile terapilerimiz devam ede­cek. Örneğin Haziranın 25 ve 26`sında “Davranış Terapisi Eğitimi” olacak DAY-MER`de. Ayrica duyuru yapa­yım: bu seneki DAY-MER festivalinde de otizm farkındalığını artırmak için bir stand açıp, sürpriz bir görsel et­kinlik düzenleyeceğiz.Burada şunu da ifade etmek istiyorum. Aileler ço­cuklarını evden çıkarıp buraya ge­tirdiklerinde hem sosyalleşmiş olu­yorlar, hem de birlikte dayanışarak sorunlarına çare arıyorlar.

Son olarak insanlar size nasıl ula­şacak, iletişim bilgilerinizi alabilir miyim?

One to One Academy: 16 Howard Rd, Stoke Newington, London N16 8PU

Telefon: 07563 760117

email: otoacademy@gmail.com