Prof. Dr. Sirkeci: Göçmen politikaları trajediyi büyütüyor

Prof. Dr. İbrahim Sirkeci göçmenlik karşıtı tedbirlerin ve sınırları güçlendirme politikalarının sadece ve sadece trajediyi büyüttüğü, maliyet olarak da yapılabilecek pozitif her şeyden daha masraflı olduğunu söyledi.

Regent’s Üniversitesi’nde Ria Financial Ulus Ötesi Çalışmalar ve Pazarlama Profesörü ve Regent’s Ulus Ötesi Çalışmalar Araştırma Merkezi’nin direktörü Prof. Dr. İb­rahim Sirkeci göç ve nüfus üzerine çalışmalarıyla uluslararası alanda tanınıyor.

Prof. Dr. Sirkeci sorularımızı şöyle yanıtladı:

– Ağustos’un son haftası Atina’da 5. Uluslararası göç kon­feransını gerçekleştirdiniz. Kon­ferans hakkında bilgi verebilir misiniz?

– TMC2017 kısa adıyla andığı­mız bu konferans alandaki en bü­yük akademik toplantıların başında geliyor. Dünyanın dört bir yanından akademisyen, siyasetçi, gazeteci, sanatçı 400’den fazla katılımcı ile muazzam bir toplantı gerçekleştir­dik. 4 günde 400 kadar araştırma sunuldu ve tartışıldı. Konferansın en popüler konuları göç politikaları olurken Suriyeli göçmenlerin duru­muna geniş yer ayrıldı. Ancak anla­şılan o ki göçün karanlık yüzünün aydınlatılması için daha çok kon­feransa ve tartışmaya ihtiyaç var.

– Göç her zaman gündemde. Doğru bilgilendirme söz konusu mu?

– Göç politikaları ya da daha geniş anlamıyla göç yönetimi konusu son yıllarda gittikçe güçlenen göçmen karşıtı ve ırkçı söylemlere kurban giderken göçle ilgili güvenilir ve te­miz bilgi ihtiyacının önemini bir kez daha vurgulamakta fayda var. Maa­lesef seyrek olayların basındaki ve genel siyasetteki yansımaları insan­ların görüşünü etkiliyor. Gerçeklik çok daha ‘normal’ ve sıradan. An­cak göçle ilgili pembe rüyaların ya­nında trajedilerin de göçe dair ve düşünülmesi gereken konular oldu­ğunu unutmayalım. Örneğin geçen hafta İngiltere’de bir Polonyalının, göçmen hapishanelerinden birinde neden öldüğünü daha çok düşün­memiz gerek.

– Göçün nedeni konusunda akademik tartışmalardan söz eder misiniz?

– Ohio Devlet Üniversitesi’nden meslektaşım ve dostum Jeffrey Co­hen ile uzun yıllardır neoliberal söy­lemin göç çalışmalarındaki hakimi­yetini eleştiriyoruz. Bu söylemin bir tehlikeli yanı göçü tartışırken genel­likle göç edilen ülkelerdeki olumlu ya da çekici özelliklere vurgu yap­ması. Biz ise göçün çatışma mode­linde asıl vurgunun terkedilen ül­kelerdeki olumsuzluklar olduğunu söylüyoruz.

Buradaki can alıcı fark, neolibe­ral söylemin uzantısı olarak geliş­miş ve demokratik denilen ülke­lerdeki yanlışların, eksiklerin ve iticiliklerin de göz ardı edilmesi. Ör­neğin Almanya’daki yüksek ücret­lere odaklanırken sığınmacı yurtla­rının kundaklanmasını atlamak gibi.

‘Göçmenler gelip evimizi işimizi elimizden alacak’ gibi ırkçı ve göç karşıtı söylemlerin de teorik arkap­

 lanında bu neoliberal göç kavram­sallaştırmaları yatıyor. Gerçek olan insanların ekseriyetle bir rahatsız­lıktan, sıkıntıdan dolayı ülkelerini terkettikleri. Sığınmacılar da öğ­renciler de ekonomik göçmenler de aynı saiklerle hareket ediyor.

– Göç ve göçmen karşıtlığı Av­rupada’daki yerleşik göçmen kö­kenlilerin psikolojisini de etkili­yor olmalı?

– Elinizde pasaportunuzla Av­rupa veya Kuzey Amerika ülkele­rinde pasaport kontrolü için kuy­rukta beklerken hemen herkesin içinde bir korku, kaygı vardır. Acaba kontuardaki ‘Murtaza’ beni geri çevirir mi korkusu. Sık seya­hat edenler buna karşı çeşitli stra­tejiler geliştirirler. Mesela göçmen kökenli görünmeyen yaşlı erkek görevli tercih nedeni olabilir. Ne­redeyse suçlu hissedersiniz bu ül­kelere giriş yaparken.

Kraliçeye bakıp çıkacaktım de­seniz olmaz. Espri yapmak da artık mümkün değil. Seyahat etmek de gittikçe sevimsiz bir iş haline ge­liyor. Örneğin, Türkiye havaalan­larında da kraldan çok kralcı bir özel güvenlik şirketi uçuş öncesi yolcuları ‘taciz ederek’ bir sonraki aşamadaki tacize ve korkuya ha­zırlıyor.

– “Kısaca göç etmek suç ha­line getirilmiş durumda” diyebi­lir miyiz?

– Evet… Kapıdaki heyecan ve kor­kunun ötesinde, dünyanın pek ter­cih ettiği gelişmiş göç ülkelerinde yüz binlerce göçmen ‘gözaltı mer­kezleri’ diyebileceğimiz hapishane­lerde tutuluyor.

Temel neden göç etmek. Kimisi göçmenlik (vize, oturum vs) baş­vurusu devam ederken tıkılıyor bu­ralara, kimisi başvuruları reddedi­lince içeri atılıyor. Bunların önemli bir kısmı sığınma başvurusunda bu­lunmuş kişiler.

Aralarından çok sayıda çocuk da var. Sığınma başvurusu yapan­ların önemli bir kısmının siyasi ne­deni yok veya doğrudan bir tehdit ile karşılaşmamış ama bunlar belli ki ülkesini terkedip binlerce kilo­metre yol alacak kadar bir şeyler­den rahatsız olmuş kişiler. Bir kısmı ise başvurusu reddedilmiş ve ülke­sine geri gönderilmeyi bekleyenler.

– İngiltere’deki kanayan yara göçmen gözaltı merkezlerinden söz edebilir misiniz?

– Oxford Üniversitesi Göç Gözlemevi’ne göre 2016 yılında 28,900 göçmen bu gözaltı merkezle­rine alınmış. Göçmen Tutuklu Pro­jesi sayılarına göre de Avrupa’nın en kalabalık göçmen tutuklu nüfusu da Rusya’dan sonra İngiltere’de. Bu göçmenler özellikle ‘idari ne­denlerle’ tutuklanıyor. Özellikle sı­ğınma başvurusu yapanlar en ka­labalık grup. 2016 yılında sığınma başvurusu yapanların neredeyse yüzde 60’ı bu şekilde tutuklanmış.

– Gözaltı merkezlerinde ölüm­ler intiharlar hatta kendisini ya­kanlar da söz konusu. Ulusal basın bu modern zindanları gündeme taşımasına karşın bir gelişme söz konusu mu?

– En son geçen hafta Polonyalı bir göçmen bu göçmen hapishane­lerinden birinde hayatını kaybetti. Guardian gazetesi ve Panorama programı bu ‘merkezlerde’ tutuk­lulara kötü muamele yapıldığını gösteren haberler yayınladılar. Bu kötü muamele meselesi göçmen ha­pishanelerinin yaratıldığı günden bu yana defalarca gündeme geldi ve hâlâ devam ediyor. Maalesef ik­tidarlar bu konuda hala bir adım atmış değil. Bir başka soruşturma daha yapılacak ve olayın üstü ka­patılacak.

İnsani maliyetini hesaplamanın imkansız ve gereksiz olduğu ortada ancak İngiltere’de ortalama bir tu­tuklu göçmenin hükümet bütçesine maliyeti 25-30 bin Sterlin olarak he­saplanıyor. Yılda en az 100-150 mil­yon Sterlin bu hapishanelere har­canıyor. Tutuklu göçmenlerin çoğu ise yılda 15 bin Sterlin kazanabile­cekleri bir işi yapmaya razı olarak bunca riski göze alıyorlar.

Bu yazı 15 Eylül 2017 tarihinde yayınlanmıştır.