Negatif faiz oranları nedir ve neden sizin için önemlidirler? (1)

Bu yazı 1 Nisan 2021 tarihinde yayınlanmıştır

İngiltere Merkez Bankası, Birleşik Krallık genelindeki bankalara, potansiyel olarak negatif faiz oranları uygulanmasına hazırlanmaları için 6 ay vermişti. Bu, sizin için ne anlama geliyor? Her zamanki gibi, bu yazacaklarımın hiçbiri kişisel finans veya yatırım tavsiyesi değil.

Herhangi bir adım atmadan önce buna uygun profesyonel tavsiye almalısınız. Negatif faiz oranları, 2008 yılındaki finansal krizden bu yana buralarda. İngiltere Merkez Bankası (BoE), faiz oranlarını çok düşük seviyeye çekse de şimdiye kadar pozitif olarak tuttu. BoE’nin taban faizi şu anda yüzde 0,1 seviyesinde.

Yılın başından beridir bankanın yine negatif faizleri düşündüğüne yönelik spekülasyonlar dolaşıyor. BoE Başkanı yakın zamanda negatif faizlerin pek ihtimal dahilinde olmadığını söylemiş olsa da bu durum, piyasaların zaman zaman sendelemesine neden oldu.

Peki, nedir bu negatif faiz oranları ve sizin için ne anlama geliyorlar? BoE faiz oranlarını belirlediğinde, aslında tek bir faiz oranından bahsedilir. “Banka” veya “taban” faiz oranından. Belirlenen bu oran, BoE’nin ticari bankalara yatırımları için ödediği faiz oranıdır. Bu önemli bir durumdur; çünkü, bankalar diğer kredilerini taban faizine göre belirler. Bir kredinin faiz oranı genellikle “taban faiz oranı artı yüzde X” olarak görülür. Yani, taban faizi düşerse kredilerin faiz oranları da düşer.

Negatif faizler ise ticari bankaların yatırımları için BoE’den faiz alması yerine, paralarını orada tutmak için BoE’ye ödeme yapması anlamına geliyor. Bankada para tutmak için ödeme yapmak garip görünüyor ve ayrıca para biriktirmeyi de kesinlikle daha az çekici kılıyor. Buradaki fikir, bankaların paralarını merkez bankasından çekmesi ve şirketlerle tüketicilere borç olarak vermesi. Bu da ekonomiyi canlandırır. Bankalar için doğru olan şey, ayrıca şirketler ve kişiler için de doğrudur.

Size daha az faiz ödenirse, biriktirmek için daha az isteğiniz olur. Böylece harcama veya yatırım yapma ihtimaliniz daha yüksektir. İnsanların daha fazla yatırım yapması hisselere olan talepleri arttırır ve bu da hisse fiyatları için iyidir. Bu arada, ucuz kredilere erişimleri olması, şirketleri borçlanıp yeni fabrikalara yatırım yapmaya teşvik eder ve bu da ekonomide büyümeyi tetikler. Bir başka deyişle, negatif faizler yalnızca ekonomiyi canlandırmanın başka bir yoludur.

Düşük faizler ekonomiyi destekler ve yükse faizler de aşırı ısınmasını önlemeye yardımcı olur. Yine de faizleri düşürmenin olumsuz tarafları da var. Birleşik Krallık’ta faiz oranları düşük olduğunda (veya negatif olduğunda), bu durum sterlinin değerini etkiler. Çünkü, uluslararası yatırımcılar, sahip oldukları sterlin miktarı için daha az faiz elde eder. Sterlinin değeri de diğer para birimlerine bağlı olarak düşer. Bu durum, Birleşik Krallık’ta ithal ürün satışı yapan şirketler için sorun oluşturur.

Mesela, elektronik ürün satışı yapan perakendeciler için. Ürün stoklamak için daha fazla ödeme yapmaları gerekecek. Bu durum ayrıca enflasyonda kısa dönemli artışları da tetikleyebilir. Bu da tüketicilerin aldıkları ürünlerin daha pahalı olmasına ve harcamaların kısıtlanmasına neden olur. Sterlinin değeri daha az olursa, yeni mağazanız veya işletmeniz için alacağınız araç gereçler, makineler ve teçhizatlar daha pahalı olur (eğer başka bir yerden geliyorlarsa)…