Ekonomik durgunluk, Jeremy Hunt’un bütçede vergi indirimi alanını daralttı

Rakamlar İngiltere’nin geçen yıl resmi olarak resesyona girdiğini gösterirken, mali gözlemci Jeremy Hunt’ın gelecek ayki bütçede vergi indirimleri için ayırdığı alanı yarıya indirdi.

Bütçe Sorumluluk Ofisi (OBR), Hazine’ye, Hunt’ın hükümetin mali kurallarını yerine getirmek için yalnızca 12 milyar sterlinlik bir boşluk payı olduğunu ve bu rakamın yılın başında 24 milyar sterlin olduğunu söyledi.

Son haftalarda devlet borçlarının faiz oranlarındaki keskin artıştan kaynaklanan bu azalma, Hunt’ı üç hafta sonra açıklanacak bütçede daha fazla vergi indirimi planını küçültmeye zorladı.

Hunt ayrıca, OBR’nin açıklamasından önce tahminlerini tekrar düşürmesi halinde, bir sonraki seçimden sonra planlanan hükümet harcamalarında daha fazla kesinti yapmayı düşünüyor.

The Times’ta yer alan habere göre, Hükümet, 2025 yılından sonra kamu harcamalarını reel olarak yüzde 1 oranında arttırmayı planlıyor ki ekonomistler bunun “mantıksız derecede büyük harcama kesintilerine” yol açacağı uyarısında bulundu. Zira kamu harcamaları artacak olsa da sağlık ve sosyal bakıma yönelik artan talebe ve savunmaya daha fazla harcama yapılması ihtiyacına ayak uyduramayacaktır.

OBR, yılın başında Hunt’a bütçede yaklaşık 24 milyar sterlinlik bir boşluk payı olmasını beklediğini söyledi. Bu rakam daha sonra 14 milyar sterline düşürüldü, bu hafta ise devlet borçlanma senetlerinin getirisinin yükselmesi sonucunda 12 milyar sterline geriledi.

OBR, önümüzdeki haftalardaki piyasa hareketlerine bağlı olarak tahminini yine de yükseltebilir.

Ulusal İstatistik Ofisi’nden alınan veriler, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) geçen yılın Aralık ayına kadar olan üç aylık dönemde yüzde 0,3 oranında daraldığını gösterdi. Bu, ekonominin Eylül ayına kadar olan üç aylık dönemde yüzde 0,1 oranında küçülmesi nedeniyle Birleşik Krallık’ın resesyonun teknik tanımına (iki çeyrek üst üste negatif büyüme) uyduğu anlamına geliyor.

City analistleri geçen yılın son çeyreğinde üretimin %0.1 oranında düşmesini beklerken, İngiltere Merkez Bankası da büyümenin yatay seyredeceğini düşünüyordu.

İşçi Partisi, suçu bakanların üzerine atma çabasıyla ekonomik gerilemeyi “Rishi’nin resesyonu” olarak adlandırdı. Gölge Bakanı Rachel Reeves, enflasyonu dizginlemek için ekonomik daralmanın gerekli olmadığını ve diğer ülkelerin fiyat artışlarını “çok daha iyi” düşürdüğünü , salgın ve Ukrayna’daki savaş gibi küresel şokların sorunun bir parçası olduğunu ancak bunların sonuçlarının hükümet tarafından “daha da kötüleştirildiğini” söyledi. İşçi Partisi’nin seçimlerde ekonomi konusunda mücadele edeceğini belirten Reeves, seçmenlerin “yönetilen düşüşten daha iyisini talep edeceklerini” sözlerine ekledi.

Perşembe günü Londra’nın merkezinde yaptığı bir konuşmada, “Muhafazakar Parti sorunu çözemez – onlar sorunun mimarlarıdır” diyen Reeves, 6 Mart’taki bütçede Hunt tarafından açıklanması halinde, İşçi Partisi’nin kamu harcamalarında reel anlamda kesintiye gitme ihtimalini açık tuttu. Reeves “genel bir yorum” yapmayı reddetti ancak İşçi Partisi’nin “kamu hizmetlerine hemen nakit enjeksiyonu” sağlayacağını söyledi.

Ekonominin bu yılın başında resesyondan çıkmış olması muhtemeldir gorülürken, bu da onu geçtiğimiz yüzyıldaki en kısa süreli ve en sığ gerilemelerden biri haline getiriyor. Analistler yaza kadar faiz oranlarının düşürülmesinin ve 6 Mart’taki bütçede vergi indirimlerinin GSYH’yi yükselteceğini tahmin ediyor.

Düşük büyümenin “sürpriz olmadığını” ancak İngiltere’nin daha güçlü bir ekonomi inşa etmek için “plana sadık kalması” gerektiğini söyleyen Hunt, “Yüksek enflasyon büyümenin önündeki en büyük engeldir, bu nedenle en önemli önceliğimiz enflasyonu yarıya indirmek olmuştur. Faiz oranları yüksek olsa da  yani İngiltere Merkez Bankası enflasyonu düşürebilse de düşük büyüme bir sürpriz değil” dedi.

Hunt, artan ücretler, düşen mortgage oranları ve düşük işsizlik gibi kendisini umutlandıran gelişmelere işaret ederek, sözlerine şöyle devam etti:  “Birçok aile için hala zor zamanlar olsa da plana sadık kalmalıyız: ‘Daha güçlü bir ekonomi inşa etmek için iş ve işletme üzerindeki vergileri azaltmak’.”

İşçi Partisi lideri Sir Keir Starmer ise şunları söyledi: “Rishi Sunak 14 yıllık Muhafazakâr ekonomik gerilemeyi tersine çevirmeyi başaramadı. Britanya resesyonun pençesinde ve bunun bedelini ödeyecek olanlar da çalışan insanlar.”

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) göre 2024 yılında ekonomik büyümenin yüzde 0,7 ile Almanya ve Fransa’yı geride bırakacağı tahmin ediliyor. 2023 yıllık büyüme rakamı Uluslararası Para Fonu, OECD ve İngiltere Merkez Bankası’nın öngördüğünden daha kötü.

Geçen yılın ikinci yarısında yaşanan durgunluk, Rishi Sunak’ın geçen yılın başında seçmenlere beş vaatten oluşan bir paketin parçası olarak verdiği ekonomiyi büyütme sözünü yerine getirip getirmediğinin sorgulanmasına neden oldu. Yıl boyunca GSYH yüzde 0,1 oranında büyüdü ancak hükümetin Sunak’ın vaadini yerine getirip getirmediğini değerlendirmek için hangi dönemi kullandığı net değil.

Sunak, enflasyonu yarı yarıya düşürme hedefini birkaç ay erken tutturdu, ancak fiyatları düşük ve istikrarlı tutmaktan hükümet değil İngiltere Merkez Bankası sorumlu. Sunak’ın NHS bekleme listelerini azaltma ve küçük tekne geçişlerini durdurma vaatleri de şüpheliyken, borcun GSYH’ye oranının beş yıl içinde düşmesi bekleniyor.

Habere göre, Bir sonraki seçimlerden sonra harcamaları daha da azaltmaya yönelik herhangi bir hamle İşçi Partisi için siyasi bir zorluk teşkil edecek. Kesintileri kabul edip etmeyeceklerine karar vermeleri ya da harcamalardaki bir azalma ile ödenecek olan kesintileri tersine çevirme sözü vermeleri gerekecek.

Capital Economics’in İngiltere baş ekonomist yardımcısı Ruth Gregory, müşterilerine gönderdiği bir notta, geçen yılın rakamlarını “ekonomik olmaktan çok siyasi açıdan önemli” olarak nitelendirdi.

Gregory şunları söyledi: “Birleşik Krallık’ın 2023’te teknik resesyona girdiği haberi, 2023’te ‘ekonomiyi büyütme’ sözü veren başbakan için açıkça bir darbe. Bu durum, İngiltere Merkez Bankası’nı faiz oranlarını düşürmeye biraz daha yaklaştırabilir… Ancak bu durgunluk olabildiğince ılımlı ve zamanlı göstergeler artık sona yaklaştığını gösteriyor.”

Birleşik Krallık’ın üç ana sektörü de geçen yılın son çeyreğinde üretimde daralma yaşadı. Birleşik Krallık GSYH’sinin yaklaşık üçte ikisini üreten hizmetler sektörü yüzde 0,2 oranında küçülürken, inşaat ve üretim sektörleri sırasıyla yüzde 1,3 ve yüzde 1 oranında daraldı.

ONS Ekonomik İstatistikler Direktörü Liz McKeown konuyla ilgili olarak şunları söyledi; “İlk tahminimiz Birleşik Krallık ekonomisinin 2023’ün dördüncü çeyreğinde daraldığını gösteriyor. Şu anda iki çeyrek üst üste küçülmüş olsa da, 2023’ün tamamında ekonomi genel olarak yatay seyretmiştir.”