Sanal paralar, i̇ni̇şli̇ çıkışlı gi̇di̇yor…

Bu yazı 6 Şubat 2018 tarihinde yayınlanmıştır

Dijital paralar, piyasaları sallamaya devam ediyor. Yılbaşından önce 20 bin dolara yaklaşan Bitcoin, şu günlerde 8 bin doların altına düştü. İnişli çıkışlı yoluna devam eden sanal paraların geleceği hakkında yürütülen spekülasyonlar çok çeşitli.

Özellikle devlet bankaları dijital paralara kelimenin tam anlamıyla ‘gıcık’ oluyorlar. Piyasadan para çeken fakat hiç bir vergi ödemeyen, kayıtlarda bulunmadan uluslararası arenada sınır tanımadan dolaşan bu para, ekonomik sınırlarını korumak isteyen devletlerin uykularını kaçırıyor. Amerika Merkez Bankası (FED) dahil olmak üzere tüm dünya bankaları Bitcoin başta olmak üzere sayıları yüzleri bulan dijital paraları durdurmak için kafa yoruyor ve şimdilik görmezden gelme yöntemini tercih ediyorlar. Bir taraftan da geleceğin para sistemi olacak olan digital para yöntemini ‘nasıl oldu da biz düşünmedik’ diye hayıflanmıyorlar değil. Bir çok ülke ve banka kendi digital paralarını piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Fakat bunu alenen de yapamıyorlar. Şu anda piyasada olan, sahibi bulunmayan digital paraların ünlenmesini ve güçlenmesini istemiyorlar.

Kağıt paralardan kurtulup, sanal para sistemine geçmenin vaktinin geldiğini düşünenlerin sayısı çok fazla. Bilişim ve teknoloji çağında, oyunun kuralları farklı oynanıyor. Otoriteler ve onların kendi aralarında kurdukları hiyerarşinin taşları yerinden oynuyor.

Cebinizde dolar var, sahibi sizsiniz bedelini ödeyip aldınız. Fakat yarın ABD Başkanı yüz milyar dolar daha basmaya karar verdiğinde, yada faiz oranlarıyla oynadığında sizin paranızın değeri ‘pat’ diye düşecektir. Para kağıt olarak sizin fakat değerini belirleyenler, onu basıp piyasaya sürenler. Yurt dışına çıkarken ya da tasarruf amacıyla dolar ya da, euro alıyoruz, çünkü nakit olarak elimizde tutmak istediğimiz paranın güçlü bir merkez bankası tarafından güvence altında olmasını ve uluslarası geçerliliğinin bulunmasını istiyoruz. Bu düşüncemiz ABD ve AB Merkez Bankalarına kredi açmamıza ve onlara destek olmamıza neden oluyorlar. Sadece mal üretip sattıklarından dolayı değil bu para politikaları yüzünden dünyada ABD birinci ve AB de ikinci en büyük ekonomi olarak varlıklarını sürdürüyorlar.

Diğital para olarak adlandırılan sanal paralar ise, belli otoritelerin kağıt para sisteminin dışında ona alternatif olarak kurulmuş. On yıl gibi bir mazisi var ve son bir yıl içinde astronomik rakamlara ulaşmış. Aniden aşırı değer kazanmasının nedeni artık bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmasına ve birilerinin biz de kullanacağız, biz de üreteceğiz demesine bağlanıyor. Hal böyle olunca piyasada olan Bitcoin, Bitcoin Cash, Ethereum, Litecoin ve benzerleri değer kazanmaya başlıyor.Sanal paralar hakkında spekülasyonlar muhtelif, talep oldukça ve sayıları sınırlı bulundukça değer artışının kaçınılmaz olduğunu düşünenlerin sayısı da az değil. Güney Kore, başta olmak üzere bazı merkez bankalarının ‘yasaklanacağı’ yönünde açıklamalar yapması belli bir korku yaratsa da, diğer taraftan dijital paraların popülaritesinin artmasına da yardımcı olabiliyor. Merkez bankaları digital paraların derin bir kriz yaşamasını, insanların milyarlaca dolar para kaybetmesini ve arkasından da kendi damgalarıyla dijital paralarını piyasaya çıkarmaya hazırlanıyorlar gibi.Her şeyin dijital olduğu çağımızda sınırları, sınıfları, fiyatları kontrol etmek kolay olmayacak. Her şeyin dijital olması işleri çok hızlı ve kolay yaptı. Fakat kurallar ve sınırlar da aynı ölçüde kolay aşılır oldu. Binlerce yıldır devam eden devlet gelenekleri ve piyasa kurallarına göre şekillenen alış veriş ve para sistemleri hızlı bir değişime gebe. İniş ve çıkışların çok olduğu bu günlerde dijital para alarak yeni paralar kazanmak mümkün, fakat kumarda olduğu gibi her şeyi bir anda kaybetmekte ihtimal dahilinde. Çünkü sanal paraların çok sayıda düşmanı var.