Gıda üreticileri, ertelemeler nedeniyle milyonlarca sterlin kaybetti

26 Mayıs 2025

Meyve, sebze ve çiçek tedarikçileri, değişebilecek, ertelenebilecek veya iptal edilebilecek kurallarla ilgili iletişim eksikliğini eleştiriyor.

Sektör liderleri, İngiliz gıda ve çiçek üreticilerinin Brexit sonrası ithalat kontrollerine hazırlanmak için milyonlarca poundu boşa harcadığı ve bu kontrollerin artık hiç uygulanmayabileceği uyarısında bulundu.

Sektör, Avrupa Birliği’nden gelen tarım ve gıda ürünlerine yönelik tam sağlık ve bitki sağlığı (SPS) kontrollerinin 2025 Temmuz ayında yürürlüğe girmesi için çalışıyordu. Ancak, Birleşik Krallık-AB “sıfırlama” süreci ve yeni ticaret görüşmeleriyle bağlantılı ani bir hükümet politikası değişikliği, bu kontrollerin büyük çoğunluğunun ertelenmesine yol açtı.

Meyve, sebze ve çiçek tedarikçilerini temsil eden Fresh Produce Consortium, ertelemenin iş dünyasının güvenini zayıflattığını ve şirketleri belirsizlik içinde bıraktığını belirtti.

Duyurudan sadece iki hafta önce, Çevre, Gıda ve Kırsal İşler Bakanlığı (DEFRA), işletmelere yetkilendirilmiş operatör statüsünün yani şirketlerin kendi kontrollerini yapmasına olanak tanıyan bir programın yakında yürürlüğe gireceğini bildirmişti.

The Times’ta yer alan habere göre yaşanan karışıklık, Brexit sonrası artan bürokrasinin Birleşik Krallık’ın gıda ve tarım sektörüne olan daha geniş ekonomik etkisini gözler önüne serdi. Kapsayıcı Ticaret Politikası Merkezi uzmanları, gümrük engelleri, düzenleyici farklılıklar ve sınırdaki gecikmeler nedeniyle Brexit’ten bu yana Britanya’nın AB’ye olan mal ihracatının yüzde 16 azaldığını bildirdi. Taze ürün sektörü en çok etkilenenler arasında yer alıyor.

AB’den gelen gıda ithalatındaki sağlık ve bitki sağlığı (SPS) kontrollerinin iptal edilmesi, bakanların Brexit sonrası sürtüşmeleri azaltmak ve gıda enflasyonuyla mücadele etmek için Brüksel ile yeni bir anlaşmaya varma arayışının bir parçası olarak görülen daha geniş bir ticaret politikası değişiminin parçası.

Hükümet sözcüsü, amaçlarının “gereksiz sınır kontrollerini önlemek, işletmeler için bürokrasiyi kaldırmak ve gıda maliyetleriyle mücadeleye yardımcı olmak” olduğunu söyledi.

Ancak hükümetin açık ve zamanında iletişim kuramaması, sektör temsilcilerine göre hükümetin güvenilirliğinde büyük bir boşluk yarattı. Lojistik firmaları, kuralların değişip değişmeyeceği, ertelenip ertelenmeyeceği ya da tamamen iptal edilip edilmeyeceği konusunda belirsizlik içinde kaldı.

Bu belirsizlik, AB dışından gelen gıda ithalatına uygulanacak gelecekteki kontrollerle ilgili daha fazla soru işareti doğuruyor. Britanya, üretiminin yaklaşık yarısını AB dışından ithal ediyor ve Avrupa yasalarına göre, bu ürünlerin çoğu İngiltere’nin şu anda uyguladığıdan daha sıkı kontroller gerektiriyor. Örneğin, narenciye ithalatı İngiltere’de denetlenmezken, AB kurallarına göre mutlaka denetlenmesi gerekiyor.

Gıda ve İçecek Federasyonu’nun (Food & Drink Federation) genel müdürü Karen Betts, “AB ile ticaret, Birleşik Krallık’ta ki gıda ve içecek üreticileri için son derece önemli. Avrupa, en büyük müşterimiz ve ithal ettiğimiz gıda ve içeceğin ham maddeden son ürüne kadar çoğu da Avrupa’dan geliyor. Ancak, her iki yöndeki ticaret karmaşık ve zorlu hale geldi. Birleşik Krallık’ın Avrupa’ya yaptığı gıda ve içecek ihracatı 2019’dan bu yana üçte bir oranında azaldı ve işletmeler ithalatta hâlâ zorluklar ve gecikmelerle karşılaşıyor”dedi.

Betts, hükümetin “detaylar üzerinde sektörle yakın çalışmaya devam etmesi ve özellikle Birleşik Krallık’ın, AB kurallarıyla uyum sağladığı alanlarda, İngiliz işletmelerini ve rekabet gücünü etkileyen AB karar alma süreçlerini etkileme yeteneğini garanti altına alması gerektiğini” söyledi.