The Race

Bu yazı 15 Ağustos 2022 tarihinde yayınlanmıştır

İngiltere, hem 1935’ten bu yana en sıcak günlerini yaşarken, hem de 27 yılın en büyük faiz artırımı, ekonomik krizi ve grevlerle başetmeye çalışyor. Başbakan Boris Johnson yıllık izinini için tatildeyken, kamouyu ise sorunlarının çözümününü; başroldeki iki başbakan adayında arıyor.

Önde gelen adaylar arasında kalan son iki isim olan Truss ve Sunak’a 5 Eylül’de yapılacak Başbakanlık seçiminden önce , geçtiğimiz hafta yapılan açık oturumda dikkat çeken sorular yöneltildi. Truss’ın daha önce söylemiş olduğu kısmen ayrımcı sözleri ile Sunak’ın Johnson’ı istifaya sürekleyen sürecin başında ilk istifa verenlerden biri olmasına istinaden sorulan sorulara zor anlar yaşatmıştı.

Ancak asıl zorlayan: artan krizin ve yükselen ekonomik fiyatların tek çözüm kaynağı olarak görülen Oxford Ekonomi mezunu 2 başbakan adayının, hazırladıkları ekonomi paketlerini açıklamaları oldu. Şimdiye kadarki en yüksek rakamlara ulaşmış olan enerji faturalarının ekim ayında daha da artacağı öngörülüyor. Buna göre de muhtemel başbakanların planlarının; uzun vadeli ekonomik büyümeyi yakalayabilmeleri için, uzun vadeli bir ekonomik stratejiye dayandırmaları şart.

Truss’ın uzun dönemli yapmış olduğu ekonomik planı: Küçük işletmeleri destekleyerek, ekonomiyi canlandırmak, vergi indirimleri sağlamak, kamu sektöründe kısıtlamaya giderek fazla giderleri kesmek. Ancak Trauss’ın bu planına istinaden Ekonomi Profesörü John Reenen’e göre; fazla yapılan indirim ve yardımların talep ve arz dengesini artırarak gene bir enflasyona yol açabileceği görüşünde.

Öte yandan Truss yaptığı açıklamalarda: 1.800 sterlin vergi indirimi sağlayacağını, ancak ulusal geçim ücretiyle tam zamanlı çalışan birine yalnızca 59 sterlin ve emeklilere ise “herhangi bir şey” veremeyeceğini söylemesi ve üstelik Financal Times’a yaptığı açıklamalarda: Görevinin sadaka dağıtmak değil iş yükünü azaltmak olduğunu belirtmesi tepki çekmişti. Ancak gine de işletemelere yapılacak olan vergi kesintileri durgunluğu azaltarak, büyümeye teşvik edebilir. 2023’ün başında Ukranya durumuna istinaden enerji ve gıda fiyatları normale dönebilir.

Sunak’ın uzun dönemli planında ise, şansölye iken kullandığı formülün aynısı var. Yani, enerji faturalarında indirimler ve belediye vergilerinde kesintiler gibi şeyler yoluyla doğrudan yardım yapılabilmesi. Özellikle ilk 6 ay içinde öncelikle işçilerin maaşlarının ödenmesi üzerine kurulu bir planı yürüteceğini,eğer işçi saatlerinde azalma olursa maaşlarının hem devlet hem de işveren tarafından karşılanacak ölçüde giderileceğini planına dahil etti.

Ayrıca ekim ayında hanelere £400’lük indirim yapılması da söz konusu. Yardım paketlerinin halk adına daha çok öne çıktığı bir plan. Ancak küresel istikrarsızlık nedeniyle enflasyon %13’ün üzerine çıkarsa o zaman ekonomi durgunlaşıp, personel azaltmaya kadar giden sürece girilmesi muhtemel bir sonuç doğurabilir.

Aslında genele bakıldığında yapılan her plan farklı bir noktadan destek olmayı amaçlıyor ekonomiye, ancak küresel dünya düzenindeki gelişmelerin sonucu olarak ülkelerin sürüklendiği yer, sunulan planlarında, atılan adımlarında kaderini belirliyor.