Barajla değişen iklim Artvin

21 Haziran 2013

Artvin… Sıcaklık 39 derece. Ço­ruh Nehri üzerine kurulan Borçka Barajı çevrenin görünüşünden ik­limine, doğa yapısına heryeri de­ğiştirmeye yetmiş. Bir Gürcü köyü Maçahel. 3 bin metreye yakın yük­seklikte, yeşilin her tonu, mor, sarı orman gülleriyle kaplı bir ekoloji cenneti. Avrupa’nın bir numaralı eko sistemine sahip vadisinde la­din, köknar ağaçlarıyla apayrı bir yer. İki saatlik virajlı çıkış, ardından minübüsle varılan Maçahel köyü veya Türkçe ismiyle Camii. Karla kaplandığında dünyayla ilişkisi de kesiliyor.
Ani’de Ermenistan, Maçahel’de ise Gürcistan sınırı yanı başımızda. Tema Vakfının yaptırdığı, kırsal kal­kınma projesine dahil “ A.Nihat Gök­yiğit Eğitim Araştırma Konuk Evi”, Gürcistan sınırında nefis manzaralı tam bir dinlenme evi. Şavşat’ta kaldığımız ağaçtan yapılmış otelde, sımsıcak güneş altında yaptığımız, temiz hava al­tındaki kahvaltından sonra yola koyuluyoruz. Artık Karadeniz’de olduğumuzu biliyoruz. Erzurum ve Kars’ın doğa örtüsü, yerini bam­başka bir bitki örtüsüne bırakmış durumda.
Her yerde yeşillik. Ulu dağların tepelerinde erimemiş son kış karı. Yollara kadar inen 2 metreye yak­laşan kar yığınlarıyla bir süre gidi­yoruz. Durup, fotoğraflar çekiyor, artık birkaç hafta sonra kalmaya­cak karları elliyoruz. Kartopu bile yapanlarımız var. Bir yanda kızgın güneş. Bir yanda buram buram sı­cak bir hava. Bir yanda ise duvar gibi kar yığınları. Allahtan otobüsümüzde klima çalışıyor. Asfalt yolda kayarak iler­liyoruz. Yolun bir sağında, bir so­lunda Çoruh nehri bizimle geliyor. Rehberimiz Yamaç Ongan’dan Ço­ruh üzerine yapılan barajın, bölge­nin iklim ve doğa yapısını değiştir­diğini, çok sayıda ağacın kesildiğini öğreniyoruz. Oysa o 50- 100 yıllık ağaçlar ne zorluklarla büyüyor. Barajın adı Borçka DSİ Barajı. Dev bir yapı. Daha inşaat çalışması sü­rüyor. Ve sırtlarda uzaktan Artvin görülüyor.
Benzin almak için durduğu­muzda arabadan inince bizi tem­muz, ağustos aylarında Akdeniz’de karşılaşabileceğimiz bir sıcaklık karşılıyor. Hamam gibi, fırın ka­pağı açılmış gibi. Otobüsün dere­cesi 39’u gösteriyor. Gözlerimize inanamıyoruz. Hepimiz soğuk içe­ceklere sarılıyoruz. Yol üzerinde bir sürü viyadük, tünel.
Yavaş yavaş tırmanmaya başlı­yoruz. Sağımız, solumuz ulu çam ağaçları. Bir yanda da ladin ve köknarlar. Köknarlar 1700 metre­den sonra yetişmiyor. İngiltere’de dünya para verip bahçelere ekilen “rodedendum” adı verilen bir tür zakkumu andıran , yöresel adıyla “ komar gülü”, “orman gülü”,”dağ gülü” mor, sarı renkleriyle doğayı renk cümbüşüne çeviriyor. . Yer gök yeşil. Yeşil ve mavi birarada. Uzakta karlı tepeler, tepelerden eri­yen, coşan, şelaleye bürünen sular. “White water” denen, köpükten, hırçınlıkla dik yamaçlardan inen suyun birbiriyle buluştuğu , bem­beyaz renkteki sular. Ağaç ve su. Birbirini bırakmaz ikili. Su varsa ye­şillik var, yeşillik varsa yağmur, su var..Doğa, kendini koruyanı böyle­sine kutsuyor.
Kıvrıla kıvrılan 2700 metre ya­zılı tabelaya ulaşıyor ve geçiyoruz. Kulaklarımız, uçaktaki gibi, bir tıka­nıyor, bir açılıyor. Sakız çiğnemek­ten başka çare yok. Bir yanımız uçu­rum, aşağısı baş döndürüyor. Hem manzaranın güzelliğiyle, hem yüz­lerce metrelik uçurumlarıyla.Yolun sonunda bir köy bekliyor bizi. Gürcü ismiyle Maçahel. Türkçe adıyla Camii. Daha çok Maçahel – Camisi olarak anılıyor. Maçahal’e yaklaşınca, aracımızdan inip, daha küçük minübüslere biniyoruz. Ve yeşillikler arasında bir köye erişi­yoruz. Altları boş, üstlerinde tah­tadan yapılmış minik evlerin bu­lunduğu bir köye geliyoruz. Zaten tüm Karadeniz’de bu tür yapıyı gö­rüyoruz. Altlarında odun yığınları var veya hayvanlar barınıyor. Üst katlarında yazın yaylaya çıkan sa­kinleri kalıyor.
Bir anda sanki bu dünyada de­ğil, bir başka evrendeymişiz hissine kapılıyoruz. Toprak yolda inip, son derece modern inşa edilmiş, TEMA Vakfının işlettiği tahta bir konuke­vine giriyoruz. İçerisi limonata gibi. Klima ve pervanelerle serin. Konfe­rans salonu, restoranı, mutfağı, din­lenme yerleri ile bambaşka bir yer. Burasının, TEMA Vakfı tarafından, kırsal kalkınma projesi kapsamında yaptırılan “ A.Nihat Gökyiğit Eğitim Araştırma Konuk Evi” olduğunu öğ­reniyoruz. Maçahel, Gürcistan sı­nırında bir köy. Aslında bir Gürcü köyü. Zaten Gürcistan sınırı da bi­raz ötemizde. Direkleri görüyoruz. Ha desek Gürcistan’dayız.
Tema Vakfının işlettiği tertemiz bu yerde, bizi Gürcü mutfağının yemekleriyle ağırlıyorlar. Önce ne­fis bir çorba, ardından karalahana sarması, mısır ekmeği geliyor. Karadeniz’in unu, tereyağı çok lez­zetli. Herkes iştahla, kilo alma en­dişesine aldırmadan yemeğini biti­riyor. Ardından içi bol findıklı bir tatlı.Karadeniz’de baklavadan bö­reğe, sütlaçtan köme’ye, pestile herşeyin içinde “fındık” var. Ne ce­viz, ne çam fıstığı. İlla ki fındık.Yemeği yedikten sonra biraz çev­reyi geziyoruz, köyün camisine gi­riyoruz.Çevrede yaşayanların kış şartla­rını çok zor şartlarda geçirdiğini, bize konferans salonunda gösteri­len filmde izliyoruz. Bir hastalan­maya gör. Köylülerin omuzlarında, sedyeyle yola, oradan araçlarla en yakın hastaneye. Kışın burada ya­şamak gerçekten çok zor. Kar yol­ları kapıyor. Burada 7’den 70’e her­kes hareket halinde. Karadeniz’de arazi hep dik, yamaçları tırmanmak gerekiyor. 45 derecelik arazide ya­şıyorlar. Kimse kilolu değil. Bu kö­yün sakinleri okula, işe yaz – kış demeden her sabah gidip, geliyor. Düzenli işleyen minübüsler var. Odunlar daha yeni kıştan çıkılma­sına rağmen, bir dahaki kış için is­tiflenmiş. Eski ürünler sökülüyor, yerine mısır, karalahana, yöresel sebze,çiçekler ekiliyor. Karadeniz hep bir iş, güç. Koşturmaca halinde.
Çay bahçelerini burada tek tük görmeye başlıyoruz.Karadeniz insanının neden ace­leci, sinirli, inatçı, folklorik dansları­nın bile pire gibi hareketli olduğunu yerinde görüyoruz. Bu iklime, do­ğaya ağırkanlı, üşengeç olmak ya­kışmaz. Ancak yediğimiz yemek bizi öylesine ağırlaştırıyor ki. Bir an önce yola koyulmak istiyoruz. Çaylar içiliyor. Zaten otomatiktan geliyor demli çaylar. Mis gibi dağ havası bizi zindeleştiriyor. Yine minübüslerle yola çıkıp, bizi bek­leyen otobüsümüze binip, geldiği­miz virajlı yollardan aşağıya doğru süzülüyoruz. Yine bir doğa zengin­liği manzara ile Maçahel’i geride bırakıp, denize doğru kıyıya doğru inişe geçiyoruz. Kulaklarımız yine tıkanıp, açılıyor. Borçka’ya varıp, yolumuzu Hopa, Rize’ye çeviriyo­ruz. Geceyi Karadeniz’le buluşan, en doğu yerleşim bölgelerimizden Hopa’da geçiriyoruz.