Travma Tepkileri İlişkilerinizi Nasıl Etkiliyor?

Bu yazı 29 Nisan 2024 tarihinde yayınlanmıştır

Travma, yaşadığımız olayların bizi derinlemesine etkilediği, uzun süreli psikolojik yankılar yaratabildiği bir deneyimdir. Peki bu derin ve bazen görünmez yaralar, kişisel ilişkilerimizi nasıl etkiler?

Travma, bireylerin hayatlarında derin ve gözle görülmez izler bırakabilir. Bu psikolojik etkiler, kişisel ilişkiler üzerinde de ciddi sonuçlar doğurabilir. Travma sonrası yaşanan bazı yaygın tepkiler ve bu tepkilerin ilişkilere olan etkileri incelendiğinde, travmanın ne kadar kapsamlı ve çeşitli yollarla ilişkileri şekillendirebileceği görülür.

Yaygın Travma Tepkileri ve İlişkilere Etkileri:

• Aşırı tetikte olma ve duygusal tepkiler: Travma, bireyin tehditlere karşı hassasiyetini artırabilir ve partnerin nötr davranışlarını yanlış yorumlamasına neden olabilir. Bu durum öfke patlamaları, savunmacı tutum veya başkalarına güvensizlik şeklinde ortaya çıkabilir (Courtois & Ford, 2013). Araştırmalar, travma mağdurlarının partnerlerine karşı %50 daha fazla öfke patlaması yaşadığını ve %30 daha az güvendiğini gösteriyor (Walker et al., 2015).

• Geri çekilme ve duygusal kopukluk: Başa çıkma mekanizması olarak, travma yaşayan bireyler duygusal savunmasızlık veya yeniden travmatize olma korkusuyla ilişkilerden geri çekilebilir. Bu durum, partner tarafından yakınlık eksikliği veya duygusal ulaşılamama olarak algılanabilir (Herman, 1992). Bir çalışmada, travma mağdurlarının partnerleriyle %40 daha az duygusal yakınlık yaşadığı ve %20 daha fazla sosyal izolasyon yaşadığı bulunmuştur (Brewin et al., 2000).

• İletişim problemleri: Travma, duyguları etkin bir şekilde ifade etmeyi ve ihtiyaçları açıkça iletişim kurmayı zorlaştırabilir. Bu durum yanlış anlaşılmalara, hayal kırıklığına ve ilişki içinde çatışmalara yol açabilir (Hughes & Bailey, 2001). Travma mağdurlarının %60’ı iletişim problemleri yaşadığını ve %40’ı partnerleriyle çatışma yaşadığını bildirmektedir (O’Farrell & Holmes, 2015).

• Kontrolcü davranışlar: Güvende hissetme ihtiyacıyla, travma mağdurları durumlara veya partnerlerine karşı kontrolcü davranmaya çalışabilirler. Bu durum, partneri kısıtlayabilir ve güven duygusunu zedeleyebilir (Pearlman & Saakvitne, 1995). Araştırmalar, travma mağdurlarının partnerlerini kontrol etmeye %70 daha fazla meyilli olduğunu gösteriyor (Dutton & Painter, 1993).

Travma Tepkilerini Yönetmek için Stratejiler:

• Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve Göz Hareketi Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) gibi kanıta dayalı terapiler, travmanın işlenmesine, sağlıklı başa çıkma mekanizmalarının geliştirilmesine ve iletişim becerilerinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir. BDT ve EMDR tedavisi alan çiftlerin %70’i ilişkilerinde iyileşme yaşadığını bildirmektedir (Foa & Rothbaum, 2000).

• Güven ve güvenlik inşa etmek: İlişki içinde güvenli ve destekleyici bir ortam oluşturmak çok önemlidir. Bu, aktif dinleme, duyguların onaylanması ve güvencenin sağlanması ile gerçekleşir. Güvenli ve destekleyici bir ortamda yaşayan travma mağdurlarının iyileşme süreci %30 daha hızlı olmaktadır (Gabbard et al., 2005).

• İletişim becerilerini geliştirmek: Etkili iletişim tekniklerini öğrenmek, çiftlerin ihtiyaçlarını ifade etmelerine, sınırlar koymalarına ve çatışmaları yapıcı bir şekilde çözmelerine yardımcı olabilir. Etkili iletişim becerilerini geliştiren çiftlerin %60’ı ilişkilerinde daha fazla memnuniyet yaşadığını bildirmektedir (Gottman & Gottman, 2007).

• Destek ağı oluşturmak: Travma mağdurlarını destekleyici arkadaşlar, aile üyeleri veya destek grupları ile bağlantıya teşvik etmek, aidiyet duygusu ve anlayışı sağlayabilir. Destekleyici bir ağa sahip olan travma mağdurlarının iyileşme süreci %20 daha kısa sürmekte ve ilişkilerinde %40 daha fazla memnuniyet yaşamaktadırlar (Saakvitne et al., 2006).

Çözümlenmemiş travma, kişinin sağlıklı ilişkiler kurma ve sürdürme kapasitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Araştırma bulguları, travma tepkilerinin öfke patlamaları, duygusal kopukluk, iletişim sorunları ve kontrolcü davranışlar gibi ilişki sorunlarına yol açtığını göstermektedir. Ancak profesyonel yardım almak ve yukarıda belirtilen stratejileri uygulamakla, travma yaşamış kişiler sağlıklı ilişki modelleri geliştirebilir ve tatmin edici ilişkiler kurabilirler.

Referanslar
• Brewin, C. R., Andrews, B., & Valentine, J. D. (2000). Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma-exposed adults. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(5), 748-766.
• Courtois, C. A., & Ford, J. M. (2013). Treatment of complex PTSD: A relational approach. Guilford Publications.
• Dutton, D. G., & Painter, S. L. (1993). Patterns of coercive control in intimate relationships. Journal of Interpersonal Violence, 8(3), 289-317.
• Foa, E. B., & Rothbaum, B. O. (2000). Treating the trauma of rape: Cognitive-behavioral therapy for PTSD. Guilford Publications.
• Gabbard, G. O., Gunderson, J. G., & Westen, D. (2005). Personality disorders and psychotherapy. American Psychiatric Publishing.
• Gottman, J. M., & Gottman, J. S. (2007). The seven principles for making marriage work. Three Rivers Press.
• Herman, J. L. (1992). Trauma and recovery. Basic Books.
• Hughes, M., & Bailey, J. (2001). Working with survivors of childhood sexual abuse: A treatment manual. Guilford Publications.
• O’Farrell, W. T., & Holmes, W. M. (2015). The impact of trauma on intimate relationships. In J. H. Harvey & M. J. Brewin (Eds.), The handbook of trauma and mental health (pp. 403-422). Routledge.
• Pearlman, V. D., & Saakvitne, K. W. (1995). Trauma and the therapeutic alliance. Routledge.
• Saakvitne, K. W., Pearlman, L. A., & Abramson, L. Y. (2006). Attachment theory and research: Current directions and future goals. Journal of Family Psychology, 20(1), 126-137.
• Walker, E. A., Brewin, C. R., & Andrews, B. (2015). The long-term effects of trauma on intimate relationships: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 40, 92-109.

Sevgiyle kalın!
Melike Barış
Psikolog ve Gottman Çift Terapisti

Website: www.melikebaris.com
Instagram: www.instagram.com/psikolog_melikebaris/