Saçın Yapısı

Saç ve saçlı deri analizi yapabilmek kuaförlük mesleğinin olmazsa olmaz kurallarından biridir. Birçok başlık altında bilgi içerir. Bugünkü yazımda saçın yapısı hakkında bazı kısa bilgiler vermek istiyorum.

Saçlı Deri; Saçlı deri, iyi gelişmiş pigmentlerin oluşturduğu terminal kıllardan meydana gelen ve kafatasını kaplayan bölgedir. Saçlı deri üç kısımdan oluşmuştur:

Alt kısım

Orta kısım

Üst kısım

Alt Kısım; Folikül tabanından errektör pili kasının yapışma noktasına kadar uzanır. Kıl folikülünün en etkin kısmını oluşturur.

Orta Kısım; Errektör pili kasının yapışma noktasından sebase kanal girişine kadar uzanan bölümdür. Çevresini saran küçük sinir lifleri nedeniyle dokunma duyusuyla yakın ilişkidedir.

Üst Kısım; Sebase kanal girişinden foliküler orifise kadar uzanan kısımdır. Bu bölgede, çok sayıda dendritik hücre bulunur. Kıl folikülünün alt kısmının beş ana bileşeni vardır. Bunlar, dermal kıl papillası, kıl matriksi, kıl, iç ve dış kök kılıflarıdır.

Dermal Kıl Papillası: Anagen fazda, kıl folikülünün alt kısmı tokmak şeklinde geniştir ve bulbus olarak adlandırılır. Bulbus, matriks hücreler ve melanositlerden oluşur. Küçük, yumurta şeklindeki dermal bir yapı kıl bulbusu içine doğru çıkıntı yapmıştır. Papilla, kıl folikülünün büyümesini sağlar ve devam ettirir. Koyu renk saçlı kişilerde, dermal kıl papillasında, melanofajlar içerisinde fazla miktarda melanin bulunur.

Kıl Matriksi: Kıl matriksinde yer alan pluripotent hücreler, kılların ve iç kök kılıfının oluşmasını sağlar. Dış kök kılıfı ise epidermisin aşağı doğru uzantısı şeklindedir. Kıl matriksi hücreleri arasında melanositler bulunur ve bunlar kılların renklerini veren melanin içerir. Az sayıda intermediate flaman, çok sayıda mitokondri, iyi gelişmiş golgi aparatları ve oldukça büyük    nukleositoplazmik orana sahiptir.

Kıl: Kıl matriksini oluşturan hücreler, yukarı doğru gittikçe, farklı oranlarda keratinizasyon gösterir. Kıl gövdesinde içeriden dışarıya doğru, medulla, korteks ve kıl kutikülası yer alır.

İç Kök Kılıfı: İç kök kılıfının en dış kısmı henle tabakasıdır. Tek hücre kalınlığında olup ilk karotinize olan kısımdır. Üç tabakadan oluşur. Bu üç tabaka da melanin içermez.

Dış Kök Kılıfı: Epidermisin aşağı doğru uzantısı şeklindedir. Dış kök kılıfı, kıl bulbusundan infundibuluma kadar uzanır. Buradan sonra yüzey epidermisi ile devamlılık gösterir. Dış kök kılıfının bazal hücreleri arasında amelonotik melanositler bulunur. Bunlar dermabrazyon gibi deri hasarlarından sonra etkin hale geçebilir.

Saçın Dokusu

Kalın telli saç

İnce telli saç

Normal telli saç

Saçın Cinsi
Yağlı (Sebore)

Yağlı baş derisi genellikle cildi yağlı olan kişilerde bulunur. Yağ keselerinin fazla çalışmasından dolayı saç dipleri yağlanır.

Kuru (Hassas)

Kuru baş derisi genellikle cildi kuru olan kişilerde bulunur. Ayrıca saç kozmetik ürünlerinin yanlış seçimi veya yanlış kullanımı baş derisini kurutur ve hassaslaştırır. Problemli baş derisi, saç dökülmeleri ve yıpranmış saçları sağlıklı duruma getirebilmek için bakım ürünleri kullanılabilir.

Kepekli
Kepek çok kimsenin şikayet ettiği bir husustur. Vücuttaki bazal hücrelerin normalden fazla çalışması sonucu kepeklenme ortaya çıkar. Vücut, ölen hücreleri daima dışarı atar. Bu durum baş derisinde fazlaca olursa kepek denilen şey ortaya çıkar. Kuru ve yağlı olmak üzere iki tür kepek mevcuttur.

Natürel

Doğal görünümlü, sağlıklı olan saçtır.

Terminal Saç ve Saç Büyüme Döngüsü

Saçlar periyodik bir değişim gösterir. Eski saçlar dökülürken yenileri onların yerlerini alır. Bu dönem üç devreden oluşur.

–Anagen, saçın yeni oluştuğu devredir. Aktif dönemidir.

–Katagen, yeni oluşmuş saçın deri yüzeyine doğru hareket ettiği devredir, değişim dönemidir.

-Telogen, dermal papillanın epidermis hücrelerinden ayrıldığı devredir. Epidermis hücreleri hacimce küçülür.

Saçın Morfolojisi

Saç dermis ve üzerine yayılmış olan epidermis hücrelerinden oluşur. Saçı meydana getirecek olan dermis hücreleri önce bir araya gelerek gruplaşır. Dermisten gelen bir haberle epidermis dermis içine aşağıya doğru uzanmaya başlar. Aşağıya doğru uzanan epidermis hücreleri daha sonra gruplaşmış dermis hücrelerini çevreleyerek dermal papillayı meydana getirir.

Saç Sağlığını Etkileyen Sebepler
Saç sağlığını etkileyen birçok etken vardır. Bunlardan bazıları şunlardır;

Genetik Faktörler: Genetik, anne, baba, kardeş ve yakın akrabalarıyla olan kan bağı benzerliğidir. Saçtaki genetik farklılık her insanın doğal yapısından kaynaklandığı için sonradan önemli bir değişikliğe uğramaz.

Yanlış Beslenme: Vücudun ve saçın beslenmesi için gerekli olan A, B, C, D ve E vitaminlerini ve bazı mineralleri yeteri kadar almayan kimseler ile diyet veya zayıflama rejimini yanlış yapanların saçı zayıflar ve dökülür.

Güneş ve Deniz Suyu: Aşırı güneş ışınları, denizin tuzlu suyu, havuzlardaki klorlu sular, hava ve çevre kirliliği, saçların kalitesini bozar. Matlaştırır, cansız bir görünüme sokar. Uçları çatallaşıp kırılır ve dökülür.

Hormonal Dengesizlik: Kadın ve erkeklerde belli bir yaş döneminden sonra gebelik ve lohosalıkta meydana gelen “hormonal dengesizlik”ler saç dökülmesine neden olur

Aşırı Yorgunluk ve Stres: Aşırı yorgunluk ve stres, insan vücudundaki bütün organları önemli şekilde etkiler. Sinir sistemi ve kan dolaşımının etkisinde olan saçlar da zayıflar ve dökülme görülür.

Kış Mevsi ve Kapalı Mekan: Kışın kapalı yerlerde hareketsiz yaşantı, kuru ve kalorisi fazla ağır gıdalar, vücudun bazı organlarında rahatsızlık yaptığı gibi derinin ve saçın ihtiyacı olan hayat suyunun kaybına ve kan dolaşımının yavaşlamasına sebep olacağından saçın gelişip büyümesine engel olur.

Yanlış Bakım: Bazı kimseler saç bakımına önem verdikleri zannederler ama saçları için çok önemli olan şampuan seçiminde, fırça ve tarak konusunda fazla bilgileri olmadığı için yanlış seçim yaparlar. Kalitesiz şampuan, sert ve naylon fırça ile bozuk ve kırık dişli tarak saçları bozar, matlaştırır, kurutur kırılmasına sebep olur. Sanayi ürünü sert ve kalitesiz şampuan, saçın öz yapısını ve saçlı deriyi bozar, bazen alerjik durumlara da yol açar.

Çeşitli Hastalıklar: Saç dökülmesine sebep olan birçok hastalık vardır.

Bu yazı 1 Nisan 2021 tarihinde yayınlanmıştır.