Çocuk Gelişiminde İletişimin Rolü: Etkili Soru Sorma Teknikleri

Bu yazı 26 Ağustos 2024 tarihinde yayınlanmıştır

Çocuklarınızla anlamlı ve derinlemesine bir iletişim kurmak, onların duygusal, bilişsel ve sosyal gelişimlerini desteklemek açısından son derece önemlidir.

Ebeveynlerin çocuklarıyla kurduğu bu diyalogların niteliği, çocuğun sağlıklı bir benlik algısı geliştirmesi, empati kurma becerisi kazanması ve güvenli bağlanma ilişkileri kurabilmesi açısından kritik bir rol oynar. Çocukluk döneminde ebeveynler tarafından yöneltilen soruların niteliği ve içeriği, bu süreçlerin şekillenmesinde belirleyici olabilir.

Çocuklarla yapılan konuşmalar, onların dünyayı anlama biçimini etkiler. Ancak, her soru çocuğun gelişimine aynı şekilde katkı sağlamaz. Açık uçlu, düşündürücü ve duygusal farkındalık sağlayan sorular, çocuğun eleştirel düşünme becerilerini geliştirir ve duygusal zeka (EQ) düzeyini artırır. Faber ve Mazlish (2012) bu tür soruların, çocukların düşüncelerini ifade etmelerine ve ebeveynleriyle güçlü bir bağ kurmalarına olanak tanıdığını belirtmektedir.

Hangi Sorular Sorulmalı?

1. Günlük Yaşantı Hakkında Sorular:
   • Bugün seni en çok mutlu eden şey neydi? Bu tür sorular, çocuğun gün içerisindeki olumlu deneyimlerine odaklanmasını sağlar. Pozitif psikoloji literatürü, bu tür pozitif geri bildirimlerin, çocukların yaşam doyumunu artırabileceğini göstermektedir (Seligman, 2002).
2. Duygusal Farkındalık Soruları:
   • Bugün kendini nasıl hissettin? veya Seni endişelendiren bir şey oldu mu? Çocuğun duygularını ifade etmesine olanak tanır. Gottman ve Declaire (1997), duygusal farkındalığı teşvik eden bu tür soruların, çocukların duygu düzenleme becerilerini geliştirdiğini öne sürmektedir.
3. Empati Geliştiren Sorular:
   • Arkadaşlarınla oynarken, birisi üzgün görünüyordu mu? gibi sorular, empati kurma becerisini geliştirir. Eisenberg ve Strayer (1987), empati odaklı soruların, çocukların başkalarının duygularını anlama ve onlara uygun tepkiler verme becerisini geliştirdiğini bulmuştur.
4. Hayal Gücü ve Yaratıcılığı Teşvik Eden Sorular:
   • Eğer süper güçlerin olsaydı, ne yapardın? Bu tür sorular, çocuğun yaratıcılığını ve hayal gücünü teşvik eder. Vygotsky (1978) yaratıcılığın çocuk gelişiminde önemli bir rol oynadığını ve bu tür soruların, çocukların problem çözme becerilerini geliştirdiğini belirtir.
5. Gelecek Hakkında Sorular:
   • Büyüyünce ne olmak istersin? veya Bir gün nereye seyahat etmek istersin? Bu sorular, çocukların hedef belirleme ve geleceği planlama becerilerini geliştirir. Bandura (1997), bu tür geleceğe yönelik soruların, çocuğun kendine olan güvenini ve başarma arzusunu artırabileceğini öne sürmektedir.

Ebeveynlerin Dikkat Etmesi Gerekenler

Ebeveynlerin çocuklarına soru yöneltirken dikkat etmeleri gereken birkaç kritik nokta vardır. Öncelikle, soruların yönlendirici veya baskılayıcı olmaması önemlidir. Çocukların kendi düşüncelerini özgürce ifade edebilecekleri bir ortam yaratılmalıdır. Ayrıca, çocukların verdikleri yanıtların eleştirilmemesi, aksine bu yanıtların değerli olduğu hissettirilmelidir. Rogers (1961) bu tür bir koşulsuz olumlu kabulün, çocukların öz-değer ve özgüven gelişimi üzerinde olumlu etkileri olduğunu belirtir.

Sevgiyle kalın!

Melike Barış

Psikolog ve Gottman Çift Terapisti

Website: www.melikebaris.com

Instagram: www.instagram.com/psikolog_melikebaris/

 

Referanslar

• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: W.H. Freeman.
• Eisenberg, N., & Strayer, J. (1987). Empathy and its Development. Cambridge University Press.
• Faber, A., & Mazlish, E. (2012). How to Talk So Kids Will Listen & Listen So Kids Will Talk.
• Gottman, J., & Declaire, J. (1997). The Heart of Parenting: Raising an Emotionally Intelligent Child. Simon & Schuster.
• Rogers, C. R. (1961). On Becoming a Person: A Therapist’s View of Psychotherapy. Houghton Mifflin.
• Seligman, M. E. P. (2002). Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment. Free Press.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Harvard University Press.