Kripto efsaneleri (2)

Bu yazı 27 Mart 2023 tarihinde yayınlanmıştır

…Eğer emin olamıyorsanız bu konuyu tekrardan netleştirme zamanı gelmiştir: Kesinlikle kripto piyasasının çoğunluğu büyük bir dolandırıcılıktı ve hâlâ da öyle. Değersiz “yapay varlıklar” için yapılan bir ticaret. Kriptolara sahip olmanın tek nedeni, bunları çok geçmeden daha aptal birine satmak.

Nassim Taleb’e inanıyorsanız, kripto dünyası aslında başka bir işe de yarıyor: Kimlerin aptal olduğunu anlamak için iyi bir yol. “Devrim” olduğu için, “gelecek” olduğu için veya “aya ulaşmak” yani, zengin olmak için kripto varlık satın alan herkes öyle.

Kripto tarikatı.

Bu tarikata ya da kripto dinine inananlar, bazen bize aşı karşıtı kişileri hatırlatıyorlar. Kör bir inançları var ve olayların tamamen aksini iddia ederler. Yine de son birkaç ayda meydana gelen olaylar, gerçeği netleştiriyor. Dünyanın en büyük ikinci dijital para dövizcisi FTX şirketi, kurucusu Sam Bankman-Fried’ın bazı müşterilerinin parasını kendi cebine aktardığı ortaya çıkınca, ölümcül bir darbe aldı. ABD’ye iade edildi ve hapiste uzun bir süre geçirmesi bekleniyor.

Yalnızca o da değil. Daha sonra, Amerika’nın Menkul Kıymetler ve Borsalar Komisyonu, Amerika kripto dünyasının en büyük isimlerinden bazılarını yasadışı kredi yerleştirme hizmetleri sunmakla ve yatırımcıları dolandırmakla suçladı. Bu isimler arasında, “The Social Network” filminde gösterildiği üzere, Mark Zuckerberg’in Facebook’u kurma fikrini kopyaladığı ikizler olarak hatırlanan Tyler ve Cameron Winklevoss kardeşler de var. Avrupa’da, Asya’da ve diğer yerlerde bulunan yatırımcılar da neredeyse her ay yeni ortaya çıkan kripto dolandırıcılıklarından etkileniyor. Son araştırmalar, 2022 yılında, ortaya çıkan kripto dolandırıcılıkları açısından yeni bir rekor kırıldığını gösteriyor. Toplamda 120 civarı dolandırıcılık ve bunlar da 2 milyar dolardan fazla bir miktara denk geliyor. Dolandırıcılıklardaki artış, 2021’e kıyasla yüzde 140 oranında oldu. Hem de FTX meselesindeki tüm veriler henüz hesaba katılmadan. Son yılın özetine bakacak olursak, tüm kripto para birimlerinin değeri yaklaşık yüzde 70, yani 3 trilyon dolardan 1 trilyon dolara düştü. William Quinn’in dediğine göre, bugün dünya genelinde kriptoların “en aptalca ve en büyük balon ya da tüm zamanların en büyük dolandırıcılığı” olduğunu söylemeyen tek bir saygın ekonomist bile yok. William Quinn’in uzmanlık alanı, finansal balonlar. İkisinin de doğru olması muhtemel. İşte, hiç kimsenin pek fazla ilgi göstermediği bir gerçek: Kripto dünyasının temeli olan blok zinciri (blockchain) teknolojisinin kullanışlılığına yönelik şimdiye kadar kayda değer bir şey bulunmadı. Dolandırıcılar ve suçlular haricinde kimse, “coinleri” ödeme yapmak veya fon transferi için kullanmıyor. “Coin” madenciliği, ekipman ve elektrik açısından oldukça pahalı ve bunları ödemek için de gerçek para kullanılması gerekiyor. Birkaç ay önce, New York’ta kripto motifli bir kahve dükkanı açıldı. Tarikata inananları cezbetmenin hedeflendiği bu yerde, bir fincan kahve alabilmek için dolarla ödeme yapmanız gerekiyor.

FTX meselesinin ardından çökmeyerek ve son günlerdeki keskin artışıyla etkileyici bir dirençlilik gösteren Bitcoin’in bile, suç faaliyetleri ve spekülasyondan başka ne için kullanılabileceğine dair bir kanıt yok. Tabii ki tüm bunlar, taban faizinin sıfır olduğu ve bankaya yatırılan paranın getirisi olmadığı zamanlarda ilgili kişileri cezbedebilirdi. Ancak, şimdi, faizler arttığı için herkes, dünyadaki en güvenli varlığı alarak yılda yüzde 4 oranında getiri elde edebilir. ABD tahvilleri veya güvenli banka kasasına para yatırmak.

O zaman, şu soruyu sormamız gerekiyor: Saygınlıkları kendileri için önemli olan kuruluşların da aralarında bulunduğu, yukarıda ismi geçen (geçmeyen) birçok şirket, neden kripto efsaneleri yaratmaya ve bu dolandırıcılıkların yararına olacak şekilde masumları paralarından etmeye devam ediyor? Cevabı basit: Eğer parasıyla aptalca şeyler yapmak isteyen aptallar varsa, her zaman onlara dolgun bir ücret karşılığında yardımcı olacak birileri de olacaktır.