30 Nisan 2024
SNP, İşçi Partisi’nin İskoçya’da en büyük parti olmasına ve Westminster’da büyük bir çoğunluk kazanmasına yardımcı olabilecek çetin bir liderlik yarışıyla karşı karşıya..
SNP, Humza Yousaf’ın, Sir Keir Starmer’ın No 10’a girme umutlarını güçlendirebilecek bir hareketle İskoçya’nın birinci bakanı olarak istifa etmesinin ardından sert bir liderlik yarışıyla karşı karşıya kaldı. Yousaf, Yeşiller ile yapılan güç paylaşımı anlaşmasını yırttıktan sadece dört gün sonra, ‘bunun yaratacağı öfkeyi hafife aldığını’ itiraf ederek istifa etti.
Partisi şimdi liderlik için potansiyel olarak çürük bir savaşla karşı karşıya. Nicola Sturgeon döneminde birinci bakan yardımcısı olarak görev yapan John Swinney, Yousaf’ın halefi olmayı “çok dikkatli bir şekilde düşündüğünü” söyledi. Geçen yılki liderlik yarışında Yousaf’a karşı kıl payı kaybeden eski Maliye Bakanı Kate Forbes’un müttefikleri, Forbes’un yeniden aday olmayı “aktif olarak düşündüğünü” bildirdi.
İşçi Partisi, SNP’yi saran kaostan önemli bir destek alacağına inanıyor. Sınırın kuzeyinde sadece iki milletvekili bulunan Starmer’ın partisi, genel seçimlerden sonra İskoçya’da bir kez daha çoğunluk partisi olmayı umuyor.
YouGov tarafından yapılan ankete göre, İşçi Partisi İskoçya’da SNP’nin yüzde 34 ile bir puan önünde yer alıyor. Anket uzmanı ve Strathclyde Üniversitesi’nde siyaset profesörü olan Sir John Curtice tarafından yapılan bir analizde, bunun İşçi Partisi’nin, İskoçya’da 28 sandalye kazanmasına eşit olacağı belirtildi. Curtice, SNP’nin 18, Muhafazakârların altı ve Liberal Demokratların sekiz milletvekili çıkaracağını söyledi.
The Times’ta yer alan habere göre, bu durumun SNP’nin, İskoçya’daki yaklaşık 20 yıllık hakimiyetine son vermesi ve Westminster’da ezici bir çoğunluk kazanmaya çalışan Starmer’a önemli bir destek sağlaması bekleniyor.
Üst düzey bir İşçi Partisi kaynağı şunları söyledi: “İskoçya’da en büyük parti olma şansımızın yüksek olduğunu düşünüyoruz. Hükümete güvenilemeyeceğini söyleyen seçmenleri topluyoruz. Hükümetin 12 ay içinde üçüncü liderini çıkarması bunu pekiştirecektir.”
Hafta sonu yapılan kamuoyu yoklamasında, 2019 genel seçimlerinde SNP’ye oy verenlerin yüzde 40’ı da dahil olmak üzere, birinci bakan olarak görevden alınması gerektiğini söyleyenlerin oranının yüzde 55 olması, Yousaf’ın durumunu daha da kötüleştirdi. Yousaf’ın başbakanlığı, SNP’nin İskoç Yeşilleri ile yaptığı güç paylaşımı anlaşması olan Bute House anlaşmasını aniden sona erdirmesinin ardından kaosa sürüklendi.
Yousaf, Edinburgh’daki resmi konutu Bute House’da yaptığı duygusal istifa konuşmasında, bunun neden olacağı “incinme ve üzüntü düzeyini açıkça hafife aldığını” söyledi.
Bu durum SNP’yi Holyrood’da çoğunluktan yoksun bıraktı ve Yeşillerin Yousaf’ın görevde kalmasını desteklemeyeceklerini açıkça ifade etmeleriyle birlikte, güven oylaması kazanmak için Alba Partisine sığınan eski SNP bakanı Ash Regan’a başvurabileceği spekülasyonları yapıldı. Ancak Alex Salmond liderliğindeki Alba ile yapılacak bir anlaşma, Yousaf’ın selefi Sturgeon da dahil olmak üzere SNP içindeki pek çok kişi tarafından hoş karşılanmadı.
YouGov, koalisyonu sona erdirme kararının İskoç halkı tarafından genel olarak desteklendiğini, yüzde 37’sinin lehte, yüzde 27’sinin aleyhte oy kullandığını, ancak Yousaf’ın onaylanma oranının eksi 47’ye gerileyerek, görevdeki 13 ayının en düşük puanını aldığını ortaya koydu.
İstifa konuşması sırasında eşine ve çocuklarına” övgüler yağdırırken sesi titreyen Yousaf, ailesine; “Sizler gerçekten benim her şeyimsiniz” dedi.
Yousaf’ın istifasından sadece 90 dakika sonra”liderlik çok aktif bir şekilde değerlendirdiğini” söyleyen Swinney, “Adaylığın ailem için doğru karar olduğundan emin olmam gerekiyor. Partim ve ülkem için doğru olanı yapmalıyım. Bu yüzden düşünülmesi gereken çok şey var” dedi.
Swinney kısa sürede, kendi liderlik kampanyasını düşünen Eğitim Bakanı Jenny Gilruth, SNP’nin Westminster’daki lideri Stephen Flynn ve Flynn’in selefi Ian Blackford’un da aralarında bulunduğu bir dizi üst düzey isim tarafından desteklendi.
Ancak Forbes’un destekçileri arasında onu yarışın dışına itmek için bir “tezgah” kurulduğuna dair şüpheler bulunuyor. Bir destekçi, “Bir taç giyme töreni sağlıklı kabul edilemez” dedi.
SNP’nin eski kabine bakanı olan ve İskoç parlamentosunda seri isyancılara dönüşen Fergus Ewing, Forbes’in Swinney’e karşı aday olmasını beklediğini çünkü bunun “demokrasi için daha sağlıklı” olacağını söyledi.
Yousaf halefi bulunana kadar görevde kalacağını bildirdi. Haberde, görevi kim üstlenirse üstlensin, Holyrood’da İskoç Yeşilleri ile çalışmanın bir yolunu bulması gerekeceği kaydedildi.
Muhalefet liderlerine, yeni bir lider altında azınlık yönetimini yürütmeye çalışan SNP ile “işbirliği yapmaları” çağrısında bulunan Yousaf, “Kötü niyet taşımıyorum ve kesinlikle kimseye karşı kin beslemiyorum. Siyaset acımasız bir iş olabilir. Fiziksel ve ruhsal sağlığınıza zarar verir, aileniz de sizinle birlikte acı çeker” dedi.
Yousaf’ın istifasının açıklanması, İskoçya’nın altıncı birinci bakanı olarak yemin etmesinden tam 13 ay sonra geldi ve bu görevi üstlenen en genç kişi ve azınlık geçmişine sahip ilk kişi oldu.
“Büyürken “bir gün ülkemi yönetme ayrıcalığına sahip olacağımı asla hayal edemezdim. Benim gibi görünen insanlar, ben gençken bırakın hükümetleri yönetmeyi, siyasi nüfuz sahibi pozisyonlarda bile değillerdi.” Humza Yousaf