Emekli olmak mı, yeniden yapılanmak mı? (2)

Bu yazı 29 Nisan 2024 tarihinde yayınlanmıştır

İnsanlar, “ne zaman emekli olacaksın?” diye soruyor. Ben de esprili bir şekilde şöyle cevap veriyorum: “Bir, iki kere oldum ve çok sıkıcıydı.”

Emekli olmanızı değil, yeniden yapılanmanızı tavsiye ederim. Hayatınızın işini, görevinizi hiç bırakmamanız gerekiyor. Sebepleri de şöyle: Ortalama yaşam süresi giderek uzuyor ve çalışmayı bıraktıktan sonra bir şeyler yaparak doldurmanız gereken yıl sayısı artıyor. Aktif ve üretken olmanın hissettirdiği şeylerin yerini ne tutabilir? İşe yarar biri olmanın ve iyi işler yapmanın?

Doksanlı yıllarda yayınlanan popüler “The Sopranos” dizisinin bir bölümünde, Tony Soprano, emekli olmak istediğini söyleyen bir gangsterle konuşuyor. Sinirli bir şekilde şöyle diyor: “Nesin sen? Hokey oyuncusu mu?” Çalışma hayatlarını sona erdirmeyi düşünen gerçek insanların, kırık parmaklar veya fiziksel olarak zarar görmekle ilgili endişelenmesine gerek yok. Ancak, kaybedecek başka şeyleri var: Gelir, amaç ve belki de en önemlisi, artık yararlı biri olmamak.

Bazıları çalışmayı hiç bırakmaz. 89 yaşındaki Giorgio Armani, moda evinin CEO’luğunu yapmaktan vazgeçmiyor. İtalya’nın en zengin ikinci adamı olması, iş etiğine bir zarar vermiyor. Warren Buffett’in Berkshire Hathaway’deki uzun süreli iş ortağı Charlie Manger, geçen yıl 99 yaşında ölene kadar, yatırım konusunda güç merkezi olan firmada çalıştı. Zaten Buffett’in kendi de 93 yaşında.

Armani, Buffett ve Manger gibi insanlar, gerçekten sıra dışı ama ilerlemiş yaşta çalışmaya olan bağlılıkları kendilerine özgü bir şey değil. 2024 yılında yapılan bir ankete göre, katılımcıların yaklaşık üçte biri, hiç emekli olmayabileceklerini söyledi. Bu şekilde konuşanların çoğu, tam zamanlı bir işi bırakmayı karşılayamayacaklarını belirtti. Özellikle de enflasyon, emeklilik maaşlarını eritirken. Yine de çalışmayı bırakabilecek şanslı kişilerden olduğunuzu varsayalım. Bunu yapabilir misiniz?

İş ve hayat yolu eskiden oldukça tahmin edilebilirdi. Kişi, çalışarak kariyer merdivenini tırmanırdı ve her adımda da daha çok statü ve maaş elde ederdi. Ya da küçük bir işletme ya da şirket sahibi olurdu. Sonra, 60’lı yaşlarının başlarında, bir Cuma akşamı, bir emeklilik partisi düzenleyip hediye alırdılar. Belki bir saat. Hepsi bu kadardı…

Ertesi gün geldiğinde toplantıların, hedeflerin ve görevlerin dünyası geride kalıyor. Emekli olan kişiler eğer yerinde duramayan biriyse golf oynamaya veya torunlarının bakımına yardım etmeye başlarlardı.

Eğer daha sakin kişilerse de bulmaca, puzzle ve televizyona yönelirlerdi. Zihinsel hareketliliğin depresyona, diğer mental sorunlara ve bilişsel hastalıklara iyi gelme eğilimi olduğu biliniyor. Teknoloji sektöründe birçok kişi, genç nesle yer açabilmek için, tavsiye edilen en erken zamanda emekli oluyor. Bu alandaki üstünlüklerini koruyabilmelerinin gerçekçi olmadığını biliyorlar. Yine de emekli olmak, artık sahnenin merkezinde olmamak anlamına geliyor.

İş özgürlüğü size çok zaman kazandırıyor ama sizi kenara itiyor. Oyunun dışında kalıyorsunuz. İşler değişti. Ortalama yaşam süresi artmaya devam ediyor. Hayatın ilerleyen dönemlerinde emekli olduktan sonra yaşlanmak, anlamsız bir hayatın sıkıcılığını yaşamak zorunda olunduğu anlamına gelmiyor. 32 yıl sonra emekli olan bir avukat, zamanını fotoğraf çekerek ve antika pazarlarında gezerek değerlendirebilir. İşi özlemeniz ve amaçsızlık duygusuna kapılmanızın gereği yok. Eskiden hastanede yönetici olan biri, sağlık alanında hayır işleri yapan bir vakfa katılabilir, eğitim verebilir ve zaman zaman yerel kliniklere yardımcı olabilir. Öz değer ve kişisel gelişim birçok şekilde elde edilebilir. Buna gönüllü olmak ve akıl hocalığı yapmak da dahil.

Ancak, bunların herhangi biri, aksiyonun bir parçası olduğunuz hissinin yerini tutabilir mi? İş ve toplantılar yapmasanız da sergilerde, oyunlarda ve pilates sınıflarında boy gösterebilirsiniz. Hobiler, birçok kişi için harikadır ama bazıları için anlamsız ve hatta biraz utanç verici olabilir. Çünkü, kendini faydalı hissetmek, ilgili olmak ve ilgi çekmek önemlidir. Kariyerin başında hissedilenlerden çok daha düşük dozlarda olsa da heyecan hissetmek, yaşlanma karşıtı bir ilaç görevi görebilir. Biri ne zaman Armani’ye emekli olup kariyerinin meyvelerini yemeyi önerse, “kesinlikle hayır” cevabını alır. Belli ki, işin günlük koşuşturmalarının bir parçası olmak, her dosyaya imza atmak ve tasarım, ona enerji veriyor.

90’lı yıllardan popüler bir televizyon dizisi olan Seinfield’da, Jerry, orta sınıf Amerikalı bir çift olan ebeveynlerini ziyaret eder. Emekli olunca Florida’ya taşınmışlardı. Öğle vakitlerinde akşam yemeğine oturduklarında, şöyle isyan etmişti: “Sadece birkaç dolar tasarruf etmek için kendime saat 4.30’da zorla biftek yedirmeyeceğim!” Son olarak, kişisel bir not. Daha önce, zorunda olduğum için değil, istediğim için çalıştığımı söylemiştim. Bu, uzun yıllardır böyle. Tabii ki daha çok tatil yapıp daha çok ara veriyorum ama sevdiğim ve keyif aldığım şeyleri yaparken heyecanlı ve yararlı hissediyorum

. Ayrıca uzun yıllardır egzersiz yapıyorum ve fitim. Ancak, iki yıl önce Covid sonrasında biraz aşırıya kaçtım. HIIT olarak bilinen yüksek yoğunluklu antrenmanların yapıldığı bir sınıfa katıldım. Şu anda haftada 2-3 kere gidiyorum. Artık daha çok enerjim var, daha odaklıyım ve 25 yıl öncesine göre daha canlı hissediyorum. Emekli olmak mı? Hayır, teşekkürler.

—

Retire? Or rewire?
People asked me ‘when will you retire?’. I answered- with humour- ‘ I did that once or twice, and it was boring’. So now I suggest you should not retire- just rewire.

You should never quit your life work- your mission. And these are the reasons.
Life expectancy is getting longer and there are more and more years that need to be filled with content after you stop working. What can replace the feeling that you are active and productive? Useful, and doing good?

In an episode of “The Sopranos”, the popular TV series that aired in the 90s, Tony Soprano talks to a gangster who tells him he wants to retire. Tony answers irritably: “What are you, a hockey player?”.

Real people who are considering ending their working lives don’t have to worry about broken fingers or other physical harm. But they do have to deal with the loss of other things: income, purpose, and perhaps most painful – ceasing to be relevant.

Some just won’t stop working. 89-year-old Giorgio Armani refuses to give up his role as CEO of his fashion house. The fact that he is the second richest man in Italy does not harm his work ethic. Charlie Manger, Warren Buffett’s longtime business partner at Berkshire Hathaway, has worked at the investment powerhouse until he died late last year at the age of 99. Buffett himself is already 93 years old.

People like Armani, Buffett or Manger are indeed exceptional, but their adherence to work at an advanced age is not unique. In a 2024 survey, nearly one in three people said they may never retire. Many of those who answered this way said that they simply could not afford to give up a full-time job, especially when inflation eats away at already paltry State pension payments. But lets suppose you are among the lucky ones who can choose to finish working. Should you do it?

The work and life path used to be quite predictable. A person will have worked their way up the career ladder, with each step gaining greater status and salary. Or run a small self employed business or company. Then, in their early 60s, they had a retirement party on some Friday afternoon, maybe also got some nice retirement gift in the form of a watch, and that was it.

The following day, the world of meetings, goals and tasks began to fade. If they were a person who finds it difficult to sit still, they could start playing golf, bridge or helping with the grandchildren. If not, they turned to crossword puzzles, TV and a blanket.

Although it is known that intellectual stimulation tends to ward off depression and other mental issues, and cognitive disorders. in the technology sector many retire at the earliest recommended time to make room for the younger generation, recognizing that it will not be realistic to maintain their edge in the field. Still, retiring means leaving center stage. The freedom from work does give you all the time in the world, but tends to push you to the sidelines, since you are already out of the game.

Things have changed. Life expectancy is still growing. But getting older in the later years after retirement does not require falling into boredom or a meaningless life. A lawyer who retired after 32 years can start dividing his time between photography and wandering through antique markets. There is no need to miss work or suffer from a sense of aimlessness. A former hospital executive can join a medical charitable foundation , teach, or help out at the local clinic from time to time. Self-worth and personal growth can come from many places, including volunteering or mentoring.

But can any of that really be a substitute for feeling like you’re part of the action? Your diary Can be empty of chores and meetings, and still flourish as a consumer of exhibitions, plays and Pilates classes. Hobbies are a great thing for many, but others may find them pointless and even a little embarrassing.

This is because it is important to feel useful, interested and interesting. And excitement, even in significantly lower doses than those felt earlier in the career, may serve as an anti-aging drug. Every time someone advises Armani to retire and enjoy the fruits of his career, he replies “absolutely not”. Instead, he is clearly energized by his involvement in the day-to-day running of the business, signing off on every document and design

In “Seinfeld”, another famous TV show from the 90s, Jerry goes to visit his parents, a middle-class American couple who moved to Florida when they retired. When they sit down to eat dinner at noon, he protests: “I won’t force-feed myself a steak at 4:30 p.m. just to save a few dollars!”.

Finally, on a personal note- I have said before that I am now working because I want to, and not because I have to. This has been so for many years. Sure- I take far more breaks and holidays, but feel excited and useful doing things I love and enjoy. I have also been exercising and kept fit for many years. But two years ago- after Covid- I went radical. I joined a HIIT (High Intensity Interval Training) class. Now 2-3 times a week. And now feel I have more energy, focus and feel more alive than I did 25 years ago.

Retire? No thank you.