İngiltere’de “Ankara Anlaşmalılar” – ll

Bu yazı 13 Ocak 2020 tarihinde yayınlanmıştır

Son yıllarda İngiltere-Türkiye arasında çok fazla gündemde olan Ankara Anlaşması akibetinin ne olacağı büyük merak konusu. Ankara Anlaşması sadece İngiltere ile yapılmadı, Türkiye’nin aday ülke olarak kabulüyle, dönemin AET üyeleri anlaşmayı teker taker ikili olarak imzaladılar. Bunlar arasında Almanya, Fransa, Hollanda ve İtalya gibi ülkelerde vardı. Her bir ülkenin çalışma vize verme koşulları farklılık gösterdiğinden, ihale İngiltere’ye kaldı. Bazı ülkeler en az on işçi çatıştıracak bir işyeri açmayı şart koşarken, bazıları da yüz binlerce sterlin değerinde sermaye yatırma ön koşullarını öne sürdüler.

İngiltere’nin yazılı bir anayasası bulunmaması, mahkemelerin ‘insani’ kararlar vermesi UK’de Ankara Anlaşması yoluyla kolay çalışma vizesi almak için zemin hazırladı. İlk yıllarda çok zorluklar çıkartan Home Office son zamanlarda ‘kalifiye eleman’ ihtiyacını kullanmak için bu anlaşmaya hiç kötü bakmıyor. Türkiye’nin iyi üniversitelerinden mezun olmuş, üstüne on beş yıl, yirmi yıl iş tecrübesi biriktirmiş insanlar son aylarda arkalarına dahi bakmadan, kendilerini İngiltere’ye atmanın yoluna bakıyorlar. Türkiye’de iyi kazanan ve işsizlik problemi bulunmayan yüzlerce tıp doktoru dahil bir çok profesyonel İngiltere’ye geldi yada gelmek için hazırlık yapıyor. Tıp doktorlarının doğrudan üniversite denkliği olmadığı için bir kaç yıl dil ve yine bir kaç yıl denklik almak için okumaları gerekiyor. Dört beş yıl mesleklerini yapamayan doktorların, temizlik, garsonluk gibi işlerde çalışması gerekecek. Genç ve bekar insanların macera için ya da yeni bir hayat kurmak için yollara düşmesi anlaşılabilir. Türkiye’de emeklilik yaşına yaklaşmış insanların ailecek yollara düşmesi bana göre hiç de ‘hayra alamet değil’. Ankara Anlaşması üzerinden özellikle son yıllarda gelen çok sayıda insanla görüştüm, ‘Türkiye’de eğitim kalmadı, çocuklarımızın geleceği için yurt dışına çıktık’ diyorlar. İleriki haftalarda Ankara Anlaşmalıların özgün hikayelerini yazmayı düşünüyorum. Yukarda mail adresim var, ilginç öykü ve deneyimlerini paylaşmak isteyenler bana yazabilirler.

31 OCAK 2020 DEN SONRA NE OLACAK?

Son haftalarda, Türkiye veya İngiltere’den yapılan başvurularda 3-4 hafta gibi kısa sürelerde vizeler alınıyormuş. Demek ki Home Office zaman kazanmak istemiyor. Özellikle AB’ye son katılan ülkelerden yığınlar halinde İngiltere’ye gelen ve kalifiye olmayan insanlardan çok da hoşlanmayan Home Office, Türkiye’den gelen kalifiye ve yüksek eğitimli insanlara iyi bakıyor. Türkiyeli işyerleri bir dönem işgücü olarak Bulgaristanlı insanları çalıştırırken, özellikle son aylarda Ankara Anlaşması ile çalışma izni bulunan eğitimli ve deneyimli Türkiyeli profesyonellere her iş yerinde çokça görmeye başladık. Düzenli ve maaşlı çalışmaları mümkün olmadığı için başka yöntemler kullanılıyor. İngiltere’de ilk zamanlarda sınırsız özgürlük varmış gibi gözükür fakat, devlet kurumları burada faturayı toptan keser! O nedenle yasa dışı duruma düşmemek ve sıkıntı yaşamamak için çalışma şeklinin iyi ayarlanması gerekiyor.

Bundan sonra süreç nasıl işleyecek sorusunu yanıtı için biraz araştırma yaptım. Benim aldığım bilgilere göre; 31 Ocak 2020 tarihine kadar yeni başvurular eskiden olduğu gibi aynen devam edecek. 31 Ocak 2020 tarihinden sonra ‘Soft Brexit’ olursa (göstergeler o yönü işaret ediyor) yine çok şey değişmeyecek. Genel seçimlerden önce yapılan şuanki başbakan tarafından imzalanan ve parlementodan onayı alamayan anlaşma Avam Kamarası’ndan geçecek. Boris Johnson’un son yaptığı anlaşmaya göre ‘geçiş dönemi’ kuralları’ uygulanacak ve 31 Aralık 2020 tarihine kadar yeni başvurular kabul edilecek. Yeni bir açıklama ile gelişmeler olmaması halinde başvuru koşulları yıl sonuna kadar bu şekilde ilerleyecek. Aynı şekilde yıl sonuna kadar ‘Ankara Treni’ne binenler serbest oturum (ILR) alana kadar trenden inmeyecekler, kurallara uydukları taktirde hakları baki. Hükümetin resmi açıklamasına göre 2020 yılının tamamlanmasının ardından yeni Ankara Anlaşması başvurusnun alınıp alınmayacağı kesin değil.

Ankara Treni ile batıya yolculuk yapmak isteyenler için halen bir yıllık bir süreden söz edilebilir. Fakat artık yasal güvence yok, bir gece yarısı kararnamesi ile her an herşey iptal edilebilir. Son yıllarda çok sayıda tren kazası yaşadığımızı unutmayalım. Ankara Anlaşması üzerinden Türkiye’den İngiltere’ye son yıllarda gelen insanların yüksek eğitimli, deneyimli ve paralı olmalarından dolayı Home Office, kapıları tamamen kapatmayacaktır görüşündeyim. Geçen yıl ağırlaştırılan koşullar biraz daha sıkılaştırılabilir. Dünyanın tüm ülkeleri ‘beyin ve yüksek sermaye güçüne’ hoş geldin diyor. Uzun çabalar ve mücadeleler sonunda açılan ve arz talep dengesi sonucu aktif olarak çalışan Türkiye-İngiltere ‘beyin güçü’ yolunun kapanması için mantıklı bir neden gözükmüyor. Niyeti olanların elini çabuk tutmasında yarar var. Bu yoğunluk ve kalitede bir göçün Türkiye için çok büyük kayıp olduğunu burada bir kez daha yenilemek istiyorum.