Geçen hafta Mali Müşavir Enver Kannur ile İngiltere’de emeklilik hakkında uzun bir söyleşi yaptık. Önümüzdeki günlerde Olay Gazetesi sayfalarında ayrıntılı haberimizi okuyabilirsiniz. Bu haftaki yorum yazımı da bu konuya ayırmak istedim. Sadece Türkiye Hükümeti değil İngiltere Hükümeti’de insanların emeklilikleri ile ilgili çalışanların aleyhine uygulamaları arka arkaya uygulamaya başladılar.
Emeklilik fonları dünyanın en büyük birikmiş ana paralarıdır ve hükümetler başları dara düştükçe bu fonları kullanırlar. Uzun yıllar çalışan insanlar, yaşlandıklarında hayatlarının bu dönemini garanti altına almak ve kimseye muhtaç olmamak için seve seve emeklilik primlerini öderler. Fakat son yıllarda geldiğimiz ülke Türkiye ve yaşadığımız ülke İngiltere’de hükümetler insanların emeklilik hakları üzerinde bir çok yeni tasarruflarda bulundular. Türkiye’nin yaptıklarından başlayalım; ‘Emeklilikte Yaşa Takılanlar’ olarak bilinen ve sayıları milyonlarla ifade edilen büyük bir grup var. İşe başlarken dokuz bin gün pirim ödediğiniz andan itibaren dilediğiniz zaman emekli olabilirsiniz denilen insanların kazanılmış haklarına el konuldu. Sürelerini tamamlayıp emekli olmak isteyen insanlara belli bir yaşa gelmeleri koşulu dayatıldı. Emeklilik maaşları bağlanana kadar tazminatlarına da el konulan çalışanlar doğal olarak isyandalar. Hukukun ‘Aleyhte yasalar geriye doğru işlemez’ genel kuralı burada işletilmedi ve insanların kazanılmış hakları yok sayıldı. 2000 yılı milat olarak kabul edilip insanlar kademeli olarak emekli yapılıyor.
Geçen yıl 1 Agustos 2019 tarihinde yurt dışında yaşadığı süreyi borçlanmak suretiyle Türkiye’den emekli olan insanların emeklilik koşullarını değiştiren hükümet, Türkiye’den emekli olma seçeneğini neredeyse imkansız hale getirdi. Önceki yıllarda ortalama 5 bin 500 gün prim ödeyerek emeklilik hakkı kazanan insanlar geçen yılın Ağutos ayından itibaren 9 bin gün prim ödemek koşuluyla aynı hakkı elde edebilecekler. Eskiden emeklilik için SGK üzerinden borçlanan insanların statüsü Bağ-Kur üzerinden yapılınca, borçlanılan gün sayısı artmasına rağmen alınan maaş neredeyse yarı yarıya düştü. Hiç çalışmamış bir insanın yurt dışında kaldığı süreyi borçlanarak emekli olabilmesi için ortalama 350 bin Türk Lirası prim yatırması gerekiyor. Emekli maaşı olarak alacağı para bu günün rakamlarıyla bin liranın biraz üstüne denk geliyor. Bu parayı emeklilik için yatıracağına bankaya yatırması durumunda neredeyse her ay 5 bin Türk Lirası faiz getirisi alabiliyor. Beklemesi de gerekmez, yurt dışında çalışıp çalışmadığı da kimseyi ilgilendirmez. Tam bu noktada bir diğer mağduriyet konusuna geçiyoruz. 1 Ağustos 2019 tarihinden önce bir şekilde borç harç parayı bulup emeklilik hakkı kazandınız, tüm işlemleriniz tamam, öyle hemen maaşa bağlanamıyorsunuz. Yurt dışından borçlanarak emekli olan insanların maaşlarını alabilmeleri için herhengi bir işte çalışmamaları gerekiyor. Türkiye’den emekli olduğunuzda çalışıp çalışmadığınıza bakmayan hükümet, yurt dışı emeklilerine maaş almak için çalışmamaları kuralını dayatmış. Yasal bir dayanağı olmayan bu uygulamada hükümetin emekliler aleyhine uyguladığı bir başka olumsuz durum. 2000 yılı ve öncesinde ödenen primlerin yüzde 85’i maaş hesaplamasına katılırken, artık bu günden geriye doğru gidildiği için ödenen primin sadece yüzde 35’i maaş hesaplamalarında baz alınıyor. Biraz teknik bir konu fakat bu uygulama insanların daha az emekli maaşı almalarına neden oluyor. Kısacası son yıllarda çıkarılan tüm yasa ve uygulamalar çalışan insanların emeklilik haklarının tırpanlanması için uygulamaya konuluyor. Bunu sadece Türkiye yapmıyor, demokrasinin ve insan haklarının beşiği İngiltere’de de aynı yönde bir eğilim var.
İNGİLTERE’DE EMEKLİLİK
İngiltere’de emeklilik uzun yıllar 65 yaşı üzerinden yapıldı. Fakat halen iktidarda olan bu hükümet 2010 yılından itibaren alt yaş sınırını 67 yaşına yükseltti ve şimdi de 68 yaşına uzatıyor. Kadın erkek farkı gözetmeksizin emeklilik yaşını yükselten hükümetin gerekçesi, “İnsanlar artık uzun yıllar yaşıyor ve onların emekli maaşları hazineye büyük yük olmaya başladı” şeklinde. İnsanları özel emekliliğe teşvik eden hükümetler emeklilik için yatırılacak aylık primlere yüzde 20 katkı vererek insanları ikna etmeye çalışıyor. İngiltere hükümeti özel emekliliği teşvik etmenin yanında 2012 yılından itibaren başka bir uygulama daha başlattı. Devlet, Otomatik Kayıt sistemi ile emeklilik primi olarak kazancın yüzde 3’ü oranında bir para almaya başladı. İşverende aynı oranda katkıda bulunuyor ve toplamda kazanılan ücretin yüzde 6’sı gibi bir rakam emeklilik kasasına gidiyor. Çalışanlar şu anda bu sisteme girmekle birlikte dilerlerse bir ay sonra iptal edebiliyorlar. Her üç yılda bir hatırlatma yapan hükümetin bu uygulamayı kısa bir süre içinde isteğe bağlı olmaktan çıkartıp zorunlu yaptığını duyarsanız şaşırmayın. İnsanların uzun yaşamasını neden olarak gösteren İngiltere Hükümeti National Insurance için ödenen paranın sadece sağlık giderlerini karşılamaya yettiğini iddia ediyor. Brexit’i gerçekleştirebilmek için şimdilik Ulusal Sağlık Servisi’ni (NHS) özeleştireceğini açıklayamayan hükümet, önümüzdeki yıllarda konuyu tekrar gündeme getireceği yönündeki şüpheler geçerliliğini koruyor.
Her zaman sağ politikalara ve sermayeye bakan Boris Johnson Hükümeti, sosyal devlet olgusundan her geçen gün biraz daha uzaklaşıyor. Devlet güvencesinde olan yaşlılık ve emekli maaşı her geçen gün biraz daha zorlaşıyor ve özel sektöre ihale ediliyor. İnsanları özel emeklilik fonlarına doğru yönlendiriliyor ve her türlü servis ücretli hale getiriliyor. Özel emeklilik fonlarının batmayacağının ve devletin bir gün o fonlara ‘çökmeyeceğinin’ garantisi yok. Ekonomik olarak krize giren hükümetler, insanların emeklilik maaşlarına göz dikmiş durumda, oylarınızı kullanırken bu durumu gözardı etmeyin.
- İşçi Partili adayların kazanma şansı yüksek…
- Irkçılık Farklı Şekillerde Ortaya Çıkan Bir Hastalıktır
- Sokağa çıkma yasağını kaldırmanın yol haritası
- İngiltere, Türkiye arasında seyahat yasak değil ama çok zor
- Kripto Para Piyasasında Neler Oluyor?
- Sokağa Çöp Atmak Alışkanlık Haline Geldi
- 6 Mayıs 2021 UK Seçimlerinde Herkes Galip!
- 6 Mayıs 2021 Seçimleri
- İlk Defa Ev Alacaklara Kolaylıklar!
- İngiltere ‘açılımında’ yeni yol haritası