Yine yeniden

Bu yazı 24 Ekim 2022 tarihinde yayınlanmıştır

Geçen hafta Başbakan Truss’ın istifası 6 haftalık dönemde almış olduğu kararlar ve mecliste yükselen sesler ile aynı zamanda yakın arkadaşı da olan Maliye Bakanı Kwası Kwarteng’i istifaya zorlaması ve Kwarteng’in henüz Bütçe Sorumluluğu Ofisi tarafından onaylanmaya fırsat bırakmadan uygulamaya koyduğu vergi indirim planının daha fazla borçlanmaya sebep olacağı için piyaslardaki büyük sterlin düşüşü ile zor günler yaşanmıştı.

Boris Johnson’dan sonra Sunak’I binlerce oy ile geride bırakan Truss;un bu kadar kısa sürede başbakanlıktan çekilmesi büyük bir şok etkisi yarattı. Özellikle ekonomi planı ile alınan kararlar, verilen sözlerden sonra gelen bu ikinci istifa aday oldukları Muhafazakar parti için de kaygan zemin oluşturmuş oldu.

Céçile Ducourtieux, “Bir kez olsun kendi partizan çıkarlarının üzerine çıkmayı ve tüm ülkenin çıkarlarını savunacak bir lider seçmeyi başarabilecekler mi?” diye sordu. Sorusu ve cevabı gündemi takip eden herkes için büyük bir soru işaretiydi aslında. Britanya’nın içinde olduğu ekonomik kaos Bretix’den bu yana devam ediyor. Bretix ile Avrupa’dan ayrılması İngiltere için ekonomik anlamda özellikle büyük bir darbe oldu. Artan gıda ve dış ticaret ürünleri, enflasyon, ipotek oranları ülkeyi sarstı. Sessiz geçen pandemiden sonra hızla artan ekonomik kriz, vergi oranları ve kalife işçilerin-çalışanların tekrar Avrupa’ya-ülkelerine dönmesi hem tedarik zincirinin hem de işçi açığının artmasına neden oldu.

Peki neydi Liz Truss’un bu kadar arkasında durduğu ekonomi planı: Kısaca yatırım yapabilecek konumda olan zengin kesimin vergileri kısılarak, daha çok yatırıma yönlendirme, ve askeri kuvvetlere destek vermeye devam ederken, kamu harcama maliyetlerini kısmak üzerineydi ancak plan ilk uygulamaya koyduğu andan itibaren hem piyasalarda hem de mecliste hızla değer kaybetti ve Truss;un istifaya olan sürecini hızlandırdı.

Yeni Maliye Bakanı Hunt ise gelir vergisi kesintisinin ve alkol vergisini dondurma kararının süresiz olarak rafa kalktığını açıkladı. Bundan sonra gelen yeni başbakanın oluştıracağı politika ile zayıflayan ekonomi canlandırılmaya çalışılacak. Peki adaylar kim?

Boris Johnson’ın tekrar döneceği konuşuluyor, hali hazırda kendisini destekleyenlerin de olduğu bir dönemde yeniden adaylığını koyabilir.

Ardından Truss’a karşı oy kaybeden Rishi Sunak ise yeniden seçimlere girmeye hazırlanıyor. Bu kez şans ondan yana olabilir. Adaylardan zirveye yakın bir isim olan Penny Mordaunt ise; İngiltere’nin ilk Kadın Savunma Bakanı. Mordaunt adını özellikle hayır kampanyalarına verdiği destek ile duyurmuştu. Yaz seçimlerinde 100 destekçiyi bir araya getirmeyi başaran Mordaunt bunu tekrar yapabilir.

Kimin başbakan olacağı henüz belli olmasa da yaz seçimindeki sorunlar kaldığı yerden devam ediyor. Enerji-akaryakıt, gıda enflasyon oranlarının son yıllara göre en yüksek seviyeye çıkması ve artan vergiler ; oluşturulabilecek iyi bir ekonomi planı ile tekrar raya sokulabilir. Henüz çok geç değil ve hala umut var.