‘Ama benim çocuğum çok zeki, Otizim olabilir mi?’

Bu yazı 28 Eylül 2023 tarihinde yayınlanmıştır

Özel kliniğimde ebeveynlerin bana çoğunlukla yönelttikleri bir soru. Maalesef Otizimli bireylerin düşük IQ bilgisi doğru bildiğimiz yanlışların bir örneğidir. Diğer ‘Doğru bildiğimiz yanlışlar’ için 13 Nisan 2023 tarihinde yayınlanan yazımı okumanızı tavsiye ederim.

Ünlü bilim adamları Albert Einstein ve Isaac Newton’da Autism belirtilerinin olduğu düşünülmektedir. Hatta Crespi (2016) çalışmasında Otizimi ‘Yüksek Zeka Düzensizliği’ olarak tanımlar. Kısaca zeka ve Otizim farklı olarak değerlendirilmelidir.

Otizim heterojenliğiyle (farklı yapıda) karaktere edilir ve genellikle farklı IQ seviyesindeki farklılıklarıyla bilinir. Örneğin Rommelse et al (2015) bilimsel klinik çalışmasında, Otizim teşhisi olan bireylerin %23 düşük, %45 orta derecede ve %32 de yüksek IQ’larının olduğunu gözlemlemiştir.

Çevremizde küçük yaşta, hatta okul öncesi okumayı çözen Otizim teşhisli çocuklarımızı ve ciddi seviyedeki öğrenme zorluğu çeken otizim teşhisli çocuklarımızı gözlemlediğimizde bu durum doğal olarak toplumumuzda kafa karışıklığı yaşatmaktadır. Bu farklılığın sebebi Otizimin heterojen yapıda olması ve her bireyin işlevsel durumunu farklı etkilemesinden kaynaklanır.

Crespi (2016) araştırması sonrası bir çok bilimsel çalışmalar Otizim ve zihinsel yeteneğin pozitif korelasyonu olduğunu göstermiştir. Örneğin: Otizimli ve yüksek zeka gösteren bireylerde ortak olarak aşağıdakilerin olduğu vurgulanmıştır.

• Beyin büyüklüğü
• Hızlı beyin gelişmesi
• Geliştirilmiş sinaptik işlevler
• Artan dikkat odaklılığı

Otizimli bireylerin aşırı duyarlılığı veya tek yönlü dikkat becerisi onları bir konu hakkında odaklanmalarına ve üstün olmalarına fırsat verebilir. Bu durum doğru yönetildiğinde ise onların ilgili oldukları alanlarda başarıya götürebilir.

Otizimin zeka (IQ) durumundaki hetrojenliğinin bir dezavantajı ise ‘Maskeleme’ olarak bilinir. Maskeleme Otizimli bireylerin zaman içinde ortamlara uyum sağlamaları için geliştirdikleri bir gizleme becerisidir. Örneğin, çocuğunuz okulda hic bir otizim belirtilerini göstermeyebilir ve dışarıdan bakıldığında arkadaş çevresinin olduğu ve sosyal çevrelerde uygun davranışlar sağladığı gözlemlenebilir. Çocuğunuz zaman içinde gözlemleri ile bu becerileri edinmiştir. Fakat bütün gün maskeleme uyguladığı için eve geldiklerinde ciddi öfke krizleri geçirebilirler veya arkadaş ortamına yakından baktığınızda aslında çocuğunuzun kendi istek ve düşünceleriyle değil de uyum sağlamak için başkalarının kuralları ve yönetmesiyle ilişki kurduğunu anlayabilirsiniz.

Maskeleme kısa vadede iyi olarak gözükse de uzun vadede çocuğunuzun öz güven gelişimini ciddi etkileyebilir. Yüksek zeka (IQ) bireylerinde ise gözlemleme ve öğrenme ve öğrendiğini uygulama becerileri güçlüdür ve bu onları gizleme konusunda daha avantajlı hale getirir. Maskeleme becerisi güçlü olan çocukların okullarda yaşadıkları zorlukların fark edilmesi ve doğru yönlendirilmesi güçlenir.

Sevgi ve sağlıkla…

Dr Gozde Arslan

www.blueorchidcounselling.com