Aralık 2021’de ilginç bir duyuru yapıldı. Küçük bir mortgage sağlayıcısı, kredi vermeye değer bulunan alıcıların, ana gelir sahibinin maaşının 7 katı, ikinci gelir sahibinin maaşının da 5 katı kadar borç almasına izin vereceklerini duyurdu.
Yedi katı artı beş katı olarak da söylenebilir. Bu katlar, 2008 yılından bu yana görülmemişti. O dönem Northern Rock neredeyse çökmüş ve diğer birçok öncü bankayla birlikte kamulaştırılmaları gerekmişti.
Bu duyuru, birçok uzmanın faiz oranlarında önemli artışlar beklediği bir zamanda geldi. Bu da demek oluyor ki, aşırı borçlanmak çok riskli olabilir ve bu durum en nihayetinde yine bir krize ve çöküşe yol açabilir. Tarih tekerrürden ibarettir.
Faiz oranları yaklaşık 15 yıldır sıfıra yakın ve TÜM ZAMANLARIN en düşük seviyesinde oldu. Bu durum “normal” DEĞİL ve esas sorun, borç alacak birçok kişinin yüzde 1,25 masraflı mortgage anlaşmalarını öyle değilken normal bir şey sanması. Daha uzun dönemli faiz oranları yüzde 7 civarındaydı.
Şu örneğe bir bakalım: Eğer bir adam yılda 55 bin sterlin kazanıyorsa (ulusal ortalamanın neredeyse iki katı) ve eşi de yılda 30 bin sterlin kazanıyorsa (ulusal ortalama civarında) kredi vermeye değer bulunmaları halinde 535 bin sterlin borçlanma imkanları olur.
Mortgage faizi yüzde 1,5 olursa 25 yıllık bir ödeme planına göre aylık ödemeleri de 2 bin 140 sterlin olur.
Bu da ayda 7 bin sterlinin üzerinde bir brüt gelirle ödenebilir bir rakam. Ancak, 25 yıl çok uzun bir zaman ve böyle bir süre zarfında her şey olabilir. Mesela mortgage faizleri yüzde 6’ya yükselirse aylık ödemeleri de neredeyse 3 bin 500 sterline çıkar. Başka bir deyişle çiftin vergi sonrası gelirinin yüzde 65’i civarında olur.
Bu da onları ayda toplam olarak bin 800 sterlinle geçinmek zorunda bırakır. Faiz oranları yüzde 7’lik uzun dönemi ortalamalarına geri dönerse aylık ödemeleri de yaklaşık 3 bin 800 sterline çıkar. Yani, vergi sonrası hane halkı gelirinin yüzde 72’si.
Faizlerin sabitlendiği uzun dönemli borçlar alarak faiz artışı risklerini idare etmek mümkün olabilir.
Sabit faizli anlaşmaların çoğu sadece 5 yıllık olsa da borç veren birkaç kurum artık daha uzun dönemli sabit faiz anlaşmaları sunuyor. Hatta bunlardan bazıları faizleri tüm borç dönemi boyunca sabitliyor.
Ayrıca, daha büyük borçlar, borçlu kişileri istediklerinden daha uzun süre aynı kurumla kalma “tuzağına” düşürebilir.
Ev fiyatlarının düşmesi ya da eşlerden birinin işini kaybetmesi gibi ekonomik şartların değişmesi durumunda, böylesine büyük bir krediyi yeniden finanse etmek isteyecek bir kurum bulmak imkansız olabilir.
Demem o ki, cezbedici olsa da insanların uzun vadeli yükümlülükler konusunda uygun profesyonel tavsiyeler alması ve durumu dikkatlice değerlendirmeleri gerek.
İşlerin iyi gitmesini ve durumu idare edeceğinizi umabilirsiniz. Yine de umut finansal açıdan sağlam bir plan değildir.
- Şans mı beceri mi?
- Mali danışmanınız zengin mi?
- Duyabileceğiniz en önemli soru
- Konut piyasasındaki son gelişmeler (2)
- Konut piyasasındaki son gelişmeler (1)
- Yoksul kalmanızı sağlayan 9 alışkanlık
- Borsa merkezli dolandırıcılıklar artışta – dikkatli olun…
- İnsanlar neden böyle aptalca şeyler yapıyor?
- Yıllık yüzde 73 oranında, garantili bir geri dönüş ister miydiniz?
- İstikrar devrinin ölümü, normalin sonu (2)