İlk Defa Ev Alacaklara Kolaylıklar!

Bu yazı 19 Nisan 2021 tarihinde yayınlanmıştır

Sosyal medya üzerinden yayınladığımız MC Business Forum-İş Dünyası Haber Programı’nda bu hafta ‘İlk defa ev alacaklar’ konusunu ele aldık. Benim hazırlayıp sunduğum program her cuma akşamı 7-8pm saatleri arasında canlı olarak yayınlanıyor.

Geçen hafta deneyimli Mortgage Uzmanı Caner Mülayim sorularımızı yanıtladı. Krediler, vergiler, şartlar ve koşullar hakkında birçok değerli bilgiler aldık. Programı izleyemeyenler için bu köşede röportajımızı özetlemek istiyorum. İngiltere ağır bir pandemi altında ve ülke tarihinin en büyük ekonomik buhranlarından biri yaşanıyor.

Birçok sektör küçüldü ya da durma noktasına geldi, son bir yıl içinde hükümet emlak sektörünü ayakta tutabilmek için özel bir çaba harcıyor. Tüm iş kollarının etkilendiği tam kapanma dönemlerinde bile inşaat malzemesi satan işyerleri kapanmadı, inşaat çalışmaları hiç durmadı. İngiltere ekonomisinin lokomotifi olan emlak sektörünü desteklemek için ‘ilk defa ev alacaklar’ başta olmak üzere birçok yeni teşvik paketleri açıkladı.

Öncelikle 500 bin sterline kadar olan emlak satışlarından ‘vergi’ kaldırıldı. İlk defa ev alacaklar bu fiyat ve altında ev almaları durumunda büyük bir yükten kurtuldular. Vergi faturası ortadan kalkınca bu paralar depozitlere destek olarak insanların hesaplarında kaldı. Bir başka önemli teşvik maddesi de kredi çıkartmak için ödenmesi gereken peşinat oranları.

Pandemi dolayısıyla bir dizi girişimde bulunan hükümet ilk defa ev alacaklara ‘yüzde 5 peşinat ile ev almak’ konusunda da bankalara ‘garanti’ verdi. “Siz düşük depozit ile kredi verin, zararınız olursa ben karşılarım” şeklinde bankalara güvence veren devletin yeni politikasının pratikte nasıl uygulanacağı henüz bilinmiyor.

Yaklaşık bir saat boyunca sorularımızı yanıtlayan Caner bey, hükümetin depozitler konusundaki açıklamaları ile gerçek hayattaki durumun biraz farklı olduğunu belirtiyor. Türkçeye ‘tapu kayıt harcı’ olarakta çevirebileceğimiz ‘Stamp Duty’ sektörün canlı kalması için büyük destek sağlıyor. Bunun yanında yüzde 5 depozit politikasının gerçek hayatta karşılığını bulması biraz zor gibi gözüküyor.

Londra’da satın alınabilecek ortalama ev fiyatlarının son yıllarda aşırı yükselmesi, maaşlı çalışan insanların ev alma şansını çok zayıflatıyor. Henüz uygulamaya başlamamış olan yüzde 5 peşinat ile kredi vermek konusunda bankalar çok istekli değilmiş. Ortalama ücretlerle çalışan insanların, yıllık gelirlerinin 4,7 katı olarak hesaplanan kredilerle ev almak en azından Londra sınırları içinde pek mümkün gözükmüyor.

Uzmanımıza göre sadece kredi almak değil, düşük faizden geri ödenebilir kredi alabilmekte çok önemli. Yaklaşık bir yıldır 500 bin sterlin ve altında satılan evlerden vergi almayan hükümet, tapu harcı vergilerini 2021 yılı haziran ayının sonuna kadar uzattı. Ayrıca daha yüksek satışlı rakamlarda ilk 500 bin çıkartıldıktan sonra kalan satış rakamından vergi alınıyor.

Haziran ayından sonra vergiden muaf olan rakamı 250 bin sterlin bandına çeken hükümet, sonbahardan sonra da uygulamayı pandemiden önceki duruma getirecek. Ankara Anlaşmalılar da İngiltere’den ‘first time buyers’ statüsünde ev alabiliyorlar. Normalde 3 aylık maaş bordroları kredi çıkartmak için yeterli olurken, iş vizesi ile İngiltere’ye yerleşen insanlarda bu zaman dilimi iki yıla kadar çıkabiliyor.

Mortgage Uzmanı Caner Mülayim, devlette ya da köklü bir şirkette sadece üç ay maaş bordrosu ve kimlik göstermenin kredi almak için yeterli olduğunu, bunun yanında serbest meslek ya da küçük şirketlerde çalışanlar için durumun o kadar da kolay olmadığını söylüyor. Depozit, uygun gelir koşulları ve yeterli birikimin bulunmasının yanı sıra kredi alabilmek için uzun zaman diliminde kredi skorunun da iyi olması gerekiyor. Özellikle kredi başvurusuna yakın yıllarda borç ödemelerinde yaşanan aksaklıklar, insanların beklemedikleri bir ‘red’ kararına neden olabiliyormuş.

Özellikle Londra’dan ev almak isteyenler için ‘help to buy’ uygulaması da ilk evini almak isteyenlere destek olan bir başka yöntem. Evin tamamını değil de bir kısmını alan insanlar, bu yolla sisteme dahil oluyorlar. Londra’da peşinatın yüzde 40’ını veren devlet, beş yıl geri ödemesiz olarak verdiği krediler ile kolay ev edinmek konusunda vatandaşlarına destek veriyor. Sadece yeni yapılan evler için sağlanan bu sistemin bazı dezavantajları da bulunuyor. Oturmak için evi olmayan tüm insanlar ‘ilk defa ev alacaklar’ grubunda sayılıyor. Daha önce ev alıp satanlar ya da dükkanları bulunanlarda bu gruba giriyorlar.

Yatırım için aldığınız işyeri sizin yaşamak için bir eve ihtiyaç duyduğunuz gerçeğini değiştirmiyor. Eşlerin iki gelir göstererek başvuru yapmaları kredi çıkması açısından daha kolay gözüküyor. Eve giren iki ücretten birini masraflara karşılık gösteren kredi kuruluşları diğerini de kredi geri ödemelerine sayıyorlar. Bu genel bilgilere rağmen her insanın durumu kendine özel olduğundan bir ‘mortgage broker’a danışmanız size ummadığınız bir teklif sunabilir. Denemeden bilemezsiniz, ne de olsa her şey birazda ‘istemekle’ başlamıyor mu?