Truss Dönemi

Bu yazı 10 Ekim 2022 tarihinde yayınlanmıştır

Kraliçe’nin resmi olarak kendisini yeni makamına istinaden ağırladığı son kişi. Tam seçimler bitti artık yeni bir dönem başlıyor derken gerçekten yeni bir dönem başlamış oldu.

Bir ömür hüküm süren 76 yıldır ülkeyi büyük bir istikrar ile yöneten ve en az Elizabeth 1 kadar başarılı olan Kraliçe Elizabeth 2; kimsenin beklemediği kadar kısa bir süre içinde hayata gözlerini yumdu. Hemen ardından da yeni başbakanın 10 numaralı Downing Street’deki ofisinin önünde ilk önemli resmi konuşması Kraliçe’nin vefatı ile ilgili basın açıklaması oldu.

Muhteşem bir hazırlık süreci ve törenle veda edilen Kraliçe’ye son görev tamamlandıktan sonra Liz Truss tekrar başbakanlık konutundaki görevlerine geri döndü. Dönüşü beklenildiği gibi hızlı ama umutlu olmadı aslında; çünkü açıkladığı enerji faturaları tavan fiyat uygulaması ve yaşam maliyet desteği zengin konut sahiplerini memnun edecek ölçüde kaldı sadece.

Geçen haftaki, “İngiltere’yi Harekete geçirmek’ temasına dayanan konferansta da yine kısa vadede sıkıntılı ancak uzun vade de Margaret Thatcher’in planı gibi işe yarayabilecek zorlu bir ekonomi uygulamasına başlanılacağı konuşulmuştu. Buna özellikle pound’un yen ve dolar karşısında hızla değer kaybetmesinin etkili olduğu belirtildi. Liz Truss’un uygulamak istediği planın yüksek vergili düşük büyümeli bir plan olduğu ve sürdürebilir olmadığı konuşuluyordu ki bunlara istinaden Truss’un Times açıklaması, yapmış olduğu ekonomi planına karşın; “Harcama ve arz yönlü reformun orantılı profiline sahip değilseniz, vergileri düşürmenin çok zor olduğunu düşünüyorum” demesi oldu.

Liz Truss hırslı ve ekonominin yeniden yapılandırılması konusundaki planına sadık kalınması ve yürütülmesini istiyor. Şimdiye kadar aldığı eleştirilerin halktan ziyade büyük şirket ve yatırımcıları destekleyen modeller olduğu düşünülüyor. Aslında her zaman böyle değildi.

Yeni seçim döneminin galibi Rishi Sunak’ı geride bırakarak seçimi çoğunluk farkla kazanan İngiltere’nin 3. Kadın başbakanı; Mary Elizabeth Truss. Oxford doğumlu, Hemşire ve öğretmen bir anne ile Matematik profesörü bir babaya sahip, 3 erkek kardeşi olan, Filozofi, Ekonomi ve Siyaset eğitimini Oxford’da tamamlayan yeni başbakan, ailesi ile birlikte Margaret Thatcher’in kararlarına karşı iken şimdi onun izinden gideceğini söyleyecek kadar da net bir yol çiziyor.

Oxford Üniversitesindeyken Liberal demokrat olan ve monarşinin kaldırılması için konuşma yapan öğrencilerden biri olan Liz Truss, mezun olur olmaz Muhafazakar partiye katıldı. Bu tezatlık ve fikir değişikliği onun yolunu çizdi.

Göçmenlik konusunda da yine Johnson ve partisinin ekolünden gitmesi üzücü; bu kez plana Truss dokunuşu kaçak giren göçmenlerin gönderileceği ülkeleri genişletmek ve bu ülkeler içinde Türkiye’nin de yer alacağı konuşuluyor.

Ard arda yapılan seçimlerde Muhafazakâr Parti’nin sürekli kazanması, göçmenlik konusu ve kötüye giden ekonomi Truss’un bu yaklaşımsal planının uzun vadede işe yarayabilmesini, kısa vadedeki adımları destekleyecek mi? Sanırım bunu zaman gösterecek. Ancak her zaman ekonominin çarkları ne kadar üstte olsa da, alt çark dönmeden ilerleme mümkün olmaz.