Kiralar, Grevler ve Seçim

Bu yazı 22 Ağustos 2022 tarihinde yayınlanmıştır

Brexit’ten sonra azalan iş gücü kaybı yerini, enflasyon, kira, gıda ve gaz fiyatlarının artması ile diğer pek çok soruna bıraktı.

Bu kadar karmaşanın olduğu, enflasyonun yükseldiği bir dönemde bir yandan başbakanlık yarışı ve bir yandan ekonominin gidişatı ile artan grevler, durumu olduğundan daha karmaşık hale getirmeye devam ediyor.

Geçen haftanın en çok konuşulan konularından biri Başbakan adayı Truss’ın İngiliz işçileri hakkında söylemiş olduğu “Yeteri kadar çalışmadıklarını” ima ettiği sözleri idi. İngiliz işçilerin Çin’deki işçiler kadar üretken olmadığını söylediği kitabındaki sözleri çok eleştirildi. Çalışan üreten kesimin her şeye rağmen yeteri kadar çalışmadığının söylenmesi iyi bir etki bırakmadı haliyle.

Artık neredeyse sıklıkla ve her hafta bir grev yaşanıyor. Çalışanlar aldıkları maaşın enflasyon oranın çok çok altında olduğundan ve yeteri kadar zam yapılmadığından şikayetçi. Evet, özel sektör kadar zam yapılmıyor. En doğal haklarını kullanıyorlar olmalarının dışında, haklılar da ancak anlatmak istedikleri ve almaya çalıştıkları soruna uzak kalıyor ne yazık ki. Ulaşım, özellikle Londra’da her şey demek. Herhangi bir sebeple ulaşımın aksaması tüm hayatı aksatıyor.

Gece gündüz aralıksız çalışan sistemin bir süreliğine durması ulaşımı felç ediyor. Bu da aslında tüm Transport çalışanlarının ulaşmak istediği nokta: Londra’nın Damarı olan ulaşımı durdurma eylemi, hayatı durdurma ve zorlaştırma Londra’da ki bunu anlamak zor değil çünkü buradaki yaşam masrafları tüm diğer şehirlere oranla çok daha yüksek; hem kiralar hem de artan enflasyonun vurduğu gıda fiyatları ve özellikle önümüzdeki kışın tavan yapacak olan gaz fiyatları ile yüzleşmek ve bir yandan aile geçindirmeye çalışmak gerçekten zor.

Sadece kiraların bile yüksek olması Londra’yı yaşanabilir olmaktan uzaklaştırıyor. Aile geçindirmeye çalışanların bu kadar yüksek kiralarla uğraşmaya çalışırken bir yandan yaşam standartlarını koruması da oldukça güç gözüküyor. Yapılan araştırmalardan bir tanesine göre 20-30 yaşındaki gençlerin kazançlarının büyük bir bölümünü kiraya vermelerine rağmen yeterli gelmediği için, evlerini terk etmek zorunda kalan, ya da aile yanına tekrar taşınmak durumunda kalan birçok genç yetişkin var. Çocuk kaleminde masraf olmadığı için, kazançlarının büyük kısımlarını kiraya aktarmaları oldukça doğal ancak buna rağmen geçinemediği için cinsel içerikli sitelerde hesap açmak için başvuranların sayısı da az değil. Peki neden kiralar bu kadar yüksek ve yaşamayı neredeyse etkisiz hale getiriyor?

Sorunun pek çok cevabı var aslında. Ancak ilki genellikle 1. ve 2. bölgelere talebin yoğun olmasından ziyade, buralarda talebi karşılayacak kadar yapının olmaması en büyük artış sebebi. Bir yandan gaz ve diğer faturalardaki artış devam ederken, ev sahiplerinin artan enflasyon nedeniyle evlerini olabildiğince elden çıkartmaya çalışması ve ortaya çıkan rakamların mevcut alım gücünün kat ve kat üzerinde olması, kiralık ev sayısını azaltırken, kiralık kalan evlerin de fiyatlarını artırıyor.

Bir sonraki pakette kira yardımlarının olması, geçici bir süre durumu iyileştirse de dengeleri değiştirmek için daha kalıcı adımlara ihtiyaç olacak.