Hormonlar ve Ruh Sağlığı Arasındaki Bağlantı

Bu yazı 16 Nisan 2024 tarihinde yayınlanmıştır

Hormonlar, vücudumuzun birçok işlevini düzenleyen kimyasal habercilerdir. Ruh halimiz, duygularımız ve davranışlarımız da dahil olmak üzere zihinsel sağlığımız üzerinde önemli bir etkiye sahip oldukları bilinmektedir (McEwen, 2007). Bu kapsamlı incelemede, hormonlar ve ruh sağlığı arasındaki bağlantıyı inceleyeceğiz.

Burada değinmek istediğim birkaç nokta var:

Stres Hormonları:

Kortizol ve adrenalin gibi stres hormonları, tehlikeli veya stresli durumlara karşı “savaş ya da kaç” tepkisini tetikler (McEwen, 2007). Kronik stres, kortizol seviyelerini yükselterek anksiyete, depresyon, uyku problemleri, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve hafıza kaybı gibi zihinsel sağlık sorunlarına yol açabilir (Lupien et al., 2009; McEwen, 2007; Sapolsky, 2000). Kortizol, beynin hipokampus bölgesini küçülterek hafıza ve öğrenme fonksiyonlarını bozabilir (McEwen, 2007).

Nörotransmitterler:

Serotonin, dopamin ve noradrenalin gibi nörotransmitterler, ruh hali, motivasyon, zevk, konsantrasyon ve uyku gibi duyguları düzenler. Hormonlar, bu nörotransmitterlerin üretimini ve işlevini etkileyerek ruh halimiz üzerinde önemli bir rol oynar (McEwen, 2007).

Düşük serotonin ve dopamin seviyeleri depresyon ve anksiyete riskini artırır (Nestler et al., 2002).

Üreme Hormonları:

Östrojen, progesteron ve testosteron gibi üreme hormonları, ruh hali ve duygularda dalgalanmalara neden olabilir. Adet öncesi dönemde ve menopoz sırasında östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmalar, premenstrüel sendrom (PMS), doğum sonrası depresyon ve menopozla ilişkili ruh hali bozuklukları gibi semptomlara yol açabilir (Dennerstein et al., 2004; Uebelacker et al., 2014).

Tiroid Hormonları:

Tiroid hormonları, metabolizma ve enerji seviyelerini düzenler. Düşük tiroid hormon seviyeleri (hipotiroidizm) yorgunluk, depresyon, konsantrasyon zorluğu, hafıza problemleri ve anksiyete gibi semptomlara yol açabilir (Bauer et al., 2005).

Hormon dengesizliği, anksiyete, depresyon, bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), panik atak ve kişilik bozuklukları gibi birçok ruhsal sorunun riskini artırabilir (Freeman & Smith, 2008). Hormon tedavisi, bazı ruhsal bozuklukların semptomlarını hafifletmede etkili olabilir (Kulkarni, 2016).

Yapılan araştırmalar, kronik stresin kortizol seviyelerini yükselttiğini ve bu durumun anksiyete, depresyon ve TSSB riskini arttırdığını göstermiştir (Lupien et al., 2009; McEwen, 2007).

Düşük serotonin ve dopamin seviyeleri ile depresyon ve anksiyete arasında güçlü bir bağlantı vardır (Nestler et al., 2002). Adet öncesi dönemde ve menopoz sırasında östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmalar, ruh hali bozukluklarına yol açabilir (Dennerstein et al., 2004; Uebelacker et al., 2014). Düşük tiroid hormon seviyeleri, depresyon ve anksiyete riskini artırır (Bauer et al., 2005).

Hormonlar, ruh sağlığımız üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Stres, üreme ve tiroid hormonlarındaki dengesizlikler, anksiyete, depresyon ve diğer zihinsel sağlık sorunlarına yol açabilir. Hormon dengesizliği ve ruh sağlığı sorunları arasında bir bağlantıdan şüpheleniyorsanız, bir doktora veya ruh sağlığı uzmanına danışmanız önemlidir. Erken tanı ve tedavi, ruhsal sorunların olumsuz etkilerini azaltarak yaşam kalitenizi yükseltebilir.

Sonuç olarak, hormonlar ve ruh sağlığı ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır. Hormon dengesizliği, ruhsal sorunlara yol açabileceğinden bu alanda yapılacak araştırmalar, daha etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine ve ruhsal sağlığın korunmasına önemli katkılar sağlayacaktır.

Sevgiyle kalın!

Melike Barış

Psikolog ve Gottman Çift Terapisti

Website: www.melikebaris.com

Instagram: www.instagram.com/psikolog_melikebaris/

Referanslar:

• Bauer, M., Whybrow, P. C., & Herzog, A. G. (2005). Thyroid dysfunction and depression in women: A review. The Journal of Clinical Psychiatry, 66(10), 1303-1312.
• Dennerstein, L., Thomas, A., & Hickey, M. (2004). Premenstrual dysphoric disorder and depression: A complex relationship. Journal of Affective Disorders, 81(1), 3-14.
• Freeman, M. P., & Smith, K. M. (2008). Understanding depression: A comprehensive guide to the causes and treatments. Oxford University Press.
• Kulkarni, J. (2016). Hormone therapy for mental health. Indian Journal of Psychiatry, 58(Suppl 1), S221-S227.
• Lupien, S. J., McEwen, B. S., Gunnar, M. R., & Heim, C. (2009). Effects of stress topography on hippocampal volumes in humans. Hippocampus, 19(1), 70-78.
• McEwen, B. S. (2007). Physiology and neurobiology of stress and adaptation: Central role of the brain. Annals of the New York Academy of Sciences, 1104(1), 153-166.
• Nestler, E. J., Bardo, M. T., & Malinow, R. (2002). Synaptic plasticity and addiction. Nature Reviews Neuroscience, 3(5), 583-592.
• Sapolsky, R. M. (2000). The physiology of stress. Scientific American, 282(3), 84-90.
• Uebelacker, K., Jakubek, M., Castillo, S. L., & Goldstein, J. M. (2014). Menopause and depression: Biopsychosocial contributions and treatment considerations. The American Journal of Psychiatry, 171(4), 370–380.