İngiltere gündemindeki skandal

Bu yazı 12 Ocak 2024 tarihinde yayınlanmıştır

İngiltere, Epstein’e “sapık adası” Little St James’e götürülen doğrusu kandırılarak kaçırılan çocuk yaştaki kızların aralarında işadamı Richard Branson ve Prens Andrew’ın da bulunduğu ünlülere servis edildiği skandalıyla çalkalanıyor. Benim sözünü etmek istediğim skandal ise uygarlığımızda bir dönüm noktası olabilecek Post Office’in Horizon IT skandalı…

Post Office Genel Müdürlüğü, Horizon adlı hatalı Fujitsu muhasebe yazılımının şubelerde para yokmuş gibi göstermesi üzerine 1999-2015 arasında 736 postane şube müdürü hakkında suç duyurusunda bulunmuş ve hırsızlıktan ceza almalarını sağlamış. Bu davalar adliyelerde sonlanmamış, pek çok dramatik sonuçlar da doğurmuş. Suçlanan pek çok şube müdürü ekmek teknesini yitirmiş, ailesini kaybetmiş ve bilinen dördü de yaşanılanlara dayanamayıp intihar etmiş. İşin belki de en dramatik yanı bu süreçte mağdurlardan gelen “bu işte bir yanlışlık var. Horizon programı denetlensin!” çığlıkları da dönemin Post Office genel müdürü Paul Vennells tarafından dikkate alınmamış.

Neyse ki iyi ki biz gazeteciler varız. Computer Weekly’den Karl Flinders ve serbest çalışan Nick Wallis, Horizon hikayesini yıllarca takip ederek yazıya dökünce asıl suçlunun yazılım olabileceği düşünülmeye başlanmış. Computer Weekly’nin 2009’dan bu yana Horizon hakkında, çoğu Karl Flinders’in kaleme aldığı 350 hikaye yayınladığını da aktaralım.

Bu arada benim de zevkle izlediğim ITV’nin hit draması “Mr Bates vs The Post Office”, Horizon IT skandalı sonucunda yüzlerce postane şube müdürünün haksız yere yargılandığı hikâyeyi kamuoyunun geniş öfkesine taşıdı. Aktör Toby Jones’un yardımcı şube müdürü Alan Bates rolünü üstlendiği dört bölümlük dramanın yayınlanmasının ardından Londra Polisi ilk kez postanedeki “potansiyel dolandırıcılık suçlarını” incelemeye başladı.

Bütün bunların ötesinde olayın mağdurlarının “Postaneler için Adalet Birliği” adı altında bir araya gelerek 2018’de genel merkeze karşı toplu dava açması ve 2020’de bir kamu soruşturması başlatılmasıyla birlikte skandalın gündeme oturması da sağlandı.

Şimdi gözler hükümetin atacağı adımda… Hükümet ve Post Office, onca yıl mağdurların çağrılarına neden kulak tıkadığını tartışmak yerine mağdurlara ödenecek tazminatlarda topu teknoloji şirketi Fujitsu’ya atma derdinde. Adalet Bakanı Alex Chalk, geçen hafta Posta Ofisi Bilgi Teknolojisi skandalına olası çözümleri tartışmak üzere üst düzey yargıçlarla bir araya geldi. Bakan, adaletin bir an önce tecelli edeceğini söylese de sorun çeyrek asıra merdiven dayamış durumda.

Ulusal basına göre de bu skandal, İngiltere’nin modern çağda gördüğü en büyük hukuksal haksızlıklarından biri olmaya aday. Öte yandan Post Office eski genel müdürü Paul Vennells’in Kraliçe’den aldığı Commander of British Empire (CBE) ünvanını iade etmesi için toplanan imza bir milyon sınırını aştı. Post Office’in Horizon IT skandalı gösterdi ki, artık suçlu ararken cansız ve ruhsuz da olsa teknolojiyi hesaba katmazsak asıl suçlu biz olabiliriz.

***

Bilim kurgu filmlerinde izlenebilecek bir başka garip haber de Aralık’ın son haftasında ABD’den geldi. New York Post gazetesinin haberine göre, 2021’de, Austin kentindeki bir Tesla fabrikasında, bir yazılım mühendisinin “arızalı” robotun saldırısına uğradığı ortaya çıktı. Mühendis Türk olsaydı eminim ki “Arıza mısın kardeşim?” diye bağırırdı.

The Information internet sitesine konuşan fabrikadaki görgü tanıkları, üretim alanında alüminyum araba parçalarını taşımak için tasarlanan robotun metal pençelerini sıkıştırdığı mühendisin sırtına ve koluna batırarak yaraladığını söylemişler. Tanıklara göre, mühendisin robottan kurtulmaya çalıştığı sırada diğer bir çalışan da robot görmeden “acil durdurma” tuşuna basmayı akıl etmiş.

Sanırım bu tür haberleri daha çok duymaya başlayacağız, kimbilir belki de cansız ve ruhsuz zanlıları mahkemelerde sanık sandalyesinde, robot hakimlerin karşısında göreceğiz.