Sosyalleşmenin yarattığı gerginlik hepimiz için tanıdık bir duygudur. Yeni insanlarla tanışmak, sunum yapmak gibi durumlar normal ve hatta faydalı bir kaygı yaratabilir. Ancak bu kaygı yoğunlaştığında ve kaçınma davranışına yol açtığında “sosyal fobi”ye dönüşebilir. Sosyal anksiyete bozukluğu (sosyal fobi), aşırı ve sürekli sosyal kaygı ve korku ile karakterize bir ruhsal bozukluktur (American Psychiatric Association, 2013). Bu kaygı, başkaları tarafından yargılanma, reddedilme veya utandırılma korkusundan kaynaklanır (Bandelow & Michaelis, 2015). Sosyal anksiyete bozukluğu, kişinin günlük yaşamında önemli işlev bozukluğuna yol açabilir ve sosyal ortamlardan kaçınmaya, iş ve eğitimde zorluk çekmeye ve yalnızlığa neden olabilir (Heimberg & Becker, 2015). Sosyal anksiyete bozukluğunun kesin nedeni bilinmemektedir. Genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir (Bandelow & Michaelis, 2015).
Sosyal anksiyete bozukluğu, dünya çapında en yaygın ruhsal bozukluklardan biridir. Nüfusun %7-12’sini etkilediği tahmin edilmektedir (Kessler et al., 2005). Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür (Kessler et al., 2005).
Sosyal anksiyete bozukluğunun bazı belirtileri şunlardır:
- Başkaları tarafından yargılanma, reddedilme veya utandırılma korkusu (American Psychiatric Association, 2013)
- Sosyal ortamlardan kaçınma (Bandelow & Michaelis, 2015)
- Topluluk önünde konuşma, sunum yapma veya performans sergileme gibi durumlarda aşırı kaygı (Heimberg & Becker, 2015)
- Yemek yeme, içme veya yazı yazma gibi günlük aktiviteleri başkalarının yanında yaparken aşırı kaygı (American Psychiatric Association, 2013)
- Terleme, titreme, kızarıklık, kalp çarpıntısı gibi fiziksel belirtiler (Bandelow & Michaelis, 2015)
- Olumsuz düşünceler ve inançlar (Heimberg & Becker, 2015)
Sosyal anksiyete bozukluğu sıklıkla diğer ruhsal bozukluklarla birlikte görülür. En yaygın eş tanılar şunlardır:
- Depresyon (Kessler et al., 2005) Depresyon, sosyal anksiyete bozukluğunun semptomlarını daha da kötüleştirebilir ve tedaviyi zorlaştırabilir. (Kessler & Wang, 2008).
- Bipolar Bozukluk, sosyal anksiyete bozukluğu olan kişilerde bipolar bozukluk gelişme riski daha yüksektir. (American Psychiatric Association, 2013).
- Panik bozukluğu (Bandelow & Michaelis, 2015)
- Obsesif-kompulsif bozukluk (Kessler et al., 2005)
- Madde bağımlılığı (Kessler et al., 2005)
Sosyal anksiyete bozukluğunun tedavisinde psikoterapi ve ilaç tedavisi olmak üzere iki temel yöntem kullanılır. Psikoterapinin en etkili yöntemlerinden biri bilişsel davranışçı terapidir (BDT) (Heimberg & Becker, 2015). BDT, kişinin kaygıya neden olan düşünce ve davranışlarını tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olur (Bandelow & Michaelis, 2015). BDT’nin diğer yöntemleri arasında maruz kalma terapisi ve sosyal beceri eğitimi yer alır (Heimberg & Becker, 2015). Sosyal anksiyete bozukluğunun tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar), serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’lar) ve beta blokerler yer alır (Bandelow & Michaelis, 2015).
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, yeterli uyku ve kafein ve alkolden kaçınmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri de anksiyete semptomlarını hafifletmede yardımcı olabilir. [Spence et al., 2013]. Düzenli egzersiz yapmak (Bandelow & Michaelis, 2015). Bandelow ve Michaelis (2015) tarafından yapılan bir çalışmada, düzenli egzersizin sosyal anksiyete bozukluğu olan kişilerde semptomların şiddetini ve sıklığını önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir.
Eğer sosyal anksiyete bozukluğuyla mücadele ediyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanından yardım almak son derece önemlidir. Psikologlar veya psikiyatristler, yaşadığınız durumu kapsamlı bir şekilde değerlendirerek, size özel bir tedavi planı geliştirebilirler. Profesyonel destek, hem anksiyetenizin altında yatan nedenleri anlamanıza yardımcı olabilir hem de bu durumla başa çıkmanız için sağlıklı stratejiler sunar. Sosyal anksiyete bozukluğu üzerinden galip gelmek mümkündür ve bu yolculukta yanınızda bir uzmanın olması, süreci daha yönetilebilir kılabilir.
Sevgiyle kalın!
Melike Barış
Psikolog ve Gottman Çift Terapisti
Website: www.melikebaris.com
Instagram: www.instagram.com/psikolog_melikebaris/
Referanslar:
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
- Bandelow, B., & Michaelis, S. (2015). Social anxiety disorder: Epidemiology, diagnosis, and treatment. Dialogues in Clinical Neuroscience, 17(3), 313-325.
- Heimberg, R. G., & Becker, R. E. (2015). Social anxiety disorder: A review of evidence-based treatments. CNS Spectrums, 20(2), 154-163.
- Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Koretz, D., Merikangas, K. R., & Wang, P. S. (2005). The epidemiology of social anxiety disorder in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 62(6), 593-602.
- Spence, S. H., Donovan, C. L., & Marchant, N. L. (2013). The role of lifestyle factors in social anxiety disorder: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 33(5), 734-744.
- Travma Tepkileri İlişkilerinizi Nasıl Etkiliyor?
- Hormonlar ve Ruh Sağlığı Arasındaki Bağlantı
- Empati ve Anlayışla İlişkinizi Güçlendirin: Gottman Çift Terapisi ile Kalıcı Bağlar Kurun
- Gençlik Dönemi ve Beden Algısı
- Çocuklarda Travma
- İşlevsiz (Dysfunctional) Aileler
- Yeni Yılda İlişkiniz İçin Sağlıklı Kararlar!
- Yüksek Standartlar
- Bazı besinlerin anksiyeteyi artırdığı ve diğerlerinin sakinleştirici bir etkisi olduğu doğru mu?
- Bazı Besinlerin Anksiyeteyi Artırdığı ve Diğerlerinin Sakinleştirici Bir Etkisi Olduğu Doğru Mu?