Rishi Sunak’ın ‘zorunlu ulusal hizmet’ planı gençler için ne anlama geliyor?

Dünya genelinde 80’den fazla ülkede bir tür ulusal hizmet uygulanıyor. The Times’ta yer alan habere göre, zorunlu askerlik son yıllarda Avrupa’ya da geri döndü. İsveç, Norveç ve Danimarka modern ulusal hizmet biçimlerini yeniden uygulamaya koyarken, 2021 yılında Fransa Cumhurbaşkanı Macron, 15-17 yaş arası tüm gençler için bir aylık yatılı yerleştirme ve ardından üç aylık yarı zamanlı gönüllü hizmetten oluşan Evrensel Ulusal Hizmeti (SNU) başlattı.

Letonya geçen yıl, Litvanya ise 2015 yılında ulusal hizmeti yeniden başlatırken Estonya, Finlandiya ve Yunanistan Soğuk Savaş döneminden bu yana zorunlu askerlik hizmeti uyguluyor. İsviçre’de 18-30 yaş arası tüm erkekler askere ya da “sivil hizmete” alınıyor. Bu kişilerin 300 gün hizmet etmeleri ve on yıl yedekte kalmaları gerekiyor. Kadınlar için hizmet isteğe bağlı.

Ukrayna 2014 yılında 12 ila 18 ay arasında değişen sürelerle erkekler için zorunlu askerliği yeniden uygulamaya koydu. Rusya’da 18 yaşındaki tüm erkeklerin 12 aylık askerlik hizmetini ya da yüksek öğrenim sırasında eşdeğer bir eğitimi tamamlamaları gerekiyor.

Güney Kore’de 18-35 yaş arası tüm erkekler için zorunlu askerlik hizmeti var, her yıl yaklaşık 200.000 kişi askere alınıyor. Çin’de zorunlu askerlik hizmeti yasal olarak tanınıyor ancak uygulanmıyor; de jure sistemin bir örneği. Çin’de 18-22 yaş arasındaki tüm erkeklerin 24 ay boyunca silahlı kuvvetlerde görev yapması gerekiyor ancak bu hiçbir zaman uygulanmadı. Ocak ayında Tayvan, Çin’in artan askeri tehdidine ilişkin endişeler nedeniyle zorunlu askerlik süresini dört aydan bir yıla uzattı.

Ulusal hizmet mutlaka orduya katılmak anlamına gelmiyor. Örneğin Gana, akredite bir üniversite, kolej veya ticaret okulundan mezun olan tüm genç yetişkinlerin tarım, sağlık, eğitim, yerel yönetim veya kırsal kalkınma alanlarında bir yıl hizmet vermesini zorunlu kılıyor.

San Marino gibi diğer ülkelerde gönüllü askerlik hizmeti var ve hükümet 16 ila 60 yaş arasındaki herhangi bir San Marino vatandaşını orduya hizmet etmek üzere çağırma yetkisine sahip.

Silahlı kuvvetlerde bir yıl boyunca tam zamanlı görev almaları ya da ayda bir hafta sonunu itfaiye, polis, NHS veya hayır kurumları gibi askeri olmayan kuruluşlarda gönüllü olarak geçirmeleri gerekecek.

Bakanlar, 16 ila 18 yaşındakiler için tam zamanlı eğitim ya da öğretimde bulunma zorunluluğu ile aynı şekilde uygulanacağını söyledi.

Ancak buna uymayanlar için herhangi bir yaptırım düşünülmediğinden Muhafazakârlar, bu politikayı nasıl uygulayacaklarını söyleyemiyor. Muhafazakârlar cezai yaptırımları şimdiden dışladı ve bunun yerine programın katılımı teşvik etmeye odaklanacağını söyledi.

Ulusal hizmeti tamamlayan gençlere kamu hizmeti işleri için öncelik verilebilirken, şirketler ve üniversiteler de onları işe almaya teşvik edilecek. Nihayetinde, ulusal hizmetin nasıl uygulanacağına ilişkin karar, Muhafazakârların seçimi kazanması halinde programın ayrıntılarını belirlemek üzere kurulacak bir Kraliyet komisyonuna ait olacak.

Birleşik Krallık’ta zorunlu ulusal hizmetin en son şekli 1960 yılında kaldırıldı. Bu uygulama 18-25 yaş arasındaki fiziksel olarak uygun tüm erkek İngiliz vatandaşlarının 18 ay boyunca silahlı kuvvetlerde görev yapmasını gerektiriyordu.

Daha önce şu anda Sunak’ın genelkurmay başkan yardımcısı olan Will Tanner tarafından yönetilen Onward düşünce kuruluşu tarafından hazırlanan bir rapor, yeni bir “Büyük Britanya Ulusal Hizmeti” olarak tanımlanan şeyi savunuyordu. Raporda 16 yaşındaki tüm gençlerin otomatik olarak programa kaydedilmesi, iki haftalık bir süreyi “yurttaşlık keşfi” gezisinde geçirmeleri ve yılda belirli sayıda gönüllülük saatini tamamlamaları isteniyordu. Ancak, programın uygulanmamasını tavsiye etti.

Evet; dünya genelinde yaklaşık 80 ülkede, uygulamada büyük farklılıklar gösterse de, bir tür ulusal hizmet veya zorunlu askerlik var. Fransa’da Cumhurbaşkanı Macron, 2021 yılında 15-17 yaş arası kişiler için bir konsey veya devlet kurumunda çalışmayı da içerebilen evrensel ulusal hizmet uygulamasını başlattı. İsveç’te 2017’den beri kısmi zorunlu askerlik uygulaması var ve orduda 7 buçuk aylık hizmet gerektiriyor.

Boş bir yıl geçirmek isteyen gençlere ne olacak?

Ne Muhafazakar Parti ne de bakanlar, gençlerin üniversiteyi bitirdikten sonra seyahat etmek ya da çalışmak için bir yıl ara verip veremeyeceklerini ya da önce ulusal hizmetlerini tamamlamaları gerekip gerekmeyeceğini söyleyemediği için bu da cevaplanmamış bir başka soru.

Ordunun gençlerin akınını kaldıracak kapasitesi var mı?

Planlara göre, “en parlak ve en iyilerin” bir yıl boyunca tam zamanlı olarak siber güvenlik, lojistik veya sivil müdahale operasyonlarında yer alacağı 30.000 seçici askeri yerleştirme yapılacak. Planlar silahlı kuvvetlerin beşte birinin 18 yaşında olmasına yol açacak. Askeri yetkililer, planın zaten aşırı yüklenmiş ve yetersiz finanse edildiğini söyledikleri silahlı kuvvetlerden, zaman, kaynak ve konaklama alacağı konusunda uyarıda bulundu.