Yapay mı yoksa Reel Varlık mı? (2)

Bu yazı 8 Şubat 2021 tarihinde yayınlanmıştır

Örnek verecek olursak, eğer isterseniz ve yeterli paranız varsa 100 kiloluk saf külçe altın alabilirsiniz. Bu yazının yazıldığı zamanda, bunun size maliyeti yaklaşık 4,6 milyon sterlin. Bu kadar yüksek miktarda altın almak çok yaygın olmadığı için, Birleşik Krallık’ta bu siparişinizi size sağlayabilecek çok az sayıda kişi (külçe tüccarları) bulunuyor. Daha sonra aldığınız bu altınları güvenli bir yerde tutabilir ve değerlerinin aynı kalmasını ya da belki de zamanla artmasını ümit edebilirsiniz.

Ya da eğer isterseniz buna benzer bir ticaret işine de girebilirsiniz. Aynı fiyata (4,6 milyon sterlin) 100 kiloluk altın alırsınız, ancak, teslimatı altı ay içinde almak için anlaşma yaparsınız. Ama henüz altınınızı teslim almadığınız için, satıcı (genellikle bir yatırım bankası) sizden küçük miktarda bir depozito bekler (yüzde 5 veya 230 bin sterlin diyelim). Buna rağmen, eğer altının değeri yüzde 10 oranında artış gösterirse, teslimatınızı hiç almadan kontratınızı borsada veya yatırım bankasına satabilir ve yüzde 200 oranında kar elde edebilirsiniz (yüzde 110’a satarsınız, yüzde 5’lik depozitonuzu geri alırsınız ve bu yüzde 5’i ikiye katlayıp yüzde 10 daha kar yapmış olursunuz; yani yüzde 200 karınız olur).

Bu, masrafların yok sayıldığı, oldukça basitleştirilmiş bir örnek. Yine de burada önemli olan nokta şu ki, yatırım bankasının hiç 100 kiloluk altını ve altı ay içinde size bu miktarda altın sağlama gibi bir niyeti olmadı. Yüzde 5 depozito ödeyen siz de hiç geri kalan yüzde 95’i ödeyip 100 kiloluk altını teslim alma beklentisinde olmadınız. Burada iki taraf da tahminde bulunup, gerçekte var olmayan “yapay” altının ticaretini yapmış oldu.

Daha önce bahsettiğim rakamların da gösterdiği gibi, altın ticaretlerinin yüzde 95- 97’si, var olmayan altınlar üzerinden yapılıyor. Bu hayali bir durum ve eğer son iki yıldaki gibi altın fiyatları büyük ölçüde artarsa, sistemdeki istikrarı bozmak için çok fazla tüccara gerek olmaz. Yatırım bankasından siparişin karşılanarak 100 kiloluk altını teslim etmesi istenir. Altın fiyatı da hızlı bir şekilde daha da artar.

Birçok kişi bu oyunu mülk üzerinden bilir ama burada “yapay” varlık yoktur. Varlık sizin elinizde olur, sahibi siz olursunuz ve altından farklı olarak, bunun üzerinden fayda sağlayabilirsiniz (mortgage). Dahası, bir külçe altının içinde yaşayamazsınız ama bir mülkün içinde yaşayabilirsiniz.