Başbakan Yardımcısı Angela Rayner, Cuma günü açıklayacağı kapsamlı reform planıyla, zengin bölgelerdeki belediye vergilerini artırarak, daha fazla kaynağın ihtiyaç sahibi kuzey şehirlerine aktarılmasını hedefliyor.
Rayner, kamu hizmetlerinde eşitliği sağlamak amacıyla, yerel yönetim fonlarının merkezi hükümetten daha adil bir dağılımını öngören “ilerici” bir yeniden yapılandırma planını duyuracak. Bu kapsamda, yoksul bölgelerde yaşayanların daha yüksek belediye vergisi ödemesine rağmen düşük kalitede hizmet almasının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Yeni formüle göre, belediyelere ayrılan merkezi hükümet kaynakları; nüfus yoğunluğu, yoksulluk seviyesi ve yaş profili gibi yerel ihtiyaçlara göre belirlenecek. Hükümet, mevcut sistemin ihtiyaçlarla bağlantısının “kopmuş” olduğunu belirterek, bu reformun özellikle hizmetleri kısıtlamak zorunda kalan belediyelerin yeniden toparlanmasına olanak tanıyacağını ifade etti.
Rayner, özellikle kuzey şehirlerinde yaşayanların, daha az hizmet almalarına rağmen, Londra gibi güneydeki zengin bölgelere kıyasla yüzlerce sterlin fazla belediye vergisi ödediğine dikkat çekti. Örneğin, Hartlepool’da üç odalı bir evin belediye vergisi, Westminster’daki on odalı 80 milyon sterlinlik bir malikaneden daha yüksek.
The Times’ta yer alan habere göre yeni sistem kapsamında, hükümet hibeleri, tüm bölgelerin benzer belediye vergisi oranlarına sahip olduğu varsayılarak yeniden hesaplanacak. Bu da, başta Londra ve çevresi olmak üzere, zengin bölgelerdeki belediyelerin gelirlerinde ciddi düşüşler yaratabilir. Bu durum, söz konusu belediyeleri vergi artırmaya ya da hizmet kesintilerine zorlayabilir.
Hükümet, söz konusu belediyelere yönelik koruma önlemleri alınacağını belirterek, gelir kayıplarına üst sınır getirileceğini, geçiş dönemi desteği sağlanacağını ve kırsal ve kıyı bölgeleri için ek kaynak tahsis edileceğini bildirdi.
Maliye Bakanı Rachel Reeves ise, belediyelerin vergi artışı için hâlâ yıllık %5 sınırına tabi olacağını, bu sınırın aşılması için halk oylamasına gidilmesi gerektiğini vurguladı. Ancak, daha önce düşük vergi oranlarına sahip bölgelerin ek artış izni taleplerine olumlu yaklaşılabileceği sinyali verildi.
Reformlar Kutuplaşmaya Neden Olabilir
Yerel yönetimden üst düzey bir yetkili, planların “derin bir bölünmeye” yol açacağını ve ciddi kazananlar ve kaybedenler yaratacağını belirtti. Kırsal bölgelerdeki pek çok belediye, kaynakların yoksul şehir bölgelerine aktarılmasından endişe duyuyor.
Mali Araştırmalar Enstitüsü’nden (IFS) David Phillips, reformların uzun süredir geciktiğini belirtti:
“Yeni sistem, örneğin Midlands ve kuzeydeki şehirlerin fayda göreceği, ancak Westminster ve Wandsworth gibi geleneksel olarak düşük vergi oranlarına sahip zengin bölgelerin kaybedeceği anlamına geliyor.”
Phillips ayrıca, Hertfordshire, Surrey, Buckinghamshire, Wokingham ve Oxfordshire gibi bölgelerin de olumsuz etkilenebileceğini vurguladı.
Hükümet: “Hizmette Eşitlik Amaçlanıyor”
Konut, Topluluklar ve Yerel Yönetim Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, mevcut sistemin “bazı belediyelerin temel hizmetleri bile sunmakta zorlandığı” bir yapı yarattığı belirtildi.
Yeni sistemin, “güçlü vergi tabanlarına sahip bölgelerin ödüllendirilmesini önleyeceği” ve “tarihsel olarak zor kararlar almak zorunda kalan belediyeler için daha adil” bir yapı sağlayacağı ifade edildi.