Bankacılık sektörü geçmişteki önemini kaybetmekle karşı karşıya

10 Mayıs 2021

Bankaların olmadığı bir dünya düşünmek oldukça güç. Bunun nedenlerinden biri ise bankaların fazlaca göz önünde olması.

Büyük şehirlerde gördüğümüz gökdelenlerin büyük bir bölümü bankalara ait. Örneğin Londra’da şehrin silüetinin büyük bir bölümünü devasa ve değişik şekillerdeki gökdelenler oluşturuyor. Bankaların şehirlerde fiziksel olarak öne çıkması, önemlerini sembolize ediyor. Birçok kişi oldukça gündelik bir aktivite olan market alışverişlerinde bile bankalarıyla temas içinde.

Şirketler çalışanlarının maaş ödemelerini, tedarikçilerine yaptıkları ödemeleri bankalar aracılığıyla gerçekleştiriyor. Bankalar aynı zamanda, ev satın alırken ya da kredi çekerken de önemli kararlarımızda yer alıyor. Neredeyse paranın icadından bu yana, paranın güvende tutulması için hizmet veren kurumlar var.

Mevduat tutan kurumların ortaya çıkışından bu yana ise, kurumların yöneticileri normal zamanlarda tüm mevduat sahiplerinin aynı anda paralarını çekmek istemediğini fark ediyor. Bu durum ise bankaların her mevduat için ellerinde nakit bulundurması gerekmediği anlamına geliyor. Bunun yerine bu parayı kredi hizmeti sunmak için kullanabiliyorlar. Bu şekilde bankacılar özel yatırımlar için fon sağlıyor ve karşılığında faiz aracılığıyla gelir elde ediyor.

Bankaların mevduat hesapları için ellerinde bulundurdukları “kısmi rezervler” bir başka etki daha yaratıyor: Bankalar yapıları itibarıyla istikrarsız kurumlar haline geliyor. Kapitalizmin ve paranın tarihi böylelikle dur durak bilmeyen ekonomik zenginleşmeden ibaret. Ancak bu tarih finansal krizlerin izlerini taşıyor.

The Economist’in haberine göre, 1800’lü yıllardan bu yana bankacılıkta oldukça fazla değişim oldu. O dönemin en büyük bankaları Londra’da yer alırken şimdi New York, Pekin ve Tokyo’da bulunuyorlar. Teknolojik değişim de neredeyse tüm ödemelerin dijital olarak yapılabileceği anlamına geliyor. Günümüzün bankaları ise eskiye nazaran çok daha büyük. Dünyanın en büyük bin bankasının toplam varlıkları, finansgundem. com’un derlediği bilgilere göre, 2020’de 128 trilyon dolara ulaştı ve 84,5 trilyon dolar seviyesindeki küresel gayrisafi yurtiçi hasılayı geride bıraktı. Yine de bankasız bir dünya ufukta görünüyor. Daha önce hiç olmadığı bir şekilde bankaların rolü yeni teknolojilerin, sermaye piyasalarının ve kamu sektörünün tehdidi altında.

Merkez bankaları teknoloji devlerinin hızla büyüdüğüne ve ödemeler ile bankacılık işlemlerini bankacılık sektörünün elinden alabilecek hızlı ve çok daha kolay çözümler geliştirdiğine tanıklık ediyor.

Dijital ödemelerin ise nakit paranın sonunu getirebileceğinden endişeleniliyor. Finansal düzenlemeler ve para politikaları geleneksel olarak bankacılık sektörü üzerinden uygulanıyordu. Eğer bu mekanizma yok olursa, merkez bankalarının kendi dijital paralarını üretmeleri gerekecek. Teknoloji oldukça fazla sektörde değişime neden olduğu için, teknolojinin bankacılık sektörü üzerindeki etkisi sıradan görünebilir.

Ancak para ve bankacılık taksi ya da gazetelerle aynı özellikleri taşımıyor. Bankalar devlet ve ekonomi arasındaki aracı rolünü oynuyor. İngiltere Merkez Bankası’nın Eski Başkan Yardımcısı Sir Paul Tucker, “Para-kredi sisteminin derin mimarisi, yani bankacılık on sekizinci yüzyıldan bu yana değişmedi” dedi. Açıklamasında, “Bu ise bankacılığın şimdiye kadar teknolojiye ihtiyaç duymadığı anlamına geliyor” ifadesini kullandı.

Şimdi ise dikkat edilmesi gereken yeni bir mimari ortaya çıkıyor. Gelişen teknolojilerin etkisiyle birlikte, bankaların rolünün önemini yitirdiği bir gelecek hayal etmek zor değil. Bu gelecekte ise finansal işlemler teknoloji şirketleri tarafından gerçekleştirilebilir.